του Ζάκαρι Παϊκιν*
Αυτή η αβεβαιότητα τελικά τερµατίστηκε το 2021, αν και µε τρόπο που εγείρει περαιτέρω ερωτήµατα αναφορικά µε την ικανότητα της ΕΕ να γίνει ένας σηµαντικός παράγοντας στην αναδυόµενη πολυπολική διεθνή τάξη.
Οι σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας έχουν περάσει από πολλά εµπόδια µετά το τέλος του Ψυχρού Πολέµου. Αν και η επέµβαση του ΝΑΤΟ το 1999 στο Κοσσυφοπέδιο είχε ήδη ενθαρρύνει τη Ρωσία να δει τη ∆ύση ως µονοµερή και απειλητική, οι «πολύχρωµες επαναστάσεις» στα µέσα του 2000 οδήγησαν στην αντίληψη ότι τα συµφέροντα ΕΕ και Ρωσίας στον µετασοβιετικό χώρο είναι σε µεγάλο βαθµό µηδενικά. Σ’ αυτό το σηµείο, το όραµα της «µεγάλης Ευρώπης» έχει τις ρίζες του σε κάποιο είδος κοινής ζώνης από τη Λισσαβώνα στο Βλαδιβοστόκ µπορεί να παραµένει, αλλά η Μόσχα ήταν αποφασισµένη ότι αυτό το οικοδόµηµα δεν µπορούσε να αναπτυχθεί σε καθαρά Βρυξελλο-κεντρική βάση. […] Βρισκόµαστε αντιµέτωποι µε µια αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ η οποία έχει τις ρίζες της στην απουσία στρατηγικού οράµατος, θεσµικής ικανότητας και της πολιτικής βούλησης για συγκέντρωση στρατιωτικών ικανοτήτων. Το ότι η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται πλέον για µια ουσιαστική σχέση µε την ΕΕ, προτιµώντας αντί αυτού να σπέρνει τη διχόνοια µεταξύ των κρατών-µελών, δεν έχει σηµασία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αποτύχει να δώσουν ένα παράδειγµα διαχείρισης µιας δύσκολης σχέσης µε όρους αποδεκτούς. Υπάρχει πολύ µεγάλο κενό µεταξύ των διακηρύξεων «στρατηγικής αυτονοµίας», µιας «γεωπολιτικής Ευρώπης» και της «γλώσσας της εξουσίας» από τη µια πλευρά, και της πραγµατικότητας της ευρωπαϊκής ανικανότητας σε κατάσταση κρίσης, από την άλλη.
[…] Η ΕΕ ως ένας συλλογικός παράγοντας µπορεί επίσης να παραγκωνιστεί εάν µια εισβολή ωθήσει την Ουάσιγκτον, το Παρίσι και το Βερολίνο, να προσφέρουν στη Μόσχα µια καλύτερη συµφωνία για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης. […] Η επικείµενη έγκριση της Στρατηγικής Πυξίδας θα πρέπει να ενθαρρύνει το Συµβούλιο να παράσχει πλήρη ενηµέρωση όχι µόνο για τις απειλές και τις φιλοδοξίες, αλλά και για τα όρια στα οποία η ΕΕ µπορεί να γίνει γεωπολιτικός παράγοντας. Όπως και η Βρετανία µε το Brexit, δεν µπορεί κανείς να έχει πάντα και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
*Ερευνητή στη µονάδα Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ στο CEPS
