Πριν από λίγες µέρες και συγκεκριµένα στις 29 Ιουλίου, συµπληρώθηκαν 32 χρόνια από την ηµέρα που έφυγε από τη ζωή ο πρωτοστάτης του συνεργατισµού, Αλέξανδρος Μπαλτατζής. Όσα χρόνια αγωνίσθηκε για να χτίσει την «αρµάδα» αγροτοβιοµηχανιών που δόξαζαν τον Έλληνα αγρότη και την αγροτική παραγωγή του τόπου άλλα τόσα περίπου χρειάσθηκαν για να µην µείνει σχεδόν τίποτα όρθιο από τα δηµιουργήµατά του.
Αν κάτι τον χαρακτήριζε, εκτός από το δηµιουργικό του πνεύµα, ήταν η επιµονή του να κρατήσει τους συνεταιρισµούς µακριά από τον κοµµατισµό. Αυτό ήταν που έκανε τον Μπαλτατζή να αρνηθεί τις προτάσεις των µεγάλων κοµµάτων της εποχής για ένταξη στο δυναµικό τους, αυτό ήταν, όπως αποδείχθηκε και το «δηλητήριο» που οδήγησε στη συνέχεια το εγχώριο συνεταιριστικό κίνηµα στον σηµερινό απόλυτο µαρασµό.
Αν έχει ένα νόηµα η αναδροµή στη µνήµη του µεγάλου ηγέτη, αυτό σχετίζεται µε το γεγονός ότι και σήµερα οι Έλληνες αγρότες έχουν όσο και τότε ανάγκη την τόνωση της επιχειρηµατικότητας µέσα από το συνεργατισµό. Είναι, ο µόνος δρόµος για να αναγνωρισθεί η θέση τους στην παραγωγική αλυσίδα, είναι ο µόνος τρόπος για να επιστρέψει σε αυτόν κάτι από την προστιθέµενη αξία.
Βέβαια, τίποτα δεν είναι ίδιο. Στη διάρκεια του µεσοπολέµου, το 1935, όταν ο Μπαλτατζής ίδρυε την ΠΑΣΕΓΕΣ, ο αγροτικός τοµέας κατείχε δεσπόζουσα θέση στην οικονοµία. Οι αγροτικές κοινωνίες ήταν αυτές που έδιναν το «καύσιµο» για την οικονοµική ανόρθωση της χώρας. Οι συνεταιριστικού χαρακτήρα αγροτοβιοµηχανίες που θεµελίωσε στη συνέχεια, ήταν αυτές που κινητοποίησαν τις αγροτικές κοινότητες να επενδύσουν στην αγροτική παραγωγή.
Σήµερα, το κέντρο βάρους της οικονοµίας έχει µετακινηθεί, η θέση του Έλληνα αγρότη έχει αποδυναµωθεί, η θεσµική του υπόσταση δεν υφίσταται. Από τη στιγµή που επήλθε το ρήγµα στο συνεργατισµό και αποδεκατίστηκαν οι παραγωγικές δοµές τις οποίες διέθεταν µέχρι τότε οι συνεταιριστικές οργανώσεις όλα δυσκόλεψαν. Ο αγρότης έγινε ο τελευταίος κρίκος στην αλυσίδα υπεραξίας, ο απών από τα µεγάλα φόρα χάραξης πολιτικής, φτωχός συγγενής στα όλο και πιο πολύπλοκα σχήµατα συµβολαιακής γεωργίας, χωρίς ζωηρή φωνή στις διεπαγγελµατικές που αναφύονται πυκνά χρόνο µε το χρόνο.
Όλοι µιλούν στο όνοµα του αγρότη και για την βελτίωση της θέσης του. Πώς θα γίνει αυτό σε ευρεία κλίµακα; Όχι για λίγους, βραχίονες της ιδιωτικής µεταποιητικής βιοµηχανίας ή µεγάλων οµίλων λιανικής δεν έχει απαντηθεί. Η συζήτηση για τον αγρότη που θέλουµε, το επιθυµητό µέγεθος εκµετάλλευσης, το µοντέλο συνεργασίας, τη γεωγραφική κατανοµή της παραγωγής, δεν άνοίξε.
Αποσπασµατικές προσεγγίσεις για Αγροτικά Επιµελητήρια, ιδιωτικό ΕΛΓΑ, νέο νόµο συνεταιρισµών, πάταξη ελληνοποιήσεων, έχουν το ενδιαφέρον τους, ωστόσο δεν αρκούν. Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής άρχισε από το χωριό του τον Πρόδροµο στην Ξάνθη, όπου ίδρυσε τον συνεταιρισµό «Αναγέννηση» και µετά όλα τ’ άλλα. Άφησε µάλιστα γι’ αυτό, τη θέση του στην Εθνική Τράπεζα κι ένα γραφείο υφυπουργού, όπου ήταν αποσπασµένος.
Βιογραφικό
Ο Αλέξανδρος Μπαλτατζής (1904 - 29 Ιουλίου 1987) ήταν ένας από τους βασικότερους αναµορφωτές του αγροτικού κινήµατος στη σύγχρονη Ελλάδα. Γεννήθηκε στην Κουταΐδα του Καυκάσου, το 1922 εγκαταστάθηκε οριστικά στη Σταυρούπολη Ξάνθης. Σε ηλικία 18 ετών κατέβηκε στην Αθήνα για νοµικές σπουδές στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. Από νωρίς ασχολείται µε την ανάπτυξη αγροτικών συνεταιρισµών στη Θράκη. Ήδη το 1928 εκλέγεται πρόεδρος όλων των θρακικών συνεταιρισµών και το 1935 δηµιουργείται η ΠΑΣΕΓΕΣ, της οποίας αναλαµβάνει πρόεδρος. Το 1950 προχωρά στην ίδρυση πολιτικού κόµµατος, Συναγερµού Αγροτών και Εργαζοµένων.
