Με τη δραστική µείωση του αγροτικού πληθυσµού και κυρίως των αρχηγών αγροτικών εκµεταλλεύσεων να καθίσταται σταδιακά νοµοτέλεια, αυτό που µένει ανοιχτό είναι το µοντέλο που θα υπερισχύσει στη συγκρότηση των αγροτικών επιχειρήσεων.
Προς το παρόν, η συντριπτική πλειοψηφία των παραδοσιακών εκµεταλλεύσεων φαίνεται να λυγίζει υπό το βάρος του ανταγωνισµού. Ένας αριθµός µονάδων που βρίσκεται σε ενδιάµεση κατάσταση υποχρεώνεται να κινηθεί αποφασιστικά προς αναζήτηση νέας θέσης, µε κύριο µοχλό δράσης τις επενδύσεις.
Άλλωστε, οι λίγες χιλιάδες αγροτικές επιχειρήσεις που βρίσκονται σήµερα στην πρώτη γραµµή της αγροτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, όχι µόνο εκµεταλλεύτηκαν το κοινοτικό περιβάλλον των άµεσων ενισχύσεων, αλλά και κινήθηκαν δραστήρια στην κατεύθυνση αξιοποίησης των διαρθρωτικών προγραµµάτων.
Πάντως, η διαδικασία συγκέντρωσης της αγροτικής δραστηριότητας, πέραν της σηµασίας που αποκτά στο παιχνίδι του ανταγωνισµού, µοιάζει να διευκολύνεται έστω και δια της αδράνειας από τις αποφάσεις της κεντρικής διοίκησης. Η τελευταία έχει ως κύριο γνώµονα σ’ αυτή τη φάση να υπάρχει καλύτερος έλεγχος της δραστηριότητας του κλάδου και φυσικά ασφαλέστερη συλλογή των φόρων.
∆εν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όσο οι αγρότες είναι εκατοντάδες χιλιάδες, οι περισσότεροι περνούν κάτω από το ραντάρ της εφορίας, ο έλεγχος καθίσταται δυσχερής και η απόδοση φόρων παραµένει υποτονική ή και µηδαµινή. Οι αρχές εκτιµούν, λοιπόν, ότι σε κάθε περίπτωση µια σοβαρή µεγέθυνση των µονάδων συνδυαστικά µε την υποχρέωση αυτών να τηρούν βιβλία θα βελτιώσει την απόδοση φόρων και θα καταστήσει τη λειτουργία τους ωφέλιµη και για τα κρατικά ταµεία.
Βέβαια, αυτό που ανησυχεί πολλούς και κυρίως τους κρατούντες, είναι το πολιτικό κόστος αυτής της µετάβασης. Όσο κι αν µοιάζει φυσιολογική η έξοδος από το αγροτικό επάγγελµα µιας ευρείας γενιάς που φθάνει σήµερα ηλικιακά στα όριά της, καλύπτει δε σχεδόν το 50% του ενεργού αγροτικού πληθυσµού (αρχηγοί αγροτικών εκµεταλλεύσεων), η «παράδοση των όπλων» στο τέλος της ηµέρας δεν είναι και τόσο απλή υπόθεση.
Τα χρέη που έχουν σωρεύσει σε πολλές περιπτώσεις αυτές οι επιχειρήσεις σε συνδυασµό µε τη δυσκολία να παραδώσουν οµαλά τη σκυτάλη στην επόµενη γενιά, είναι κάτι που βαραίνει την ψυχολογία των αγροτών αυτής της κατηγορίας και καταγράφεται και στα δηµοσκοπικά ευρήµατα των τελευταίων µετρήσεων µε ποικίλους τρόπους. Ένας εξ αυτών είναι βέβαια, η τάση φυγής προς τα άκρα.
