Υπό προϋποθέσεις η κρατική αρωγή για αποκατάσταση χωραφιών

Με νέα εγκύκλιο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας παρέχονται διευκρινίσεις σχετικά με την κρατική αρωγή για σε έγγειο κεφάλαιο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων, από θεομηνίες που εκδηλώθηκαν μετά την 27η Ιουνίου 2023.

Αναλυτικότερα, πρόκειται για την με αριθμό 15673/01-03-2024 εγκύκλιο, στην οποία αναφέρονται τα εξής:

Θέμα: Εγκύκλιος εφαρμογής της υπό στοιχεία 74617 ΕΞ 2021/23.6.2021 απόφασης αναφορικά με τις ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο

Σχετικά: Η υπό στοιχεία 74617 ΕΞ 2021/23.6.2021 απόφασης (Β'2670) όπως ισχύει

Με την υπ' αρ. 1386/9.1.2024 απόφαση (Β'149), τροποποιήθηκε η υπό στοιχεία 74617 ΕΞ 2021/23.6.2021 απόφαση (Β' 2670) «Ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων επί των διαδικασιών επιχορήγησης επιχειρήσεων για θεομηνίες του ν.4797/2021 (Α' 66)», ενώ με ανάλογες τροποποιήσεις καθορίστηκαν ειδικότερες προθεσμίες και διαδικασίες για την υποβολή αιτήσεων αυτοψιών και επιχορήγησης για τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023 και ρυθμίστηκαν θέματα αναφορικά με τις ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο.

Ειδικότερα όσον αφορά το έγγειο κεφάλαιο διευκρινίζονται τα εξής:

Α. Πεδίο εφαρμογής

Η παρούσα αφορά ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο από θεομηνίες που εκδηλώθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του π.δ.77/2023, ήτοι από την 27η Ιουνίου 2023 και μετά.

Β. Δικαιούχοι

Δικαιούχοι ενίσχυσης του ν. 4797/2021 και συνεπώς και της ενίσχυσης που καλύπτει τις ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο είναι αγρότες, κατ' επάγγελμα αγρότες και κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων, όπως αυτοί κατατάσσονται σύμφωνα με το Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, καθώς και αγροτικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, για να είναι ο αγρότης δικαιούχος ενίσχυσης του ν. 4797/2021 θα πρέπει να έχει υποβάλει την Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης (ΕΑΕ) στο Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Ελέγχου (ΟΣΔΕ) για το έτος της θεομηνίας για το ζημιωθέν αγροτεμάχιο και να έχει εξοφλήσει την ασφαλιστική εισφορά στον Οργανισμό Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ) για το έτος της θεομηνίας.

Κατά συνέπεια, σύμφωνα και με τα ανωτέρω, ο ιδιοκτήτης αγροτεμαχίου που δεν είναι αγρότης ή δεν υποβάλλει ΕΑΕ στο ΟΣΔΕ για το συγκεκριμένο αγροτεμάχιο που υπέστη τη ζημιά ή δεν έχει ασφαλιστεί στον ΕΛΓΑ, δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν. 4797/2021 και δεν είναι επιλέξιμος για ενίσχυση κρατικής αρωγής.

Γ. Προϋποθέσεις κάλυψης ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο

Για θεομηνίες που εκδηλώθηκαν μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος του π.δ. 77/2023 (Α' 130), οι ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο, όπως τα φερτά υλικά και η παράσυρση - διάβρωση - απώλεια αγρού, καλύπτονται εφόσον

(α) το αγροτεμάχιο ανήκει στην αγροτική εκμετάλλευση ως ιδιόκτητο ή

(β) το αγροτεμάχιο μισθώνεται από την αγροτική εκμετάλλευση με μίσθωση που έχει συναφθεί με ημερομηνία προγενέστερη της επελεύσεως της θεομηνίας ή

(γ) το αγροτεμάχιο έχει παραχωρηθεί στην αγροτική εκμετάλλευση δυνάμει χρησιδανείου μεταξύ συζύγων ή γονέων - τέκνων που έχει συναφθεί με ημερομηνία προγενέστερη της επελεύσεως της θεομηνίας.

Για τους σκοπούς της κρατικής αρωγής, η ιδιοκτησία στο πλαίσιο της οικογένειας θεωρείται ότι υφίσταται στο πρόσωπο και των δύο συζύγων.

Στις περιπτώσεις (β) και (γ) όπου το αγροτεμάχιο το εκμεταλλεύεται ο αγρότης - δικαιούχος με μίσθωση ή χρησιδάνειο, ο δικαιούχος υποχρεούται σε αποκατάσταση των ζημιών στο έγγειο κεφάλαιο, εντός δύο (2) ετών από την ημερομηνία επέλευσης της θεομηνίας.

Για τη διαπίστωση της αποκατάστασης διενεργείται σχετικός έλεγχος από τις αρμόδιες επιτροπές. Ο δικαιούχος μετά την ολοκλήρωση της αποκατάστασης υποχρεούται να ενημερώσει σχετικά την αρμόδια Περιφέρεια προκειμένου να διενεργηθεί ο έλεγχος. Η Περιφέρεια αποστέλλει στη Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής βεβαίωση για την ολοκλήρωση ή μη της αποκατάστασης.

Εφόσον από την βεβαίωση της Περιφέρειας προκύπτει η μη αποκατάσταση ή εφόσον μετά την παρέλευση των δύο (2) ετών δεν έχει προσκομιστεί βεβαίωση της Περιφέρειας περί αποκατάστασης, τότε το μέρος της επιχορήγησης που αφορά τις ζημιές στο έγγειο κεφάλαιο επιστρέφεται στο Ελληνικό Δημόσιο ως αχρεωστήτως καταβληθέν ποσό, εντόκως από τη στιγμή που τέθηκε στη διάθεση του δικαιούχου με βάση το επιτόκιο ανάκτησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εφαρμοζόμενου κατά τα λοιπά του ν. 4978/2022 (Α' 190).

Δ. Αιτήσεις για ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο

Σύμφωνα με την 74617 ΕΞ 2021/23.6.2021 απόφαση όπως ισχύει, οι αιτήσεις από τους πληγέντες για την επιχορήγηση και τη διενέργεια αυτοψίας, υποβάλλονται στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα, εντός δύο (2) μηνών από την ημερομηνία επέλευσης του φαινομένου.

Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την έκταση των περιοχών που επλήγησαν και τον αριθμό των πληγέντων από τις πλημμύρες Σεπτεμβρίου 2023 (Daniel, Elias), προβλέφθηκε ότι οι αιτήσεις για το εν λόγω φαινόμενο, υποβάλλονταν, κατ' εξαίρεση, έως και τη 12η Ιανουαρίου 2024.

Ειδικότερα, οι αιτήσεις από τις επιχειρήσεις υποβάλλονταν στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα, ενώ αιτήσεις από τους αγρότες και τις κτηνοτροφικές μονάδες υποβάλλονταν μέσω των ανταποκριτών του Οργανισμού Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ) και στη συνέχεια διαβιβάζονται στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα. Οι αιτήσεις αυτές αφορούσαν αποκλειστικά τις ζημιές σε στοιχεία ενεργητικού αγροτικής εκμετάλλευσης, όπως αποθηκευμένα προϊόντα και πάγιο εξοπλισμό, για τις οποίες αρμόδιος φορέας είναι το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και η Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής και όχι τις ζημιές σε φυτικό και ζωικό κεφάλαιο και φυτική παραγωγή που καλύπτονται από τον ΕΛΓΑ για τις οποίες οι σχετικές αιτήσεις υποβάλλονταν στον ΕΛΓΑ.

Ειδικά για τη δήλωση ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο παρασχέθηκε παράταση ως 15 Μαρτίου 2024. Αναλυτικότερα, για τις ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο από τις πλημμύρες του μηνός Σεπτεμβρίου του 2023, εφόσον οι ζημιές αυτές δεν έχουν δηλωθεί από την αγροτική εκμετάλλευση που υπέστη τις ζημιές έως και τη 12η Ιανουαρίου 2024 στον ΕΛΓΑ, δύναται να δηλωθούν στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα το αργότερο έως και την 15 Μαρτίου 2024. Επισημαίνεται ότι η εν λόγω παράταση αφορά αποκλειστικά και μόνο τις ζημιές στο έγγειο κεφάλαιο και ότι οι αιτήσεις στην περίπτωση αυτή υποβάλλονται στην Περιφέρεια και όχι στον ΕΛΓΑ.

Συνεπώς, ειδικά για τις πλημμύρες μηνός Σεπτεμβρίου 2023:

(α) εφόσον οι ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο έχουν συμπεριληφθεί στις αιτήσεις που υποβλήθηκαν από τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις στους ανταποκριτές του ΕΛΓΑ, ο ΕΛΓΑ διαβιβάζει τις αιτήσεις στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα η οποία και προβαίνει μέσω των επιτροπών και των κλιμακίων κρατικής αρωγής στην σχετική αυτοψία και την καταγραφή και εκτίμηση των ζημιών,

(β) εφόσον οι ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο δεν έχουν συμπεριληφθεί στις αιτήσεις που υποβλήθηκαν από τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις στους ανταποκριτές του ΕΛΓΑ, τότε υποβάλλονται αιτήσεις στην οικεία Περιφέρεια ως ανωτέρω αποκλειστικά και μόνο για τις ζημιές στο έγγειο κεφάλαιο.

Ε. Δικαιολογητικά

Στις περιπτώσεις ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο αγροτικών εκμεταλλεύσεων, απαιτούνται τα κάτωθι δικαιολογητικά:

(α) Ιδιόκτητα αγροτεμάχια: το αποδεικτικό υποβολής ΕΑΕ στο ΟΣΔΕ του έτους της θεομηνίας ή η Δήλωση Στοιχείων Ακινήτων (έντυπο Ε9) από τα οποία να προκύπτει η ιδιοκτησία.

(β) Αγροτεμάχια με μίσθωση ή χρησιδάνειο μεταξύ συζύγων και γονέων - τέκνων, για αγροτικές εκμεταλλεύσεις που δεν υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΕΛΓΑ:

- το αποδεικτικό υποβολής ΕΑΕ στο ΟΣΔΕ του έτους της θεομηνίας, εφόσον υπάρχει, από το οποίο να προκύπτει η μίσθωση ή το χρησιδάνειο,

- η ηλεκτρονική υποβολή του μισθωτηρίου συμβολαίου στην ΑΑΔΕ ή του Χρησιδανείου, το οποίο και πρέπει να έχει ημερομηνία μίσθωσης προγενέστερης της ημερομηνίας της θεομηνίας,

- υπεύθυνη δήλωση του δικαιούχου ότι δεσμεύεται για την αποκατάσταση των ζημιών στο έγγειο κεφάλαιο και ότι έχει λάβει γνώση και συμφωνεί με τους όρους και τις προϋποθέσεις επιχορήγησης,

- υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη ότι συναινεί στην καταβολή της επιχορήγησης στον μισθωτή - χρήστη του αγροτεμαχίου με την υποχρέωση αποκατάστασης και στην πραγματοποίηση των εργασιών αποκατάστασης της ζημιάς, ότι δεν αποζημιώνεται από άλλο φορέα για τις εν λόγω ζημιές και ότι δεν υφίσταται ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή εφόσον υφίσταται απαιτείται η προσκόμιση του ασφαλιστηρίου συμβολαίου.

Οι ως άνω υπεύθυνες δηλώσεις υποβάλλονται με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής ή ψηφιακά μέσω gov.gr, σύμφωνα με τα Υποδείγματα του Παραρτήματος, το οποίο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας εγκυκλίου.

(γ) Αγροτεμάχια με μίσθωση ή χρησιδάνειο μεταξύ συζύγων και γονέων - τέκνων, για αγροτικές εκμεταλλεύσεις που υπάγονται στην υποχρεωτική ασφάλιση του ΕΛΓΑ:

- το αποδεικτικό υποβολής ΕΑΕ στο ΟΣΔΕ του έτους της θεομηνίας, από το οποίο να προκύπτει η μίσθωση ή το χρησιδάνειο,

- υπεύθυνη δήλωση του δικαιούχου ότι δεσμεύεται για την αποκατάσταση των ζημιών στο έγγειο κεφάλαιο και ότι έχει λάβει γνώση και συμφωνεί με τους όρους και τις προϋποθέσεις επιχορήγησης,

- υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη ότι συναινεί στην καταβολή της επιχορήγησης στον μισθωτή - χρήστη του αγροτεμαχίου με την υποχρέωση αποκατάστασης και στην πραγματοποίηση των εργασιών αποκατάστασης της ζημιάς, ότι δεν αποζημιώνεται από άλλο φορέα για τις εν λόγω ζημιές και ότι δεν υφίσταται ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή εφόσον υφίσταται απαιτείται η προσκόμιση του ασφαλιστηρίου συμβολαίου.

Οι ως άνω υπεύθυνες δηλώσεις υποβάλλονται με βεβαιωμένο το γνήσιο της υπογραφής ή ψηφιακά μέσω gov.gr, σύμφωνα με τα Υποδείγματα του Παραρτήματος, το οποίο και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παρούσας εγκυκλίου.

Σημειώνεται ότι η ΕΑΕ αναζητείται από τη Διεύθυνση Κρατικής Αρωγής μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ και συνεπώς δεν απαιτείται η προσκόμισή της από τον αγρότη. Σε περίπτωση που δεν προκύπτει από την ΕΑΕ η ιδιοκτησία ή μίσθωση ή το χρησιδάνειο και απαιτηθεί η προσκόμιση του εντύπου Ε9 ή του μισθωτηρίου ή του χρησιδανείου ή επιπλέον δικαιολογητικών ενημερώνεται σχετικά η Περιφέρεια η οποία και ενημερώνει σχετικά τον δικαιούχο.

ΣΤ. Καταγραφή και εκτίμηση ζημιών

Για το σκοπό της κάλυψης των ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο, κατά την εκτίμηση των ζημιών από τις επιτροπές και τα κλιμάκια κρατικής αρωγής, λαμβάνεται υπόψη τόσο το κόστος αποκατάστασης στην πρότερη κατάσταση, όσο και η αντικειμενική αξία του αγροτεμαχίου.

Προς διευκόλυνση της διαδικασίας καταγραφής και εκτίμησης των ζημιών σε έγγειο κεφάλαιο, ειδικά σε περιπτώσεις φερτών υλικών, οι επιτροπές και τα κλιμάκια κρατικής αρωγής δύνανται να κατατάσσουν τις ζημιές σε κατηγορίες ανάλογα με το αν πρόκειται για (α) ήπιες ζημιές με λίγα φερτά υλικά, (β) αροτραίες καλλιέργειες, (γ) δενδρώδεις καλλιέργειες και (δ) καλλιέργειες αμπελοειδών, καθώς και περαιτέρω υποκατηγορίες ανάλογα με τη σοβαρότητα ζημιών (μικρές, μεσαίες, μεγάλες ζημιές) στις κατηγορίες (β), (γ) και (δ). Σε κάθε περίπτωση η τιμή ανά στρέμμα δεν πρέπει να ξεπερνά την μέση αντικειμενική αξία του αγροτεμαχίου ανά στρέμμα.

Ειδικά σε περιπτώσεις παράσυρσης - διάβρωσης - απώλειας μέρους αγροτεμαχίων, σκόπιμο είναι να προσκομίζονται και λοιπά έγγραφα για τον προσδιορισμό της ζημιάς με συνοπτική περιγραφή της απώλειας και να λαμβάνονται υπόψη επιπλέον στοιχεία όπως ο υπολογισμός του όγκου της απώλειας και η συνολική αντικειμενική αξία του αγροτεμαχίου. Επιπλέον, για τις περιπτώσεις αυτές, στις επιτροπές και στα κλιμάκια κρατικής αρωγής που αναλαμβάνουν την καταγραφή και την εκτίμηση των ζημιών συστήνεται να συμμετέχει και μηχανικός, εφόσον είναι εφικτό.

Ειδικά για τις πλημμύρες μηνός Σεπτεμβρίου 2023, στις περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η διενέργεια αυτοψίας λόγω αδυναμίας πρόσβασης που οφείλεται σε μη υποχώρηση των υδάτων (βλ. πλημμυρισμένες περιοχές) ή σε άλλους αντίστοιχους παράγοντες, πραγματοποιείται προκαταρκτική εκτίμηση βάσει υποβαλλόμενων στοιχείων για τον σκοπό της προκαταβολής ή της πρώτης αρωγής και μετά την υποχώρηση των υδάτων πραγματοποιείται αυτοψία και τελική εκτίμηση για τον σκοπό υπολογισμού της τελικής επιχορήγησης. Στις περιπτώσεις αυτές, ειδικά όσον αφορά τις ζημιές σε έγγειο κεφάλαιο, σκόπιμο είναι η προκαταρκτική εκτίμηση να πραγματοποιείται στη βάση των μικρών ζημιών ανά καλλιέργεια.

Κατόπιν των ανωτέρω επισημαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα κρίσιμη η άμεση ανταπόκριση των Περιφερειών και κατ' επέκταση των επιτροπών και κλιμακίων κρατικής αρωγής, ώστε να υλοποιηθεί απρόσκοπτα η διαδικασία χορήγησης της ενίσχυσης προς τους δικαιούχους πληγέντες.