Η φυλλοδιαγνωστική ως οδηγός λίπανσης των καλλιεργειών, η νέα καμπάνια της COMPO EXPERT Ελλάς σε συνεργασία με το πρότυπο εργαστήριο αναλύσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

Θα πρέπει να βασίζεται σε στοιχεία όπως:

• η διατροφική κατάσταση των φυτών,
• η διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων,
• οι θρεπτικές απαιτήσεις,
• οι ιδιαιτερότητες της τοποθεσίας, κλπ.

Ωστόσο, δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις, οι λιπαντικές πρακτικές βασίζονται κυρίως σε παραδοσιακές ή εμπειρικές πρακτικές, με επανάληψη του ιδίου προγράμματος λιπάνσεως κάθε χρόνο.

Οι πρακτικές αυτές οδηγούν σε αυθαίρετες εφαρμογές, αφ’ ενός μεγάλων ποσοτήτων θρεπτικών στοιχείων (κυρίως αζώτου και δευτερευόντως καλίου και φωσφόρου) και αφ’ ετέρου, σε μικρότερες ή ελάχιστες ποσότητες κάποιων άλλων θρεπτικών στοιχείων που είναι κρίσιμα για την καλλιέργεια σε συγκεκριμένα στάδια αναπτύξεως (κυρίως μαγνησίου και μικροθρεπτικών).

Η ορθολογική διαχείριση της λίπανσης απαιτεί την εφαρμογή της φιλοσοφίας ότι: ένα θρεπτικό στοιχείο πρέπει να παρέχεται μόνο όταν υπάρχουν οι αποδείξεις ότι χρειάζεται. Οι αποδείξεις αυτές, παρέχονται κυρίως με την ανάλυση των θρεπτικών στοιχείων, που περιέχονται στα φύλλα (φυλλοδιαγνωστική).

Η φυλλοδιαγνωστική, αναφέρεται στην χημική ανάλυση των φυτικών ιστών που στην γεωργική πράξη, αφορά κυρίως την ανάλυση των φύλλων ή και των μίσχων τους. Αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο, που έχει ως σκοπό την ορθολογική λίπανση των καλλιεργειών. Τα αποτελέσματα της φυλλοδιαγνωστικής, σε συνδυασμό με την ανάλυση του εδάφους και το ιστορικό των καλλιεργητικών φροντίδων, προσεγγίζει με μεγάλη ακρίβεια τη θρεπτική κατάσταση των φυτών και βοηθά στον σχεδιασμό της εφαρμογής της άριστης λιπαντικής αγωγής. Η ανάλυση πραγματοποιείται σε εργαστήρια με συγκεκριμένες μεθοδολογίες μετά από την αποξήρανση των φυτικών ιστών.

Μέσω των αποτελεσμάτων της φυλλοδιαγνωστικής παρέχονται πληροφορίες για την σύσταση των φυτικών ιστών σε θρεπτικά στοιχεία αλλά και για τις αναλογίες μεταξύ τους.

Υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην περιεκτικότητα των θρεπτικών στοιχείων που εξαρτώνται από:

• Το φυτικό είδος
• Την ηλικία των φύλλων
• Το στάδιο αναπτύξεως
• Των συνθηκών του περιβάλλοντος
• Τους καλλιεργητικούς χειρισμούς
• Τις περιβαλλοντικές συνθήκες
• Τις προσβολές από εχθρούς και ασθένειες

Η ερμηνεία της φυλλοδιαγνωστικής, βασίζεται σε οριακές τιμές που έχουν δημιουργηθεί για το κάθε φυτικό είδος μετά από πειραματισμούς πολλών ετών από μεγάλα ερευνητικά κέντρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Έτσι, για το κάθε ένα θρεπτικό στοιχείο διαμορφώνονται τα εξής όρια:

• Έλλειψη-Τροφοπενία
• Οριακή Επάρκεια
• Επάρκεια
• Υπερεπάρκεια
• Τοξικότητα

Γνωρίζοντας μέσω της φυλλοδιαγνωστικής τις τιμές των θρεπτικών στοιχείων, είναι εύκολη η διάγνωση ελλείψεως, επάρκειας ή τοξικότητας και οι εφαρμογές λιπασμάτων είναι πιο στοχευμένες, αποτελεσματικότερες και οικονομικότερες. Θα πρέπει να επισημανθεί εδώ, ότι και στα φυτά θα πρέπει να εφαρμόζεται ο κανόνας της ιατρικής επιστήμης: καλύτερη η πρόληψη από την θεραπεία. Επομένως, με προληπτικό έλεγχο της θρεπτικής κατάστασης των φυτών μέσω συστηματικής ενέργειας φυλλοδιαγνωστικών αναλύσεων αποφεύγονται οι ακραίες ελλείψεις, υπερεπάρκειες ή τοξικότητες και η λιπαντική αγωγή είναι η πλέον ενδεδειγμένη. 

Ανάλυση Εδάφους ή Φυλλοδιαγνωστική;

Η ανάλυση του εδάφους χρησιμοποιείται αρχικά ως βάση, όπου μέσω του προσδιορισμού των χαρακτηριστικών του αλλά και της περιεκτικότητάς του σε θρεπτικά στοιχεία, διαμορφώνεται η λιπαντική σύσταση. Όπως είναι γνωστό όμως, στο έδαφος υπάρχει μια σχετικά μικρή ή μεγάλη ανομοιογένεια, η οποία μπορεί να δημιουργήσει σύγχυση μη αποδίδοντας πλήρως την πραγματικότητα. Παράλληλα, ειδικά σε πολυετείς καλλιέργειες όπως είναι οι δενδρώδεις, που έχουν αρκετά βαθύ και εκτεταμένο ριζικό σύστημα και προσλαμβάνουν θρεπτικά στοιχεία σε διευρυμένα χρονικά διαστήματα, η ανάλυση εδάφους δεν είναι τόσο αποτελεσματική.  Βάσει κυρίως αυτών των λόγων, φαίνεται ότι η φυλλοδιαγνωστική αποδίδει καλύτερα την εικόνα της θρεπτικής κατάστασης των καλλιεργειών, σε σχέση με την ανάλυση του εδάφους.  Επομένως, είναι πιο αποτελεσματικό και αξιόπιστο οι λιπαντικές συστάσεις να καθορίζονται κυρίως μέσω της περιεκτικότητας των φυτικών ιστών σε θρεπτικά στοιχεία και δευτερευόντως στα αντίστοιχα αποτελέσματα της αναλύσεως εδάφους.

Η Φυλλοδιαγνωστική σήμερα

Πρόσφατες μελέτες που αφορούν χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρουν ότι λίγοι παραγωγοί χρησιμοποιούν συστηματικά τη φυλλοδιαγνωστική και την εδαφολογική ανάλυση για τον καθορισμό ενός λιπαντικού προγράμματος. Στην χώρα μας, αρκετοί παραγωγοί δεν γνωρίζουν καθόλου τη φυλλοδιαγνωστική και κάποιοι άλλοι την χρησιμοποιούν σε πολύ αραιά χρονικά διαστήματα. Από την πολυετή μας εμπειρία έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι στο σύνολο των αναλύσεων που αφορούν τις αναλύσεις διάγνωσης της θρέψης των φυτών, η φυλλοδιαγνωστική αντιπροσωπεύει περίπου το πενιχρό 3-5% και το υπόλοιπο 95-97% αφορά τις αναλύσεις εδάφους! 

Μέσα από πολύχρονους πειραματισμούς, έχει αποδειχθεί ότι ένα επαναλαμβανόμενο παραδοσιακό ετήσιο πρόγραμμα λίπανσης, με εφαρμογή αζώτου, φωσφόρου και καλίου, σε συνδυασμό με διαφυλλικές εφαρμογές μικροθρεπτικών, αμινοξέων, βιοδιεγερτών, κλπ, μπορεί να έχει το δεκαπλάσιο κόστος χωρίς την αναμενόμενη αύξηση της παραγωγής. Αντιθέτως, ένα πρόγραμμα λίπανσης που βασίζεται σε δεδομένα φυλλοδιαγνωστικής, είναι βέβαιο ότι θα έχει θετική επίδραση στην παραγωγή και στην ποιότητα, αλλά και στην προστασία του περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη σημαντική μείωση του κόστους λίπανσης.          

Η σημασία της δειγματοληψίας στη φυλλοδιαγνωστική

Όπως και στο έδαφος, αντιστοίχως και για τη φυλλοδιαγνωστική, η σωστή δειγματοληψία αποτελεί τη σημαντικότερη παράμετρο αξιοπιστίας της ανάλυσης. Ενδεικτικά, κρίσιμα σημεία για τη δειγματοληψία είναι:

• Ο κατάλληλος φυτικός ιστός (συνήθως φύλλα ή μίσχοι)
• Η κατάλληλη χρονική στιγμή: στάδιο αναπτύξεως, εποχή, ηλικία φύλλου
• Θέση πάνω στο φυτό
• Λήψη υγιών φύλλων

Το Εργαστήριο Αναλύσεων του τμήματος Γεωπονίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Στο πλήρως εξοπλισμένο Εργαστήριο Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου πραγματοποιούνται αναλύσεις εδάφους, φυλλοδιαγνωστικής, αρδευτικού νερού, θρεπτικών διαλυμάτων και υποστρωμάτων σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Όλες οι αναλύσεις συνοδεύονται από επεξηγηματικά σχόλια και συμβουλές έμπειρων γεωπόνων, στο πλαίσιο της Γεωργίας Ακριβείας. Τα δεδομένα επεξεργάζονται και αναλύονται με γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα (βάσεις δεδομένων και χάρτες) με όφελος την ποσοτική και ποιοτική αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής, την βιωσιμότητα της ελληνικής γεωργίας και την προστασία του περιβάλλοντος. Πάνω από όλα, από το επιστημονικό προσωπικό του Εργαστηρίου προσφέρονται υπηρεσίες με συνέπεια, ευθύνη και αξιοπιστία, συνδέοντας την έρευνα με την γεωργική πρακτική.

Η συνεργασία του Εργαστηρίου Αναλύσεων με την COMPO EXPERT Ελλάς

Το εργαστήριο αναλύσεων συνεργάζεται με την COMPO EXPERT, πρωτοπόρο στην παραγωγή λιπασμάτων υψηλής τεχνολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο, φέρνοντας πιο κοντά την έρευνα και την εκπαίδευση στην εφαρμογή τεχνολογιών αιχμής με την προσαρμογή τους στις ιδιαίτερες τοπικές συνθήκες.

Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, η COMPO EXPERT Ελλάς, οι γεωπόνοι συνεργάτες της, και το εργαστήριο αναλύσεων, θα πραγματοποιήσουν αναλύσεις φύλλων σε αρκετές καλλιέργειες ώστε να δοθούν στοχευμένες λύσεις θρέψης στους παραγωγούς για την βελτιστοποίηση της παραγωγής τους, με το λιγότερο κόστος (as much as).

Το σημαντικότερο όμως που πρέπει να προωθήσουμε ως επιστήμονες του κλάδου,  είναι η ανάπτυξη κουλτούρας στο γεωργικό τομέα, για την διενέργεια φυλλοδιαγνωστικών ή και εδαφολογικών αναλύσεων, ως εγχειρίδιο θρέψης των καλλιεργειών. 

Αναστάσιος Κώτσιρας

Γεωπόνος-Αναπληρωτής Καθηγητής

Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Τμήμα Γεωπονίας

Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Λαχανοκομίας