Αγρότες και Οργανώσεις που δείχνουν το δρόμο ακόμα και σε καιρούς δύσκολους

Από την άλλη πλευρά, τα µέλη της Επιτροπής, προερχόµενα από όλο το φάσµα των συντελεστών της αγροτικής δραστηριότητας, δεν έκρυψαν την αγωνία τους για την επίµονη φθορά της ανταγωνιστικότητας που καταγράφεται για τη µεγάλη πλειοψηφία των αγροτικών εκµεταλλεύσεων στην Ελλάδα και την προοπτική βίαιης εξόδου µε την οποία βρίσκεται αντιµέτωπος ένας µεγάλος αριθµός αγροτών.  

Κοσµογονικές αλλαγές στη λειτουργία της παγκόσµιας αγοράς αγροτικών προϊόντων σε συνδυασµό µε την κλιµατική πίεση και µια χαλάρωση στο «δίχτυ ασφάλειας» που παρείχε µέχρι σήµερα η Κοινή Αγροτική Πολιτική, φαίνεται να ξαναγράφει το χάρτη της αγροτικής οικονοµίας στη χώρα µας. Η νέα τεχνολογία και οι δυνατότητες που παρέχει η ψηφιακή εποχή, επιταχύνουν τις εξελίξεις, ενισχύουν τα επιχειρηµατικά ρίσκα και µεγαλώνουν τις προσδοκίες των όλο και λιγότερων που δείχνουν να ξεχωρίζουν για την αποφασιστικότητά τους.

Την ίδια στιγµή ωστόσο, καθίσταται όσο ποτέ αναγκαία η διαµόρφωση ενός οδηγού πλεύσης, ο οποίος θα οριοθετεί περιοχές και καλλιέργειες, θα βάζει προτεραιότητες µε βάση τη διεθνή εικόνα των αγορών, θα φέρνει πιο κοντά όλους τους κρίκους της αλυσίδας αξίας και θα θέτει σε λειτουργία αξιόπιστες δοµές εκπαίδευσης των αγροτών, ώστε να ανταποκρίνονται στις αυξηµένες απαιτήσεις του νέους τους ρόλου.

Η ανθεκτικότητα που καλείται να επιδείξει ο αγροτικός τοµέας µπροστά σε κινδύνους όπως είναι οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής, ο δραστικός περιορισµός των πόρων της ΚΑΠ και η έλλειψη στρατηγικής στον πολιτικό σχεδιασµό εντός και εκτός συνόρων, απασχόλησε φέτος την Επιτροπή Αξιολόγησης  του Αγρότης της Χρονιάς 2025.

Έλλειμμα γνώσης σε μια δύσκολη συγκυρία

Στην έλλειψη εκπαίδευσης και εξειδίκευσης στον τομέα της αγροτικής τεχνολογίας, στάθηκε ο πρόεδρος του ΣΕΑΜ, Σάββας Μπαλουκτσής. Όπως επισήμανε, ενώ μοιράζονται εκατομμύρια από τα προγράμματα σε αγροτικά μηχανήματα, δεν υπάρχει το εξειδικευμένο προσωπικό είτε στις εταιρείες, είτε στην πολιτεία για να τα ελέγχει. «Επί ευκαιρία ίσως είναι καλό για τον θεσμό Αγρότης της Χρονιάς και για την αξιολόγηση να μπει αυξημένη μοριοδότηση στο κομμάτι της εκπαίδευσης», σημείωσε ο κ. Μπαλουκτσής. Παράλληλα, στάθηκε στις ιδιαίτερες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί φέτος στην αγορά μηχανημάτων: «Λόγω των συνθηκών εδώ και δυο χρόνια, όπως πλημμύρες και χαμηλές τιμές προϊόντων εμείς αντιμετωπίζουμε και ένα επιπρόσθετο πρόβλημα που ίσως δεν έχουν άλλοι κλάδοι, αυτό των ληξιπρόθεσμων οφειλών πλέον», ανέφερε. Το άλλο θέμα στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Μπαλουκτσής, είναι ο έλεγχος των γεωργικών ελκυστήρων: «Πιέζουμε να γίνει το ΚΤΕΟ των γεωργικών ελκυστήρων, το οποίο βέβαια με την σειρά του θα χρειαστεί πιστοποιημένους τεχνίτες για να μπορούν να ελέγχουν την καταλληλότητα μιας μηχανής», τόνισε.

Το νέο Green Deal και η διαφαινόμενη απώλεια πόρων ΚΑΠ

Κομβική λόγω των σημαντικών αλλαγών στο ευρωπαϊκό περιβάλλον και των δρομολογούμενων δημοσιονομικών αλλαγών που προωθεί η Κομισιόν, χαρακτήρισε αυτή την περίοδο, η γενική διευθύντρια του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), Φραντζέσκα Υδραίου. Αρχικά, σημείωσε ότι οι συζητήσεις για την ΚΑΠ και τον προϋπολογισμό είναι πολύ σημαντικές γιατί πράγματι υπάρχει περίπτωση να στερηθούν κονδύλια από τους αγρότες, ενώ μένει να φανεί και «πού το πάει» η Κομισιόν στο κομμάτι της πράσινης συμφωνίας. «Πώς θα υλοποιηθεί από την στιγμή που σταμάτησε η προηγούμενη πρόταση, ποια θα είναι η νέα πρόταση, ποιοι θα είναι οι κύριοι άξονες, πού θα κινηθεί, ποια τα χρονοδιαγράμματα εφαρμογής και με ποιους δείκτες απόδοσης», ανέφερε, υπενθυμίζοντας τις αντιδράσεις σε επίπεδο αγροτών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Σαφώς από την ατζέντα των επειγόντων θεμάτων που καλείται να αντιμετωπίσει ο πρωτογενής τομέας είναι και η κλιματική αλλαγή, η οποία όπως υποστήριξε δεν είναι πολύ ψηλά στην ατζέντα προτεραιοτήτων της ΕΕ, κάτι που την ανησυχεί. Εδώ «κουμπώνει» και η έννοια της ανθεκτικότητας της γεωργίας που τόνισε η Επιτροπή Αξιολόγησης και η έλλειψη σαφώς μετρημένων στόχων με νούμερα για τον στρατηγικό διάλογο της ΚΑΠ, που τον καθιστά ευχολόγιο. «Νομίζω ότι ίσως περισσότερο από ποτέ είναι αναγκαίο να ανοίξει ο διάλογος για τον οποίο μιλάμε εδώ και πολλά χρόνια, στο επίπεδο του τι γεωργία θέλουμε να κάνουμε, και, πώς θα την πετύχουμε μέσα από συγκεκριμένες δράσεις και μέτρα. Είναι ανάγκη όλοι οι φορείς να έχουν λόγο πάνω σε αυτά τα πράγματα. Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να βρεθούμε μπροστά σε καταστάσεις που δεν μπορούμε να ελέγξουμε», τόνισε η κα. Υδραίου. Αναφορικά με τον κλάδο της φυτοπροστασίας, η ίδια παραδέχθηκε πως «δεν είναι οι καλύτερες εποχές» και ότι τα παγκόσμια στοιχεία σε ό,τι αφορά τις εταιρείες φυτοπροστασίας είναι αρνητικά για την χρονιά που πέρασε αλλά και τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2024. «Στην Ελλάδα έχουμε μια σταθερή κατάσταση σε ό,τι αφορά τα οικονομικά. Ωστόσο υπάρχει μια γενικότερη ύφεση στον αγροτικό τομέα η οποία μας δημιουργεί ιδιαίτερη ανησυχία για το 2025», κατέληξε η Φραντζέσκα Υδραίου.

Προτεραιότητα η ανθεκτικότητα και μετά η ανάπτυξη  

Η λέξη «κλειδί» στην οποία θα πρέπει να εστιάσουν οι πολιτικές και οι κατευθύνσεις στον αγροτικό τομέα, είναι η «ανθεκτικότητα», κατά τον γενικό διευθυντή της ΕΘΕΑΣ, Μόσχο Κορασίδη. Πρόκειται για μία έννοια την οποία τόνισαν όλα τα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης στις τοποθετήσεις τους, λόγω της δύσκολης συγκυρίας που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο ο αγροτικός τομέας, και των αλλαγών της ΚΑΠ που δρομολογούνται στο μέλλον. «Αυτό που πρέπει να ανησυχεί είναι η ανθεκτικότητα των παραγωγών, των συνεταιρισμών και των επιχειρήσεων, για να μην τους πάρει η κάτω βόλτα», ανέφερε ο κ. Κορασίδης λέγοντας πως ουσιαστικά έχουμε φύγει από το ζητούμενο της ανάπτυξης. Πρόσθεσε πως η ανθεκτικότητα έχει τρεις παράγοντες: Πρώτος φυσικά ο παραγωγός που καλείται να εφαρμόσει μία σειρά μέτρων, δεύτερος είναι η κλιματική κρίση και ο τρίτος είναι η επίθεση που δέχεται η χρηματοδότηση της ΚΑΠ από άλλες πολιτικές της Κοινότητας.

Η γεωργία βρίσκεται στον αυτόματο πιλότο, απαιτούνται κλαδικά σχέδια

Το ζήτημα στον αγροτικό τομέα αυτήν την περίοδο θα πρέπει να είναι η διατήρηση των κεκτημένων, με ένα μακροπρόθεσμο πλάνο ανά κλάδο, ώστε να μπουν τα θεμέλια μεγέθυνσης της αγροτικής οικονομίας, τόνισε ο πρόεδρος του Αγροτικού Πτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων ΠΙΝΔΟΣ Ανδρέας Δημητρίου. Αντίθετα, αυτήν την περίοδο, τα πράγματα οδηγούνται με αυτόματο πιλότο σημείωσε, καθώς υπάρχει μια πλειάδα θεμάτων και προβλημάτων που αυξάνονται και δεν λύνονται: «Πανώλη, ευλογιά, ΟΣΔΕ, Σχέδια Βελτίωσης, νέοι αγρότες, επενδυτικά, Ταμείο Ανάκαμψης. Δεν επιτρέπεται για παράδειγμα τα Σχέδια Βελτίωσης να μην έχουν βγει ακόμα, οι νέοι αγρότες να έχουν φτάσει στο τέλος του 2024 και να δούμε αν θα ολοκληρωθούν κιόλας. Δεν επιτρέπεται να μην έχουμε κάνει καμιά παρέμβαση για την κλιματική κρίση και αλλαγή, εκτός και αν δεν το βλέπουμε εμείς και κάπου γίνεται μία συζήτηση για μέτρα που ετοιμάζουν άλλοι για μας», ανέφερε ο κ. Δημητρίου. «Αυτό μας οδηγεί να πιστεύουμε ότι λειτουργούμε με αυτόματο πιλότο και ό,τι προκύψει», πρόσθεσε.  

Εκρηκτικό μείγμα κλιματική κρίση και απώλεια δραστικών για επένδυση σπόρων

Οι βεβαιότητες καταργούνται, και τα δεδομένα αλλάζουν γρήγορα ενώ η απώλεια πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα είναι εξαιρετικά καθοριστική για το μέλλον του αγροτικού τομέα.

Τα παραπάνω ανέφερε στην τοποθέτησή του ο γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πολλαπλασιαστικού Υλικού (ΣΕΠΥ), Αλέξανδρος Διαμαντίδης. Συμφωνώντας παράλληλα πως η ανθεκτικότητα είναι αυτό που θα πρέπει να απασχολεί τον πρωτογενή τομέα αυτή την περίοδο, αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της κλιματικής κρίσης, ενώ παράλληλα υποστήριξε πως ακόμη βρισκόμαστε σε φάση προσαρμογής στα νέα δεδομένα που έχει φέρει η αρχιτεκτονική της τρέχουσας ΚΑΠ όπως είναι η εφαρμογή των οικολογικών σχημάτων κ.α.

Ο κ. Διαμαντίδης στάθηκε επίσης στην απώλεια των δραστικών και στα ελάχιστα όπλα πλέον που έχουν οι βιομηχανίες να προστατέψουν το σπόρο. «Είναι πολύ μεγάλο πρόβλημα, το οποίο δημιούργησε με την σειρά του πολλά ζητήματα που τα είδαμε φέτος στο βαμβάκι στη Θεσσαλία ειδικά στη βλάστηση με 3 και 4 φορές επανασπορές, οψίμιση και υποβάθμιση της παραγωγής, ποσοτικά και ποιοτικά», είπε.

Χωρίς μια σαφή κατεύθυνση οι πολιτικές της ΚΑΠ 

Στα θολά μηνύματα που εκπέμπει η ΕΕ, τόσο όσον αφορά τον στρατηγικό διάλογο για το μέλλον της γεωργίας, όσο και για το πώς θα κινηθεί πλέον σχετικά με την πράσινη ανάπτυξη μετά τα ρήγματα στην «Πράσινη Συμφωνία», στάθηκε η γενική διευθύντρια του ΣΠΕΛ, Φωτεινή Γιαννακοπούλου.

Προφανώς, και τα καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτικός χώρος σχετικά με την ΚΑΠ είναι τεράστια, με ζητήματα όπως η γραφειοκρατία, η έλλειψη κατευθύνσεων και νομοθετικού πλαισίου και η προβληματική εφαρμογή του καθεστώτος των οικολογικών σχημάτων (eco-schemes), να είναι αυτά που απασχολούν μεταξύ άλλων σύμφωνα με την κα. Γιαννακοπούλου. «Υπάρχει έλλειψη στρατηγικής σε όλους τους τομείς», τόνισε η γενική διευθύντρια του ΣΠΕΛ, θεωρώντας πως θέλει γενναίες αποφάσεις και πρωτοβουλίες για να μπει και η βιομηχανία λιπασμάτων σε ένα μονοπάτι βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας.

Το επάγγελμα «αγρότης» δεν θα έπρεπε να είναι ελεύθερο

Μήπως ήρθε η ώρα, για να γίνει κάποιος αγρότης να πρέπει υποχρεωτικά να περνά από εκπαίδευση, αναρωτήθηκε κατά την τοποθέτησή του το νέο μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης, Μιλτιάδης Χαρένης που έλαβε τον τίτλο Αγρότης της Χρονιάς 2024, στην περσινή εκδήλωση του θεσμού.

Ο παραγωγός αροτραίων εκτάσεων από τη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής υποστήριξε πως η Ελλάδα είναι «ίσως η μόνη χώρα όπου γίνεται αγρότης όποιος θέλει, χωρίς να περάσει καμιά εκπαίδευση χωρίς κανένα κριτήριο», ενώ αναφερόμενος στο Μέτρο των Νέων Αγροτών, τόνισε πως το σεμινάριο των 150 ωρών απλά δεν είναι επαρκές. «Όταν δίνονται χρήματα σε έναν αγρότη είτε νέο, είτε να κάνει σχέδια βελτίωσης, θα πρέπει να υποχρεώνεται να ακολουθήσει ένα σοβαρό σχολείο που θα πρέπει όμως με τη σειρά της η πολιτεία να το δημιουργήσει», ανέφερε. Αλλιώς πρόσθεσε θα είμαστε εδώ για πολλά χρόνια να κουβεντιάζουμε ότι ο αγροτικός τομέας μένει πίσω. «Στη Βόρειο Ελλάδα, μόνο από μια σχολή (σ.σ Αμερικανική Γεωργική Σχολή) υπάρχουν οι πιο σημαντικές και δραστήριες αγροτικές επιχειρήσεις ή ζωικού κεφαλαίου ή κτηματικές. Άρα δεν μπορεί το υπουργείο να κάνει άλλες δέκα σχολές και να υποχρεώσει όπου δίνει χρήματα να παρακολουθήσουν το σχολείο;», συμπλήρωσε ο κ. Χαρένης. Παράλληλα, έριξε και ακόμη μία ιδέα στο τραπέζι της συζήτησης:

Τα διπλώματα οδήγησης τρακτέρ να είναι 10ετή. «Ένας αγρότης που σήμερα είναι 70 χρονών σκεφτείτε με ποιες συνθήκες πήρε το δίπλωμα. Κάποιος μεγάλος που θα πάρει ένα καινούργιο εργαλείο τώρα που παλιά ήταν με ταχύτητες και τώρα είναι με ραβέρσες δεν θα μπορεί να το οδηγήσει», κατέληξε.

Οι δείκτες αειφορίας πρέπει να γίνουν ο κανόνας

Την πεποίθηση πως θα πρέπει να µπει η έννοια ενός κοινού διαλόγου για την ανθεκτική γεωργία που θα στηρίζεται στους 17 στόχους αειφορίας των Ηνωµένων Εθνών και στα κριτήρια ESG (Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Εταιρική ∆ιακυβέρνηση) της ΕΕ, εξέφρασε ο Χρήστος Κατσάνος εκτελεστικός διευθυντής του DKG GROUP. Το νέο µέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης, έφερε ως παράδειγµα το επερχόµενο πρόγραµµα για τις επιδοτήσεις του θερµοκηπιακού εξοπλισµού. «Αν τα δώσουµε σε µεγάλες επιχειρήσεις θα έχουµε πολύ καλά αποτελέσµατα στο «E», δηλαδή στο περιβάλλον. Στο «S» δηλαδή την κοινωνία θα έχουµε ένα θεµατάκι.

Στο «G» που είναι η διακυβέρνηση, µέτρια αποτελέσµατα. Αν τα δώσουµε στους µεσαίους τότε θα έχουµε ζητήµατα στο περιβάλλον, ενώ αν τα δώσουµε στους πολύ µικρούς νοµίζω στο δείκτη διακυβέρνησης θα είναι άσχηµα τα πράγµατα», εξήγησε.

Ο αγρότης λοιπόν, κατά τον κ. Κατσάνο, θα πρέπει να είναι ένας άνθρωπος που παίζει τον διπλό ρόλο και της υπαίθρου και του παραγωγού. «Αν παίζει και τους δύο ρ’ολους νοµίζω πρέπει να τον ρωτήσουµε κάποτε στο ESG τι κάνεις, για να καταλάβουµε το αποτύπωµά του», πρόσθεσε.