Το ηθικό είναι ένα από αυτά τα άυλα. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίµιρ Ζελένσκι στην ετήσια οµιλία του στη Ράντα στα τέλη του περασµένου έτους, επανέλαβε ότι «παρά τη ρωσική υπεροχή στον αριθµό των στρατιωτών και των όπλων, οι Ουκρανοί στρατιώτες έχουν ένα πλεονέκτηµα στην αποφασιστικότητα και τη δύναµη της πατρίδας τους κάτω από τα πόδια τους». Οι µελλοντικοί ιστορικοί θα αξιολογήσουν πόσο το ηθικό του ουκρανικού στρατού - ή «πολεµιστών», όπως τους αποκαλεί ο Ζελένσκι - και των πολιτών θα έχουν καθορίσει το αποτέλεσµα της άµυνάς του ενάντια στη ρωσική εισβολή. Αλλά για τους σύγχρονους παρατηρητές ο ρόλος που έπαιξε η κοινωνία των πολιτών ήταν εξαιρετικός.[…]
Μόλις σιωπήσουν τα όπλα στην Ουκρανία, µια τραυµατισµένη µεταπολεµική κοινωνία και ένα άγριο κράτος θα πρέπει να ανασυγκροτήσει, να ανοικοδοµήσει, να αναζητήσει δικαιοσύνη για εγκλήµατα πολέµου και να πραγµατοποιήσει βαθιές µεταρρυθµίσεις εάν θέλει να επιτύχει τον µακροχρόνιο στόχο της να ενταχθεί στην ΕΕ. Αν ανακαταλάβει τα εδάφη της που έχουν καταληφθεί παράνοµα από τη Ρωσία, θα πρέπει να θεραπεύσει τις διαλυµένες κοινότητες.
Στη σύνοδο κορυφής ΕΕ - Ουκρανίας στο Κίεβο στις 3 Φεβρουαρίου 2023, ο συµβολισµός, η φιλοδοξία και η διαχείριση των προσδοκιών ήταν οι διπλωµατικοί στόχοι της ηµέρας. Έχοντας λάβει την ιστορική απόφαση τον Ιούνιο του 2022 να δεχτεί την Ουκρανία - µαζί µε τη Μολδαβία - ως υποψήφια για ένταξη χώρα, οι Βρυξέλλες δέχθηκαν πιέσεις από πολιτικούς ηγέτες στο Κίεβο να επιταχύνουν την πορεία προς την ένταξη. Σε απάντηση, η ΕΕ επανέλαβε τη δέσµευσή της να παρέχει «πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη όσο χρειαστεί» αλλά απέφυγε να αναφέρει το χρονοδιάγραµµα ένταξης. Μια γεωπολιτική λογική βρισκόταν πίσω από τη γρήγορη απάντηση της ΕΕ στην υιοθέτηση ενός νέου σχεδίου διεύρυνσης - και είναι αναµφίβολο ότι αυτή ήταν µια ιστορική απόφαση που δεν µπορούσε να αποφευχθεί. Αλλά η γεωπολιτική λογική θα πρέπει, αναγκαστικά, να συµβιβαστεί µε µια λογική που συνάδει µε τη δηµοκρατία. Όµως οι µεταρρυθµιστές χρειάζονται υποστήριξη και η κοινωνία των πολιτών είναι ζωτικής σηµασίας.
