Η βιομηχανία τροφίμων στην Ευρώπη βρίσκεται στο κατώφλι μιας τεχνολογικής επανάστασης, με τη ρομποτοποίηση και την αυτοματοποίηση να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στις μελλοντικές εξελίξεις. Παρά το γεγονός ότι μέχρι στιγμής πολλές εταιρείες εμφανίζονται διστακτικές να επενδύσουν σε αυτές τις τεχνολογίες, οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν μια σαφή τάση προς τη ρομποτοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας.
Σύμφωνα με την έρευνα της Rabobank, η οποία διεξήχθη σε περισσότερους από 20 μεσαίου μεγέθους Ολλανδούς παραγωγούς τροφίμων, οι τεχνολογικές φιλοδοξίες και ανησυχίες της βιομηχανίας τροφίμων στρέφονται ολοένα και περισσότερο προς τη χρήση ρομπότ. Παρόλο που η βιομηχανία αυτή χαρακτηρίζεται από χαμηλά περιθώρια κέρδους και απαιτητικά περιβάλλοντα παραγωγής, η ραγδαία εξέλιξη των ρομποτικών δυνατοτήτων και η μείωση του κόστους των ρομπότ δημιουργούν νέες προοπτικές.
Ένας από τους κύριους λόγους που οι παραγωγοί τροφίμων επιλέγουν να επενδύσουν σε ρομπότ είναι η αντιμετώπιση της έλλειψης προσωπικού. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και η γήρανση του πληθυσμού καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για αυτοματοποίηση. Επιπλέον, η χρήση ρομπότ μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα, να μειώσει το κόστος παραγωγής, να βελτιώσει τη σταθερότητα της ποιότητας των προϊόντων και να προσφέρει μεγαλύτερη ποικιλία χωρίς να τίθενται σε κίνδυνο οι οικονομίες κλίμακας. Παράλληλα, η ρομποτοποίηση βοηθά στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και στη βελτίωση της εργασιακής ασφάλειας, καθώς τα ρομπότ μπορούν να αναλάβουν επικίνδυνες ή μονότονες εργασίες.
Αυτές οι επενδυτικές εκτιμήσεις παρέχουν επίσης μια ένδειξη για το πού αναμένουν οι παραγωγοί τροφίμων να τοποθετήσουν νέα ρομπότ στη διαδικασία παραγωγής. Οι εργασίες που εξακολουθούν να απαιτούν ένα σημαντικό επίπεδο ανθρώπινης παρέμβασης, όπως ο χειρισμός πρώτων υλών, η εσωτερική εποπτεία και η συσκευασία είναι οι προφανείς θέσεις γραμμής για να υποβληθούν σε ρομποτοποίηση. Δεδομένου ότι τα ρομπότ νέας γενιάς, όπως τα αυτοματοποιημένα οχήματα καθοδήγησης (AGV) και τα συνεργατικά ρομπότ (cobots) έχουν αναπτυχθεί για να λειτουργούν μαζί με τους ανθρώπους, το εύρος των πιθανών εφαρμογών στο εργοστασίο αυξάνεται γρήγορα.
Η ρομποτοποίηση δεν γίνεται αυτόματα
Τα ρομπότ μπορεί κάλλιστα να φαίνονται η ιδανική λύση για την αντιμετώπιση των ελλείψεων προσωπικού και την αύξηση της παραγωγικότητας, αλλά οι παραγωγοί τροφίμων έχουν ορισμένες σημαντικές ανησυχίες. Το μεγαλύτερο εμπόδιο θα είναι η προσαρμογή των διαδικασιών παραγωγής. Λόγω του υψηλού επιπέδου επένδυσης, τα ρομπότ απαιτούν ελάχιστους όγκους παραγωγής για να είναι οικονομικά αποδοτικά. Αυτό μπορεί να έχει συνέπειες στο εύρος της γκάμας των προϊόντων και θα μπορούσε να περιορίσει την ευελιξία των παραγωγών να επιδιώξουν εμπορικές ευκαιρίες.
Η τυπική περίοδος απόσβεσης που υποβάλλουν οι κατασκευαστές τροφίμων για επενδύσεις στη ρομποτική εφαρμογή είναι περίπου τρία έως πέντε χρόνια. Για στρατηγικά έργα, αυτή η περίοδος απόσβεσης μπορεί ακόμη και να παραταθεί. Δεδομένου ότι το επίπεδο επένδυσης είναι συνήθως υψηλότερο από τις γενικές απαιτήσεις κεφαλαίου, οι παραγωγοί είναι πιο επιφυλακτικοί σχετικά με την αναντιστοιχία μεταξύ των δαπανών μετρητών και της διάρκειας των συμβάσεων προμήθειας με τους πελάτες τους. Οι μεγαλύτερες δεσμεύσεις των πελατών, όπως οι λιανοπωλητές τροφίμων, ή/και οι επιδοτήσεις καινοτομίας από την κυβέρνηση μπορεί να βοηθήσουν να ξεπεραστεί αυτό το άγχος.
Ένας άλλος παράγοντας που προκαλεί δισταγμό στους παραγωγούς τροφίμων είναι η απαιτούμενη δεξιότητα του προσωπικού τους για να χειριστεί τα ρομπότ. Το εργατικό δυναμικό παραγωγής μπορεί να είναι ελλιπές, αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολο να βρεθεί προσωπικό με γνώσεις ψηφιακής τεχνολογίας. Μια τελευταία σκέψη σχετικά με την επένδυση σε ρομπότ αφορά τους φυσικούς περιορισμούς. Σε παλαιότερα κτίρια, ο χώρος είναι συχνά πολύ περιορισμένος για την ασφαλή ανάπτυξη ρομπότ.
Ρομπότ και εργαζόμενοι μπορεί να πάνε χέρι-χέρι
Όλοι οι παραγωγοί τροφίμων που συμμετείχαν στην έρευνα εξετάζουν τη ρομποτοποίηση σε κάποιο σχήμα ή μορφή. Η έμφαση των τεχνολογικών τους φιλοδοξιών είναι κατά κύριο λόγο στην ίδια τη διαδικασία παραγωγής. Ωστόσο, υπάρχουν περισσότερα στη ρομποτική από εξοικονόμηση κόστους και υψηλότερη παραγωγικότητα.
Αντί να χρησιμοποιούνται ρομπότ αποκλειστικά στην πρωτογενή παραγωγική διαδικασία, οι ρομποτικές επιθεωρήσεις ασφαλείας ή οι εργασίες καθαρισμού θα μπορούσαν να βελτιώσουν τα επίπεδα ικανοποίησης από την εργασία των εργαζομένων και, συνεπώς, να αυξήσουν την ελκυστικότητα του εργοδότη για το τρέχον προσωπικό και τις νέες προσλήψεις.
Με βάση την έρευνά, η Rabobank δηλώνει πως το θέμα της ρομποτοποίησης θα συνεχίσει να απασχολεί. Αναμένει από τους μεταποιητές τροφίμων να εξετάσουν ακόμη πιο βαθιά λύσεις που θα βοηθήσουν την επιχείρησή τους να γίνει πιο ανθεκτική στην παραγωγή και πιο ευέλικτη στις απαιτήσεις των πελατών.
