Υπό το πρίσμα αυτό, αν και ακόμη είναι νωρίς για να εξαχθούν οριστικά συμπεράσματα, τα πρώτα απόνερα αναμένονται σε προϊόντα όπως είναι οι επιτραπέζιες ελιές, το ελαιόλαδο, τα τυροκομικά, το γιαούρτι, οι κομπόστες, τα κρασιά και άλλα, που έχουν σημαντική παρουσία στην αγορά των ΗΠΑ.
Η αρχική αίσθηση πάντως σύμφωνα και με το ρεπορτάζ της Agrenda, είναι πεσιμιστική, για τον αντίκτυπο της κίνησης Τράμπ, αν και δεν λείπουν και πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις για το νέο εμπορικό κόσμο που ανέτειλε από το πρωί της 3ης Απριλίου 2025, στη λογική ότι «κάθε κρίση, κρύβει και ευκαιρίες». Ένας πρόχειρος υπολογισμός στην αξία των ανωτέρω ελληνικών εξαγωγών βγάζει μια «σούμα» κοντά στα 500 εκατ. ευρώ.
Πιθανό ένα φρένο στις εξαγωγές επιτραπέζιας ελιάς
Από τα πρώτα προϊόντα που αναμένεται να επηρεαστούν -και μένει να φανεί πώς- από τη δασμολογική πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης είναι η επιτραπέζια ελιά, η οποία στο «πρόσωπο» των ΗΠΑ έχει βρει μια πολύ δυναμική αγορά για τις εξαγωγές της. «Σε σύνολο αξίας εξαγωγών περίπου 700 εκατ. ευρώ ετησίως, η αμερικανική αγορά αντιπροσωπεύει σχεδόν τα 200 εκατ. ευρώ και είναι με διαφορά από τη δεύτερη η πλέον σημαντική μας αγορά, στην επιτραπέζια ελιά», σημειώνει στην Agrenda, ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, επικεφαλής της εταιρείας «Pelopac», με βασικό αντικείμενο δραστηριότητας στην επιτραπέζια ελιά με έντονα εξαγωγικό προσανατολισμό και με πολλές εξαγωγές στις ΗΠΑ.
Στο ερώτημά μας για το τί ψυχανεμίζεται πως θα συμβεί στις εξαγωγές του κλάδου, μετά τις ανακοινώσεις του Αμερικανού προέδρου για 20% δασμούς σε όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα, ο κ. Κωνσταντινίδης αναφέρει πως «κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών για τον Αμερικανό καταναλωτή και ως επακόλουθο θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης».
Ως προς το κατά πόσο μπορεί να εφησυχάζει το γεγονός ότι ανάλογοι δασμοί θα επιβληθούν και στις ισπανικές και τις ιταλικές επιτραπέζιες ελιές, ο κ. Κωνσταντινίδης δεν το συμμερίζεται και σπεύδει να τονίσει πως «χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία στις οποίες δεν επιβάλλονται δασμοί θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση και να κερδίσουν μερίδια στην αμερικανική αγορά».
Καταστροφική κίνηση για τα κονσερβοποιημένα προϊόντα
Μεγάλο προβληματισμό έχει προκαλέσει η κίνηση Τράμπ στον κλάδο των κονσερβοποιημένων και κατεψυγμένων φρούτων, ο οποίος, επίσης, εξάγει μεγάλες ποσότητες προϊόντων στην αμερικανική αγορά, αξίας περίπου 100 εκατ. ευρώ ή σχεδόν το 20% των συνολικών εξαγωγών του κλάδου, και ως εκ τούτου εκτιμά πως θα υποστεί σημαντικό πλήγμα. «Είναι καταστροφικοί αυτοί οι δασμοί, γιατί το 20% που ανακοινώθηκε θα έρθει επιπλέον στον υφιστάμενο αμοιβαίο φόρο ύψους 17% που επιβάλλεται σήμερα στις εξαγωγές κομπόστας και κατεψυγμένων φρούτων και χυμών στις ΗΠΑ» επισημαίνει ο πρόεδρος της ΕΚΕ, Κώστας Αποστόλου. Προσθέτει δε, πως «αυτό όλο θα πάει στην τιμή εισαγωγής και είναι ορατός ο κίνδυνος να μειωθούν θεαματικά οι καταναλώσεις και κατ’ επέκταση οι εισαγωγές. Θα δούμε πώς θα το διαχειριστούμε. Περιμένουμε να δούμε τί θα πει ο πελάτης, τί θα πει ο εισαγωγέας, το σούπερ μάρκετ και πάει λέγοντας».
Υψηλός ο δασμός, αλλά με ευκαιρίες στο κρασί
Για το ελληνικό κρασί, πάλι, το νέο περιβάλλον που δημιουργείται στο εμπόριο με τις ΗΠΑ, ίσως και να κρύβει ευκαιρίες, όπως σημειώνει ο Άγγελος Ιατρίδης από το Κτήμα Άλφα, ένα οινοποιείο που εξάγει και στην αμερικανική αγορά τα κρασιά του. «Γλιτώσαμε το δασμό 200%, αλλά και πάλι το 20% δεν είναι λίγο. Είναι μεγάλο το νούμερο», παραδέχεται ο κ. Ιατρίδης αλλά υπογραμμίζει πως το κυρίως πλήγμα, σε ό,τι αφορά στο κρασί, θα το δεχθούν οι μεγάλες εξαγωγικές χώρες της Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία και ενδεχομένως το ελληνικό κρασί να επωφεληθεί της κατάστασης, με δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια έχει αναπτύξει δυναμική στις ΗΠΑ.
«Οι εξαγωγές της Γαλλίας σε επίπεδο κρασιού είναι σε δισεκατομμύρια κι οι ελληνικές με το ζόρι προσεγγίζουν τα 25 εκατ. ευρώ», επισημαίνει, αλλά τονίζει πως με δεδομένη τη μεγάλη διαφορά μέσης τιμής ανά φιάλη, σε εφάμιλλα ποιοτικά κρασιά από τη νότια Ευρώπη, είναι πιθανό οι Αμερικανοί καταναλωτές, να στραφούν προς τα ελληνικά, αντί των γαλλικών, των ιταλικών ή των ισπανικών, που είναι πολύ ακριβότερα.
«Εγώ πιστεύω ότι ο Αμερικάνος καταναλωτής θα είναι πιο προσεκτικός στις αγορές του από κλασσικές χώρες, που ήδη έχουν πολύ αυξημένες τιμές στα προϊόντα τους. Οπότε, με την επιβολή των δασμών, θα είναι στο όριο του απαγορευτικού για πολλά κρασιά από αυτές. Και πιστεύω πως πολλοί καταναλωτές και κυρίως επαγγελματίες θα αναζητήσουν πιο έξυπνες λύσεις και μέσα αυτές είναι και η Ελλάδα, για τις επιλογές που θα προτείνουν στους καταναλωτές», εκτιμά ο έμπειρος οινοποιός.
Στάση αναμονής από τις τυροκομικές επιχειρήσεις
Να ερμηνεύσουν το νέο τοπίο που έχει δημιουργηθεί εμπορικά, μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ, επιχειρούν και από τον κλάδο των τυροκομικών. Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος – Χατζάκος, διευθύνων σύμβουλος της γαλακτοβιομηχανίας Μεβγάλ, που εξάγει σημαντικές ποσότητες φέτας στην αμερικανική αγορά, μας ανέφερε ότι προσπαθεί να διαγνώσει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα και είναι σε αναμονή επικοινωνίας και με τον συνεργάτη του στις ΗΠΑ, ώστε να δει τί θα του προτείνει κι εκείνος.
«Η λογική λέει πως θα υπάρξει ένα πλήγμα και στις ελληνικές εξαγωγές τυροκομικών, γιατί φαίνεται πως το 20% που ανακοινώθηκε, θα έρθει και θα προστεθεί στις υφιστάμενες δασμολογικές ταρίφες και δεν θα ληφθεί υπόψη η αφετηρία του καθενός». Παρόλα αυτά δεν θέλησε να προτρέξει, καθώς, όπως επισήμανε, «ποτέ δεν ξέρεις τί θα συμβεί. Στην πρώτη τετραετία του Ντόναλτ Τραμπ για παράδειγμα δεν είχαμε κάποια αρνητική επίπτωση. Ίσα – ίσα αναπτύχθηκαν οι εξαγωγές της φέτας στις ΗΠΑ. Παραδόξως βέβαια, αλλά η αγορά δεν λειτουργεί πάντα με τη λογική. Επιπλέον, επειδή αυτή τη στιγμή μπαίνουν δασμοί σε όλα τα κράτη, για παράδειγμα και στον Καναδά, από όπου εισάγονται μεγάλες ποσότητες λευκού αγελαδινού τυριού στις ΗΠΑ, αυτό μπορεί και να μας ωφελήσει, διότι και σε αυτούς θα δημιουργήσει ένα έξτρα κόστος. Θα φανεί. Προς ώρα είμαστε σε στάση αναμονής να δούμε και με τους συνεργάτες μας στην Αμερική, πως θα ξεκαθαρίσει το τοπίο».
Μικρή η πιθανότητα εξαίρεσης από τους μαζικούς δασμούς
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, κήρυξαν τον πόλεμο στην παγκοσμιοποίηση του συναλλακτικού εμπορίου. Στις 23:00 μ.μ. (τοπική ώρα Ελλάδος), την Τετάρτη 2 Απριλίου, από τον Κήπο των Ρόδων, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε στον κόσμο οριζόντιο δασμό 10% από τις 5 Απριλίου σε όλες τις εισαγωγές στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ υψηλότεροι εξατομικευμένοι δασμοί θα εφαρμοστούν σε συγκεκριμένους μεγάλους εμπορικούς εταίρους της χώρας. Οι εξατομικευμένοι δασμοί θα τεθούν σε ισχύ στις 9 Απριλίου και εκτιμάται ότι θα επηρεάσουν περίπου 60 χώρες.
Αναλυτικά ανά χώρα, στην Κίνα επιβλήθηκαν δασμοί 34%, στην Ευρωπαϊκή Ένωση 20%, στο Βιετνάμ 46%, στην Ταϊβάν 32%, στην Ιαπωνία 24%, στην Ινδία 26%, στη Νότια Κορέα 25%, στη Βρετανία 10%, στην Καμπότζη 49%, στην Ελβετία 31%, στη Νότια Αφρική 30%, στην Ινδονησία 32%, Βραζιλία 10%, στη Σιγκαπούρη 10%, στην Αλγερία 30%, στο Ομάν 10%, στην Ουρουγουάη 10%, στις Μπαχάμες 10%, στο Λεσότο 50%, στην Ουκρανία 10%, στη Μπαχρέιν 10%, στο Κατάρ 10%, στον Μαυρίκιο 40%, στα Φίτζι 32%, στην Ισλανδία 10%, στην Κένυα 10%, στο Λιχτενστάιν 37%, στη Γουιάνα 38%, στην Αϊτή 10%, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη 35%, στη Νιγηρία 14% στη Ναμίμπια 21%,, στη Μπρουνέι 24%, στη Βολιβία 10%, στον Παναμά 10%, στη Βενεζουέλα 15%, στη Βόρεια Μακεδονία 33% και στην Αιθιοπία 10%.
Η όλη προσέγγιση στο ζήτημα των δασμών από μεριάς ΗΠΑ, μοιάζει ολοκληρωτική. Το χρονικό περιθώριο μέχρι την ενεργοποίηση τους είναι μικρό. Βέβαια, υπάρχει η διάθεση να «ψαχτεί» η ελληνική πλευρά για εξαιρέσεις που θα της επιτρέψουν να ελιχθεί καλύτερα στο νέο δύσκολο εμπορικό πεδίο, ωστόσο για την ώρα οι πιθανότητες δεν είναι πολλές.
Σοβαρές πιέσεις στις διεθνείς αγορές
Σήμα πανικού και πωλήσεων στις παγκόσμιες αγορές προκάλεσε η δασμολογική «καταιγίδα» του Ντόναλντ Τραμπ. Μετοχές σε Ασία, Ευρώπη, Ελλάδα και ΗΠΑ βάφτηκαν στα «κόκκινα» ενώ πετρέλαιο και κρυπτονομίσματα βρέθηκαν σε ελεύθερη πρώση. Οι αναλυτές στην πρώτη τους ανάγνωση για την αποκωδικοποίηση του νέου περιβάλλοντος που διαμορφώνονται εμφανίζονται απαισιόδοξοι, με την JP Morgan μάλιστα να προειδοποιεί για τον κίνδυνο ξεσπάσματος ύφεσης. Άλλοι οικονομολόγοι τονίζουν πως οι δασμοί θα πυροδοτήσουν νέο πληθωριστικό ράλι τιμών και ταυτόχρονη αποδυνάμωση των πραγματικών εισοδημάτων των καταναλωτών αλλά και ανατροπή των ισορροπιών με κλιμάκωση διεθνών εντάσεων.
Εκ νέου αποδυνάμωση του δολαρίου
Το αμερικανικό δολάριο είναι από τα πρώτα και μεγαλύτερα θύματα των δασμών. Το sell-off στο δολάριο ΗΠΑ επιταχύνεται, παρασύροντας το νόμισμα σε νέο χαμηλό έξι μηνών, μετά τις εξελίξεις στην «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ. Μεσημέρι Πέμπτης 3 Απριλίου, το δολάριο άγγιζε το 0,90 έναντι του ευρώ, με προοπτικές περαιτέρω αποδυνάμωσης. Η εξέλιξη αυτή δεν αποκλείεται να γίνει η νέα νόρμα το επόμενο διάστημα. Αξίζει να τονιστεί πως λίγες μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων από τον Ντόναλντ Τραμπ, η ισοτιμία ευρώ/δολαρίου φλέρταρε με το 1 προς 1. Πλέον έχει υποχωρήσει κατά 10%. Επιπλέον, η αποδυνάμωση του δολαρίου σημαίνει πως οι δασμοί 20% των ΗΠΑ στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην πράξη δεν θα είναι τόσο «αλμυροί» όσο ακούγονται, αν τα πράγματα μείνουν ως έχουν.
