Ήπιο διεθνές έλλειμμα σιγοντάρει σιτηρά το 2025, νέο κοινό για το ελαιόλαδο

Ήπιο διεθνές έλλειμμα σιγοντάρει τα σιτηρά το 2025, νέο κοινό για το ελαιόλαδο, κρατούν οι τιμές σε γάλα και τυριά

Mετά από µια δύσκολη διετία, φαίνεται τελικά πως ξεδιπλώνεται χρονικά µπροστά µας ένα καλύτερο περιβάλλον, µε σταθερή αύξηση του πραγµατικού ΑΕΠ στην ΕΕ, ενώ ο πραγµατικός πληθωρισµός αναµένεται να επιστρέφει τελικά στο πολυπόθητο επίπεδο-στόχο του 2%. Σε επίπεδο νοµίσµατος, το ευρώ αναµένεται να ισχυροποιηθεί σταδιακά έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, αν και θα παραµείνει αρκετά χαµηλότερα από τις επιδόσεις των τελευταίων ετών (1,15-1,25 έναντι δολαρίου).

Η αγροτική παραγωγή της ΕΕ την επόµενη 10ετία αναµένεται να αυξηθεί µε πολύ αργούς ρυθµούς, ενώ θα βαίνει φθίνουσα εφεξής στο πεδίο της κτηνοτροφίας. Αναµφίβολα, µια καθοδική πορεία της κτηνοτροφίας σε όρους όγκου θα φέρει και αλλαγές στη σύνθεση της ζωοτροφικής παραγωγής. Η ΕΕ φέρεται να στοχεύει σε ανταγωνισµό αξίας και όχι τονάζ µε τους εµπορικούς ανταγωνιστές της και για να µπορέσει αυτό να αποτυπωθεί σε βιώσιµους οικονοµικούς όρους για τις κτηνοτροφικές µονάδες απαιτείται στρατηγική επάρκεια σε πρωτεϊνούχες ζωοτροφές. Ιδιαίτερη έµφαση αναµένεται να δοθεί  στην προώθηση της σόγιας. 

Βορειότερα το καλαμπόκι το αγροτεχνολογικό μπουμ κρατάει ψηλά τις σοδειές

Προσφέρεται για εποχιακά σοκ προσφοράς λόγω μικρών αγρονομικών αντοχών η αγορά δημητριακών, όχι όμως ως γενική τάση

Όσον αφορά τις αροτραίες καλλιέργειες, η κατάσταση µπορεί εύλογα και εύκολα να χαρακτηριστεί ως αβέβαιη. Η µεγέθυνση του µπλοκ χωρών που απαρτίζουν τη σηµερινή Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 µελών, µπορεί φυσικά να φέρει σε λίγα χρόνια την Ουκρανία στην αγκαλιά της Ευρώπης, εξέλιξη που αναµφίβολα θα προκαλέσει αλλαγές στην δοµή και οργάνωση του αγροδιατροφικού τοµέα της Ευρώπης.

Παίρνοντας όµως ως βάση το σηµερινό στιγµιότυπο της Ένωσης, το αγροτεχνολογικό «µπουµ» των τελευταίων ετών θα συνεχίσει να ξεπερνά σε βάθος χρόνου τις απώλειες ελέω κλιµατικής κρίσης, φέρνοντας τις στρεµµατικές αποδόσεις σε σιτηρά και ελαιούχους σπόρους στα υψηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Την εξέλιξη αυτή διευκολύνουν οι καινοτοµίες στους τοµείς της γεωργίας ακριβείας, οι οποίες αναµένεται να υιοθετηθούν ευρέως τα επόµενα χρόνια, µε αποτέλεσµα η µεγέθυνση των αποδόσεων να φέρνει αισθητά καλύτερο έσοδο και να καθιστά αναλογικά τις εισροές «φθηνότερες».

Σε αριθµούς, η συνολική παραγωγή δηµητριακών προϋπολογίζεται το 2035 σε 273,8 εκατ. τόνους (+1,1%). Η παραγωγή αραβοσίτου προβλέπεται να ανέλθει σε 63,2 εκατ. τόνους, ενώ η παραγωγή κριθαριού προβλέπεται σε 51 εκατ. τόνους. Η οριακή βελτίωση σε αραβόσιτο και κριθάρι πιθανότατα θα αντισταθµίσει την µικρή µείωση της έκτασης. Παράλληλα εκτιµάται αύξηση 2% στην παραγωγή σκληρού σίτου συγκριτικά µε το µέσο όρο της τριετίας 2022-24. Η συµµετοχή σιτηρών στις ζωοτροφές αναµένεται να µειωθεί σε 152,3 εκατ. τόνους το 2035 (-1,7%). Στο ίδια στιγµή, η ανθρώπινη κατανάλωση δηµητριακών αναµένεται να παραµείνει σταθερή σε περίπου 60,2 εκατ. τόνους έως το 2035.

Αναφορικά µε το ισοζύγιο, το άθροισµα τονάζ σε σιτάρι, κριθάρι και αραβόσιτο µπορεί να ανέλθει σε 54,3 εκατ. τόνους το 2035, αυξηµένο κατά 9,5% σε σύγκριση µε την περίοδο αναφοράς (2022-24). Μια ανάλυση στα νούµερα δείχνει πως το µαλακό σιτάρι και το κριθάρι µε 30,6 εκατ. τόνους και 11,2 εκατ. τόνους το 2035 αντίστοιχα, θα αποτελούν την αιχµή του δόρατος στις εξαγωγές δηµητριακών του µπλοκ.

Η Κοµισιόν βλέπει επίσης και µια µικρή µείωση των εκτάσεων µε σιτάρι και καλαµπόκι κατά 1,4%, άλλων δηµητριακών (σίκαλης, βρώµης, σόργου και τριτικάλε) κατά 1,2% και του κριθαριού κατά 0,1%. Επίσης, φαίνεται πως η έντονη ζέστη στη µεσογειακή λεκάνη µπορεί να φέρει µετατόπιση των καλλιεργούµενων εκτάσεων ορισµένων δηµητριακών (π.χ. αραβόσιτος) από τα νότια στα βόρεια της Ένωσης.

Θετικές προοπτικές για το κριθάρι µε ετήσια ανατίµηση 1,4%

Η µεσοπρόθεσµη συρρίκνωση της ευρωπαϊκής κτηνοτροφίας θα έχει σαφώς αντίχτυπο και στη ζήτηση για ζωοτροφές, κυρίως όµως στις µέτριες περιεκτικότητας πρωτεΐνούχες τροφές (-15,7%). Αθροιστικά, η ζήτηση ζωοτροφών στην ΕΕ αναµένεται να µειωθεί κατά 2,2% έως το 2035. Η µείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αναµενόµενη µείωση της παραγωγής χοιρινού κρέατος και βοείου κρέατος στην ΕΕ και στην βραδύτερη αύξηση των αποδόσεων γάλακτος. Οι αρνητικές επιδόσεις αντισταθµίζονται εν µέρει από την αναµενόµενη αύξηση της παραγωγής πουλερικών και αυγών.

Η ζήτηση για ζωοτροφές χαµηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες (<15%), µεταξύ των οποίων τα δηµητριακά, προβλέπεται να µειωθεί κατά 1,5% έως το 2035. Σε αριθµούς, η τάση αυτή µεταφράζεται σε µείον 2,6 εκατ. τόνους και διαφέρει σε ποσοστά ανάλογα την καλλιέργεια. Για παράδειγµα, βρώµη και σίκαλη  φαίνεται πως θα χάσουν δυσανάλογα µερίδιο (-7,7%) εν συγκρίσει πχ µε το καλαµπόκι (-1,7%). Οι ονοµαστικές τιµές για ζωοτροφές χαµηλές σε πρωτεΐνη αναµένονται αυξηµένες τα επόµενα χρόνια, εναρµονισµένες πάντα µε τον υπόλοιπο κόσµο. Ο προηγούµενος κύκλος ανόδου στα δηµητριακά κορυφώθηκε το 2022, µε τις τιµές των ζωοτροφών να ακολουθούν καθοδική πορεία µέχρι τα τέλη 2024, µε συνέπεια να µπαίνουν σε πλαγιοανοδική πορεία από το 2025. Η Κοµισιόν υπολογίζει µέση ετήσια αύξηση 1,4% στις τιµές µε ορίζοντα
το 2035.

Άνοδος στα τυροκομικά σταθερά για το γάλα

Σε καθοδικό κανάλι εντός της ΕΕ από το 2026 η γαλακτοπαραγωγή

Σε σηµείο καµπής θα βρεθεί η παραγωγή γάλακτος τα επόµενα χρόνια σύµφωνα µε τα προγνωστικά µοντέλα, καθώς από το 2026, η µείωση του κοπαδιού δεν θα αντισταθµίζεται από την αύξηση των αποδόσεων, µε αποτέλεσµα η γαλακτοπαραγωγή µειωθεί. Σταθµισµένα, από το 2025 µέχρι το 2035, η Επιτροπή αναµένει ετήσια µείωση 0,2% η οποία αθροίζεται σε 2% του µέσου όρου παραγωγής 2022 µε 2024. Ωστόσο, η τάση αυτή δεν εντοπίζεται στο σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου.  Οι διαφορές ανά χώρα είναι στατιστικά σηµαντικές. Για παράδειγµα, στις ανατολικές χώρες της ΕΕ, εξακολουθούν να υπάρχουν δυνατότητες αυξητικής τάσης της παραγωγής γάλακτος (π.χ. Πολωνία) όταν άλλες (Κάτω Χώρες, Βέλγιο και ∆ανία) θα κινηθούν σαφώς καθοδικά. Από την άλλη, η παραγωγή τυριών και προϊόντων ορού γάλακτος στην ΕΕ θα συνεχίσει να αυξάνεται, αν και µε βραδύτερο ρυθµό από ό,τι στο παρελθόν. Η κατανάλωση γαλακτοκοµικών προϊόντων αναµένεται να παραµείνει σταθερή, µε αλλαγές στη σύνθεσή της.

Όσον αφορά τις τιµές νωπού γάλακτος, αναµένεται να παραµείνουν υψηλότερα επίπεδα από εκείνα που επικρατούσαν πριν το 2022, αν και σε χαµηλότερα επίπεδα από τα υψηλά της σεζόν 2021-2022. Βέβαια, η εξέλιξη αυτή θα οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στις µαζεµένες  πληθωριστικές πιέσεις, µε τις τιµές να µην µεταφράζονται απαραίτητα σε καλύτερους οικονοµικούς όρους. Πάντως, οι τιµές ανά παράγωγο προϊόν κατά πάσα πιθανότητα θα ακολουθήσουν διαφορετική πορεία. Για παράδειγµα στα τυροκοµικά προϊόντα αναµένεται να αυξάνονται σταθερά, λόγω των ισχυρής ζήτησης, σε ένα βαθµό ανεξάρτητα από το κόστος της πρώτης ύλης.

Αξίζει να αναφερθεί πως η µειωµένη παραγωγή δεν συνεπάγεται και µείωση της ζήτησης για γαλακτοκοµικά προϊόντα ενδοκοινοτικά. Κάθε άλλο µάλιστα, η κατά κεφαλήν κατανάλωση αναµένεται να κινηθεί ανοδικά κατά 2 κιλά σε ετήσια βάση, δηλαδή 20 κιλά το άτοµο επιπλέον έως το 2035. Αυτό αποδεικνύει πως η ελλειµµατική προσφορά θα πληρωθεί καλύτερα, αλλά και πως η Ευρώπη θα ξεκινήσει µάλλον να εισάγει περισσότερο γάλα τα επόµενα χρόνια.  Πάντως, οι µεταβαλλόµενες προτιµήσεις των καταναλωτών θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τη ζήτηση, µε προτίµηση σε προϊόντα µε χαµηλότερα λιπαρά και ζάχαρη.

Λιγότερο αρνί και ίδια ζήτηση κάνουν ακριβό το κρέας

Η παραγωγή αιγοπρόβειου κρέατος ενδοκοινοτικά αναµένεται να µειωθεί, µε ρυθµό 0,7% ετησίως έως το 2035 σε 547.000 τόνους, µε αστάθµητο παράγοντα τις ζωονόσους. Μεταξύ 2010 και 2024, η ΕΕ κατέγραψε µείωση στο κοπάδι αιγοπροβάτων κατά περίπου 9,5 εκατ. κεφάλια (-12 %). Αυτή η σηµαντική µείωση δεν αναµένεται να συνεχιστεί, µε τη συνδεδεµένη εισοδηµατική στήριξη σε ισχύ και την ευνοϊκή παραµένουν οι ευνοϊκές τιµές. Η παραγωγή θα παραµείνει συγκεντρωµένη σε λίγες χώρες, µε Ισπανία, Ελλάδα,  Γαλλία, Ιρλανδία και Ρουµανία να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 75% του συνόλου των σφαγών για το 2024.

Η κατά κεφαλήν κατανάλωση στην ΕΕ αναµένεται να παραµείνει σχετικά σταθερή έως το 2035 σε περίπου 1,2 κιλά ετησίως, κυρίως λόγω των επίµονων καταναλωτικών προτύπων που σχετίζονται µε τις θρησκευτικές παραδόσεις. Σε γενικές γραµµές, η κατανάλωση πρόβειου κρέατος είναι λιγότερο ευαίσθητη στις τιµές από ό,τι άλλα κρέατα και επηρεάζεται πολύ από τις αιχµές της εποχικής ζήτησης. Μετά από τέσσερα χρόνια ιδιαίτερα υψηλών τιµών, οι τιµές για αιγοπρόβειο κρέας αναµένεται να µειωθούν κάπως πριν σηµειώσουν καθαρή ανοδική πορεία και να φθάσουν περίπου τα 8,6 ευρώ το κιλό σε µέρους όρους ως το 2035. Οι τιµές στο µέλλον είναι πιθανό να παραµείνουν πάνω από τα επίπεδα του 2020 λόγω περιορισµένης προσφοράς και ανελαστικής ζήτησης στην ΕΕ.

Μαθαίνουν κι άλλοι το ελαιόλαδο και το ξεχνούν όσοι το παράγουν

Μη βιώσιμα και εκτεθειμένα στην κλιματική κρίση τα εκτατικά συστήματα στην ελαιοκαλλιέργεια

Οι δύο διαδοχικές κακές σοδειές φανέρωσαν τις ουσιαστικές αδυναµίες του ευρωπαϊκού ελαιοκοµικού τοµέα και έδειξαν τον δρόµο για τις βιώσιµες επενδύσεις που µπορούν να γίνουν ώστε να µπορεί να απορροφήσει καλύτερα κραδασµούς αυτού του βεληνεκούς τα επόµενα χρόνια, σύµφωνα µε την Κοµισιόν. Καταρχάς, οι Ευρωπαίοι προβλέπουν σαφώς µεγαλύτερη κερδοφορία σε όσους στραφούν σε εντατικές φυτεύσεις και εντατική καλλιέργεια, αφήνοντας παραπίσω τα εκτατικά συστήµατα. Η ανοµβρία και η κλιµατική κρίση καθιστούν πολλές φορές το πραγµατικό κόστος καλλιέργειας ασύµφορο για τον παραγωγό στους παραδοσιακούς ελαιώνες, ενώ εντατικό σύστηµα εγγυάται ευκολότερα ένα βιώσιµο έσοδο. Στο πεδίο της σοδειάς, αναµένεται ετήσια αύξηση της παραγωγής κατά περίπου 1,2% και 1% για την Ισπανία και την Πορτογαλία, που αντιπροσωπεύουν αυξήσεις της στρεµµατικής απόδοσης κατά 0,7% και 1,4% ετησίως αντίστοιχα.

Όσον αφορά στο κρίσιµο ζήτηµα της κατανάλωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντοπίζει δύο τάσεις. Πρώτον, ότι όντως παρατηρείται πτωτική τάση στην κατά κεφαλήν κατανάλωση ελαιολάδου στις παραδοσιακές χώρες – παραγωγούς, κυρίως λόγω αλλαγής καταναλωτικών προτύπων προς το «εύκολο φαγητό» και στροφής προς σπορέλαια λόγω υψηλής τιµής στο ράφι. Απ’ την άλλη όµως, δεν µπορεί κανείς να πει ότι η παγκόσµια κατανάλωση ελαιολάδου βηµατίζει καθοδικά, καθώς χώρες που ποτέ δεν είχαν «παράδοση» στο ελαιόλαδο, το ανακαλύπτουν. Τα παραπάνω συµπεράσµατα αποτυπώνονται καθαρά σε αριθµούς, µε την Κοµισιόν να βλέπει µείωση 2-3% της ετήσιας κατανάλωσης σε Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα, ενώ η υπόλοιπη Ευρώπη (Πορτογαλία, Γαλλία, κτλπ) θα καταναλώνουν 3,7% περισσότερο ελαιόλαδο. Η µείωση της εγχώριας κατανάλωσης συνδυάζεται λοιπόν µε αισθητή αύξηση των εξαγωγών κατά 3.5%, 1.8% και 1.5% ετησίως σε Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία αντίστοιχα.

Φάτε όσπρια για πρωτεΐνη, λένε οι πολιτικές ΕΕ

Η παραγωγή ελαιούχων σπόρων και πρωτεϊνούχων καλλιεργειών αναµένεται να αυξηθεί σε 34,9 εκατοµµύρια τόνους έως το 2035 (+2,1% σε σύγκριση µε την περίοδο αναφοράς 2022-2024). Οι φιλικές πολιτικές της ΕΕ για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες και η αυξανόµενη ζήτηση τροφίµων για φυτικές πρωτεΐνες βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Η αύξηση
της παραγωγής ελαιούχων σπόρων αναµένεται να προέλθει κυρίως από την αύξηση της παραγωγής σόγιας κατά 22% σε σύγκριση µε την περίοδο 2022-2024, η οποία προωθείται µέσω της ΚΑΠ και µε συνδεδεµένη ενίσχυση. Η παραγωγή ηλιόσπορων προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1% σε 9,6 εκατ. τόνους το 2035. Συνολικά, η παραγωγή οσπρίων προβλέπεται να αυξηθεί κατά 9,9%, αγγίζοντας τους 4,9 εκατ. τόνους το 2035. Η παραγωγή ελαιοκράµβης αναµένεται µειωµένη κατά 10% έως το 2035 (από 18,8 εκατ. τόνους το 2022-2024), λόγω της χαµηλότερης ζήτησης για βιοκαύσιµα.

∆εν τους χωράει όλους ο πρωτογενής, αναγκαία µία αγροτική έξοδος για να γίνει βιώσιµο το εισόδηµα

Κάπου προς τις τελευταίες σελίδες της έκθεσης προοπτικών, γίνεται λόγος και για την αθροιστική αξία της αγροτικής παραγωγής µε ορίζοντα το 2035. Εκ πρώτης όψεως τα νούµερα µοιάζουν ικανοποιητικά. Μετά από µια περίοδο σταθεροποίησης µεταξύ 2024 και 2027,στη συνέχεια το εισόδηµα των συντελεστών παραγωγής σε ονοµαστικούς όρους αναµένεται αυξηµένο από το 2028 και µετά µε ρυθµό 1,4% ετησίως µέχρι το 2035.

Μέχρι εδώ όλα καλά. Άλλωστε, τα νούµερα έχουν συνυπολογίσει το ενδιάµεσο κόστος, τις αποσβέσεις και τους φόρους στην παραγωγή, ενώ έχουν προσµετρήσει τις άµεσες και έµµεσες επιδοτήσεις στην παραγωγή. Ωστόσο, σε πραγµατικούς όρους (συνυπολογίζοντας δηλαδή τον πληθωρισµό 2%), η προκύπτουσα αξία αναµένεται µειωµένη µε µέσο ετήσιο ρυθµό 0,6% από το 2028 έως το 2035, κάτι που αποδεικνύει πως η αγοραστική δύναµη του κάθε ευρώ αγροτικού εισοδήµατος θα είναι µειωµένη την επόµενη δεκαετία. Υπάρχει βέβαια ο αστερίσκος, πως η εκτίµηση κρίνει µε βάση το τρέχον ενεργό εργατικό δυναµικό στον πρωτογενή τοµέα. Σε περίπτωση ας πούµε που κάποια µερίδα κόσµου αποχωρήσει, το οικονοµικό αποτέλεσµα θα βγει θετικό για τους υπόλοιπους.