Η υδατοκαλλιέργεια είναι ένας δυναµικός, εξωστρεφής και µε χαµηλό περιβαλλοντικό αποτύπωµα, παραγωγικός κλάδος που συµβάλει παράλληλα στην απασχόληση πληθυσµού, ιδιαίτερα σε µειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές της χώρας. Σε παγκόσµιο επίπεδο είναι ο ταχύτερα αναπτυσσόµενος κλάδος τροφίµων, συµβάλλοντας αποφασιστικά στην επισιτιστική ασφάλεια της ανθρωπότητας, σύµφωνα και µε την πρόσφατη έκθεση του Οργανισµού Γεωργίας και Τροφίµων (FAO).
Πώς όµως φτάσαµε σε αυτή τη ριζική µεταστροφή; Οι ευθύνες ανήκουν σε Πολιτεία, πιστωτικά ιδρύµατα και οργανώσεις του κλάδου.
Η Πολιτεία επί δεκατρία χρόνια αδυνατεί (;) να ολοκληρώσει τον χωροταξικό σχεδιασµό του κλάδου αυτού. Είναι εµφανής τα τελευταία χρόνια η αµφιλεγόµενη στάση της για τη στήριξή του, θεσµικά και διαχειριστικά, µε αποκορύφωµα την µη ύπαρξη σαφούς αντίδρασης των αρµόδιων υπουργείων στις επιθέσεις που αυτός δέχεται µε προσφυγές στο ΣτΕ, συνέδρια και συµπόσια ποικίλων φορέων, αλλά και δηµοσιεύµατα έγκριτων κατά τα λοιπά ΜΜΕ. Ταυτόχρονα δεν υπάρχει ενεργοποίηση µέτρων και δράσεων του Προγράµµατος Αλιείας Υδατοκαλλιεργειών και Θάλασσας 2021 – 2027 που θα στήριζαν οικονοµικά τις επιχειρήσεις. Αυτά συνδυαζόµενα µε την ανεξήγητη δυστοκία στην έγκριση ΠΟΑΥ λίγο πριν εκπνεύσει η τελευταία νοµική προθεσµία ίδρυσής τους, αλλά και η ισχύς του Ειδικού Πλαισίου, δηµιουργούν ένα κλίµα αβεβαιότητας για το σήµερα και το αύριο του κάποτε δυναµικού κλάδου της ελληνικής οικονοµίας.
Οι τράπεζες δεν έχουν σαφή πιστωτική πολιτική για τον κλάδο, έχουν σχεδόν ερµητικά κλειστές τις πόρτες στις ΜΜΕ, αλλά ταυτόχρονα κλείνουν το µάτι σε «κουρέµατα» µεγάλων επιχειρήσεων που µε την πολιτική πωλήσεων οδήγησαν επανειληµµένα την αγορά των προϊόντων αυτών σε ανισορροπία και σχεδόν µόνιµη διαταραχή.
Ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργητών από διεκδικητικός για θεσµική θωράκιση (αυτός ουσιαστικά υποχρέωσε την Πολιτεία στην έγκριση Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου) και προώθηση επενδύσεων, έχει µεταβληθεί σε άφωνο θεατή της αναβλητικότητας και της ατολµίας της Πολιτείας.
Παράλληλα µία κοινωνία, όταν πιέστηκε πολύ οικονοµικά, άρχισε να σκέφτεται (πρόσκαιρα δυστυχώς) και την παραγωγή για να διολισθήσει µετά σταδιακά σε λογικές όπου δεν θα παράγει τίποτα και θα ζει πλουσιοπάροχα από (αµφίβολης ποιότητας πολλές φορές) υπηρεσίες µόνο.
Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν αλληλοσυγκρουόµενες πολιτικές υπουργείων, ενώ κυβερνητικά στελέχη και φορείς, όπως η ΚΕ∆Ε, να αντιστρατεύονται την κεντρική επιλογή της Κυβέρνησης που εκφράζεται από τον Πρωθυπουργό για προώθηση της οργανωµένης υδατοκαλλιέργειας, να υποστηρίζουν κινήσεις υπονόµευσης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου (παρουσία σε ποικιλώνυµα συνέδρια, προσφυγές στο ΣτΕ). ∆εν είναι δυνατόν να γίνονται όλα αυτά στο όνοµα δήθεν «σύγκρουσης» της δραστηριότητας αυτής µε την «βαριά βιοµηχανία» της χώρας, τον τουρισµό, κλάδο για τον οποίο δεν υπάρχει Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο τα τελευταία 6 τουλάχιστον χρόνια. Τυχαίο; ∆ε νοµίζω.
Αν το 42% των Ελλήνων θα απέφευγε να κάνει διακοπές κοντά σε ιχθυοκαλλιέργειες, όπως γνωστή εταιρία δηµοσκοπήσεων «αποκάλυψε», προφανώς το ποσοστό αυτό θα προσέγγιζε το 100% για µια παραθαλάσσια περιοχή που δεν έχει βιολογικό καθαρισµό. Αλλά αυτό το ερώτηµα δεν τίθεται ποτέ. Κι όµως το Ξηρόµερο και ο Πόρος που πρωτοστατούν ενάντια στις Π.Ο.Α.Υ. υδατοκαλλιεργειών αφήνουν τα αστικά λύµµατα να χύνονται στη θάλασσα ανεξέλεγκτα.
Είναι η ώρα να σοβαρευτούν όλοι
Η Πολιτεία να επιταχύνει τη διαδικασία χωροταξικής οργάνωσης των υδατοκαλλιεργειών και να προχωρήσει για ένα νέο Χωροταξικό Πλαίσιο, καθώς το 2026 λήγει το ισχύον. Να προχωρήσει στην εκκαθάριση του τοπίου από «εταιρίες ζόµπι», όπως εύγλωττα έλεγε πρώην υπουργός της κυβέρνησης και να πατάξει το εµπόριο αδειών. Να ενεργοποιήσει άµεσα το Πρόγραµµα Αλιείας Υδατοκαλλιεργειών και Θάλασσας 2021 – 2027 για ουσιαστική στήριξη των υγιών επιχειρήσεων.
Οι συστηµικές τράπεζες να επανεξετάσουν ριζικά την πολιτική απέναντι στις επιχειρήσεις των υδατοκαλλιεργειών και να µη εµµένουν σε αποτυχηµένα σχήµατα µε αµφιβόλου κύρους funds που εµφανίζονται ως σωτήρες.
Τέλος, ο κλάδος των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας να επανέλθει στον διεκδικητικό του θεσµικό ρόλο προβάλλοντας τα οφέλη της δραστηριότητας για την υγιεινή διατροφή, την τοπική απασχόληση, την εθνική οικονοµία και την αειφορία του υδάτινου περιβάλλοντος.
Είναι φανερό ότι πέρα από τη δηµοσιονοµική εξυγίανση της χώρας, απαιτείται και παραγωγική ανασυγκρότηση. Και αυτή δεν νοείται χωρίς ουσιαστική ανάπτυξη του πρωτογενούς τοµέα.
Η υδατοκαλλιέργεια, ένα κοµµάτι του που εύγλωττα ο έγκριτος Economist χαρακτήρισε ως «µπλε επανάσταση», είναι ένας κλάδος τροφίµων, µε στοιχεία βιοτεχνολογίας και αειφορίας, και σίγουρα αποτελεί αποφασιστική συνιστώσα για µία τέτοια πολιτική.
