Οι εργαζόµενοι, λέει, υφίστανται εκµετάλλευση όταν δεν κρατούν όλη την αξία που δηµιουργείται από τη δική τους εργασία. Το πρόβληµα είναι ότι, εάν ένας εργάτης λάµβανε την πλήρη αξία του προϊόντος του, γιατί να το αγόραζε κανείς; Ο µόνος λόγος για να αγοράσει κανείς κάτι είναι η αξία που αυτό το αγαθό παρέχει, αλλά εάν η τιµή είναι τόσο υψηλή που οι πελάτες δεν λαµβάνουν καθόλου καθαρό κέρδος από την αγορά του, τότε η αγορά δεν θα γίνει. Αν κανείς δεν αγοράζει τίποτα, τότε οι εργάτες θα µείνουν µε προϊόντα που δεν θα µπορούν ούτε να χρησιµοποιήσουν ούτε να πουλήσουν, και η παραγωγή δεν θα ωφελεί κανέναν.
Ο Μαρξ προσπάθησε να αντιµετωπίσει αυτό και άλλα προβλήµατα που είναι εγγενή στην Εργατική Θεωρία της Αξίας (ΕΘΑ) εντάσσοντας στη θεωρία του δύο διαφορετικές αξίες: Την αξία χρήσης […] και την ανταλλακτική αξία[…]. Στην ουτοπία του Μαρξ, τα εργοστάσια θα παράγουν για χρήση και όχι για συναλλαγή. Στην πράξη, τα τελικά προϊόντα θα αποστέλλονταν σε αποθήκες από τις οποίες θα διανέµονταν στους καταναλωτές. Οι εργάτες θα παράγουν σύµφωνα µε τις ικανότητές τους και θα λαµβάνουν ανάλογα µε τις ανάγκες τους. […]
Ακόµη και αν υποθέσουµε, ωστόσο, µια ιδανική διανοµή αγαθών, ο µόνος τρόπος µε τον οποίο ένας εργαζόµενος µπορεί να λάβει την πλήρη ανταλλακτική αξία της παραγωγής του είναι στην απίθανη περίπτωση που οι ανάγκες του ταιριάζουν ακριβώς µε τις ικανότητές του. Οι περισσότεροι εργαζόµενοι είτε θα παράγουν περισσότερα από όσα λαµβάνουν, είτε θα λάβουν περισσότερα από όσα παράγουν. Οι πρώτοι υφίστανται εκµετάλλευση σύµφωνα µε τον Μαρξ. Από την άλλη, αν η συναλλαγή απαγορεύεται, τότε η ανταλλακτική αξία κάθε αγαθού ή υπηρεσίας είναι, βάσει νόµου, µηδενική. Εποµένως, εξ ορισµού, οτιδήποτε λαµβάνει ένας εργαζόµενος υπερβαίνει την ανταλλακτική αξία αυτού που παράγει. Το πρόβληµα λύθηκε – τουλάχιστον προς την ικανοποίηση ενός µαρξιστή θεωρητικού. Αναρωτιέται κανείς µήπως µια τέτοια λεκτική ταχυδακτυλουργία θα ικανοποιήσει εξίσου καλά και έναν εργάτη.
*Αρθρογράφου. Εργάστηκε ως µηχανικός και αναλυτής συστηµάτων στον βιοµηχανικό κλάδο
