Η διαμόρφωση άμεσων ενισχύσεων στη νέα ΚΑΠ μέσα από 7 παραδείγματα

Επτά παραδείγματα που δίνουν εικόνα του πως διαμορφώνονται  οι άμεσες ενισχύσεις   με την καινούργια ΚΑΠ     

Η πραγµατικότητα έχει ως εξής:

Όλοι οι αγρότες που εµπίπτουν στα στρεµµατικά όρια της αναδιανεµητικής ενίσχυσης (10-40 στρέµµατα δενδρώδεις, 20-110 στρέµµατα αροτραίες, 10-170 στρέµµατα βοσκοτόπων) θα λαµβάνουν µέχρι το τέλος της νέας προγραµµατικής περιόδου: 34,8 ευρώ το στρέµµα τσεκ για αροτραία, 40,07 ευρώ τσεκ για δενδρώδεις και 28,8 ευρώ τσεκ για τα βοσκοτόπια. Ως εκ τούτου αν λάµβαναν ποσό τσεκ (βασική συν πρασίνισµα) σήµερα λιγότερο από τα συγκεκριµένα ποσά θα είναι ευνοηµένοι και το αντίθετο. Θα πρέπει να σηµειωθεί βέβαια εδώ το εξής: Η αναδιανεµητική πηγαίνει σε όλη την έκταση και είναι ανεξάρτητη των δικαιωµάτων. Σε αντίθεση µε το σηµερινό πρασίνισµα που αντιστοιχεί σε ποσό στο 49% περίπου της αξίας του δικαιώµατος. Αυτό φαίνεται στα παραδείγµατα εκµεταλλεύσεων που παραθέτει η Agrenda.

Όσοι δεν εµπίπτουν στα παραπάνω στρεµµατικά όρια: Οι υπόλοιποι που δεν θα λαµβάνουν αναδιανεµητική θα παίρνουν µόνο τη βασική η οποία θα είναι κατά µέσο όρο το 2026 στα 23,3 ευρώ το στρέµµα στα αροτραία, 29,1 ευρώ στις δενδρώδεις και στα 18,9 ευρώ το στρέµµα στα βοσκοτόπια. Σήµερα, τέτοιου µεγέθους τσεκ λαµβάνουν οι κάτοχοι δικαιωµάτων 15,5 ευρώ το στρέµµα στις αροτραίες, 19,5 ευρώ στις δενδρώδεις και 12,7 ευρώ στα βοσκοτόπια (συν 49% επί της αξίας δικαιώµατος πρασίνισµα). Πιθανότερα λοιπόν, όσοι έχουν δικαιώµατα αξίας άνω των παραπάνω ποσών, θα δουν απώλειες στις ενισχύσεις τους έως το 2026.

Στις επόµενες σελίδες παρατίθενται κάποια παραδείγµατα για το πώς θα διαµορφωθεί το τσεκ για ορισµένες κατηγορίες εκµεταλλεύσεων. Στα ποσά των άµεσων ενισχύσεων δεν συµπεριλαµβάνονται οι συνδεδεµένες επιδοτήσεις και οι δράσεις του «νέου πρασινίσµατος».

Ο βαμβακοπαραγωγός που χάνει 30.000 ευρώ, και η κατηφόρα στην ελιά

Πολλές είναι οι συνιστώσες που καθορίζουν το τελικό ύψος του τσεκ την περίοδο 2023-2026. Τα παραδείγµατα που παρατίθενται (µερικά εκ των οποίων βασίζονται σε παραδείγµατα του ΥΠΑΑΤ) είναι ενδεικτικά και προφανώς δεν θα δουν απώλειες όλοι όσοι έχουν βαµβάκια ή όσοι διαθέτουν µικρές εκµεταλλεύσεις δεν θα έχουν αύξηση του τσεκ λόγω της αναδιανεµητικής. Όπως παράλληλα φαίνεται µπορεί κάποιος σήµερα να διαθέτει υψηλά δικαιώµατα και παρά τη σύγκλιση να δει αύξηση των επιδοτήσεών του και το αντίθετο. ∆εν υπάρχουν γενικοί κανόνες οπότε κάθε περίπτωση είναι µοναδική.

Κρίσιµο πάντως είναι κάποιος να γνωρίζει το πώς θα υπολογίζονται οι ενισχύσεις. Θα πρέπει να ξέρει λοιπόν πως πρώτον θα παραµείνει µε τον ίδιο αριθµό δικαιωµάτων το 2023, τα οποία θα περικοπούν άµεσα πριν τη σύγκλιση (10% ανά µέσο όρο) και δεύτερον πως η αναδιανεµητική ενίσχυση θα περιλαµβάνει όλες τις επιλέξιµες εκτάσεις του (αν βρίσκεται στα αντίστοιχα στρεµµατικά όρια στις αγρονοµικές περιφέρειες). Τα ποσά που αναφέρονται είναι χωρίς τις δράσεις του νέου πρασινίσµατος και χωρίς τις συνδεδεµένες. Άλλωστε το ΥΠΑΑΤ δεν έχει καταλήξει ακόµη στην τελική µορφή αυτών των επιδοτήσεων και δεν µπορεί να είναι σε θέση κάποιος να γνωρίζει µε ακρίβεια το τι θα λαµβάνει. Οι διαπραγµατεύσεις µε την Κοµισιόν ακόµη συνεχίζονται για το τελικό πλάνο των ενισχύσεων.

Σε γενικές γραµµές πάντως, σύµφωνα µε σχετικές µελέτες, µεταξύ 16 και 43% θα είναι η µείωση των άµεσων ενισχύσεων για τις καλλιέργειες µε κατεξοχήν ιστορικά δικαιώµατα όπως καπνός, βαµβάκι, σταφίδα και βοοειδή στη νέα ΚΑΠ, ενώ θετική επίδραση θα έχει η πλήρης σύγκλιση ενισχύσεων σε προβατοτροφία, κηπευτικά, οινάµπελα και σιτηρά µεταξύ άλλων. Την ίδια ώρα απώλειες στις άµεσες πληρωµές άνω του 10% θα γράψουν οι πολύ µικρές εκµεταλλεύσεις που κατέχουν κυρίως ετεροεπαγγελµατίες και συνταξιούχοι. Αντίθετα, αυξητικά θα κυµανθούν οι ενισχύσεις για µονάδες οικονοµικού µεγέθους κοντά στα 8.000 ευρώ.

∆ιπλάσιο το τσεκ έως το τέλος της περιόδου

Στην κατηγορία λοιπές αροτραίες, ένας αγρότης διαθέτει 4,49 δικαιώµατα, που καλύπτουν 44,9 στρέµµατα. Λαµβάνει το 2022 συνολικά άµεσες ενισχύσεις ύψους 724 ευρώ. Αυτά τα χρήµατα αντιστοιχούν σε περίπου 10,8 ευρώ δικαιώµα και 5,3 ευρώ πρασίνισµα ανά στρέµµα. Το 2023 θα λάβει 525 ευρώ αναδιανεµητική ενίσχυση, συν τη βασική. Το 2023 η αξία του δικαιώµατος διαµορφώνεται στα  13,06 ευρώ το στρέµµα οπότε θα λάβει βασική 586 ευρώ. Σύνολο τσεκ 2023, 1.111 ευρώ. Το 2026,
όταν επέλθει η πλήρης σύγκλιση το ποσό βασικής ενίσχυσης που θα λαµβάνει θα ισούται µε 1.038 ευρώ. Σύνολο άµεσων ενισχύσεων, 1.583 ευρώ.

∆ιαφορά µε και χωρίς την αναδιανεµητική ενίσχυση

Στην κατηγορία λοιπές καλλιέργειες, ένας αγρότης διαθέτει 32,50 δικαιώµατα, που καλύπτουν 325 στρέµµατα. Λαµβάνει το 2022 συνολικά άµεσες ενισχύσεις ύψους 6.131 ευρώ.Αυτά τα χρήµατα αντιστοιχούν σε 12,5 ευρώ δικαιώµα και 6,3 ευρώ πρασίνισµα ανά στρέµµα. Έως το 2026 ο αγρότης του παραδείγµατος θα λαµβάνει 7.507 ευρώ βασική ενίσχυση.  Αγρότης µε ετήσιες καλλιέργειες διαθέτει 8,34 δικαιώµατα, που καλύπτουν 83,4 στρέµµατα. Λαµβάνει το 2022 συνολικά άµεσες ενισχύσεις ύψους 1.366 ευρώ. Από τη νέα ΚΑΠ ο αγρότης του παραδείγµατος θα λαµβάνει 2.904 ευρώ βασική ενίσχυση συµπεριλαµβανοµένης της αναδιανεµητική.

Οι δύο καπνοκαλλιεργητές που επέλεξε να προβάλει το ΥΠΑΑΤ

Ακολουθούν δύο παραδείγµατα για τον καπνό που έχει δώσει το ΥΠΑΑΤ: Αγρότης καπνοκαλλιεργητής διαθέτει 3,35 δικαιώµατα, που καλύπτουν 33,5 στρέµµατα. Λαµβάνει το 2022 συνολικά άµεσες ενισχύσεις ύψους 1.078 ευρώ. Από τη νέα ΚΑΠ ο αγρότης του παραδείγµατος θα λαµβάνει 1.166 ευρώ βασική ενίσχυση συµπεριλαµβανοµένης της αναδιανεµητικής.  Αγρότης καπνοκαλλιεργητής διαθέτει 5,42 δικαιώµατα, που καλύπτουν 54,2 στρέµµατα. Λαµβάνει το 2022 συνολικά άµεσες ενισχύσεις ύψους 922 ευρώ. Από τη νέα ΚΑΠ ο αγρότης του παραδείγµατος θα λαµβάνει 1.887 ευρώ βασική ενίσχυση συν την αναδιανεµητική.

Με χαµηλά δικαιώµατα αλλά η σύγκλιση δεν είναι αρκετή

Σιτοπαραγωγός µε 220 στρέµµατα και δικαιώµατα που καλύπτουν ολόκληρη την έκτασή του, λαµβάνει σήµερα 3.740 ευρώ βασική ενίσχυση (µοναδιαία αξία δικαιώµατος τα 17 ευρώ), συν 1.832 ευρώ πρασίνισµα, δηλαδή σύνολο τσεκ 5.572 ευρώ. Το 2023 δεν λαµβάνει αναδιανεµητική ενίσχυση καθώς ξεπερνά τα στρεµµατικά όρια. Οπότε το σύνολο του τσεκ του είναι η βασική που διαµορφώνεται στα 3.692 ευρώ. Με την πλήρη σύγκλιση το 2026 και τη µοναδιαία αξία δικαιώµατος στα 23,1 ευρώ το στρέµµα, το σύνολο των ενισχύσεών του, διαµορφώνεται στα 5.090 ευρώ. ∆ηλαδή µειωµένο τσεκ παρά το γεγονός ότι διαθέτει σήµερα χαµηλά δικαιώµατα και θα επέλθει σύγκλιση. 

Από 48.540 ευρώ τσεκ στα 16.955 µέσα σε 4 χρόνια

Βαµβακοπαραγωγός λαµβάνει βασική ενίσχυση σήµερα  περίπου 31.140 ευρώ βασική συν 17.400 ευρώ πρασίνισµα έχοντας στην κατοχή του 730 στρέµµατα. ∆εν είναι δικαιούχος αναδιανεµητικής ενίσχυσης καθώς ξεπερνά τα σχετικά στρεµµατικά όρια στις αροτραίες εκτάσεις. Το ύψος του δικαιώµατός του είναι ως µέση αξία 42,5 ευρώ το στρέµµα. Το 2023 θα λάβει µόνο βασική ενίσχυση ύψους 25.195 ευρώ (ύψος δικαιώµατος 34,38 ευρώ το στρέµµα). Σηµαντική µείωση σε σχέση µε τα 48.540 ευρώ που λάµβανε το 2022. Το 2026, το ποσό που θα λαµβάνει από τα 25.195 ευρώ (2023) θα πέσει στα 16.955 ευρώ. Απώλειες στο τσεκ ύψους 65%.

Απότοµη προσγείωση στο µείον 35% από το 2023

Παραγωγός µε 37 στρέµµατα ελιάς και 2,3 δικαιώµατα λαµβάνει βασική ενίσχυση σήµερα 2.008 ευρώ, συν 984 ευρώ πρασίνισµα, λαµβάνει τσεκ 2.992 ευρώ. Η µοναδιαία αξία του δικαιώµατος υπολογίζεται στα 87 ευρώ το στρέµµα. Το 2023 στη νέα ΚΑΠ, θα λάβει αναδιανεµητική ενίσχυση 403 ευρώ (για 37 στρέµµατα) και βασική (για τα 23 στρέµµατα) 1.518 ευρώ. Η µοναδιαία αξία του δικαιώµατος το 2023 θα διαµορφωθεί περίπου στα 66 ευρώ το στρέµµα. Σύνολο τσεκ 1.921 για το 2023 (µείον 35%). Το 2026 θα φτάσει συνολικό τσεκ 1.074 ευρώ. Μία µείωση που αγγίζει το 65%, καθώς πλέον η µοναδιαία αξία του δικαιώµατος του παραγωγού έχει πέσει στα 29 ευρώ το στρέµµα.

Ευνοηµένος το 2023 αλλά µε απώλειες τελικά έως το 2026

Κτηνοτρόφος µε 110 στρέµµατα βοσκότοπο και 68 στρέµµατα βίκο, διαθέτει 5,5 βοσκοτοπικά δικαιώµατα. Λαµβάνει το 2022, 3.114 ευρώ βασική ενίσχυση συν πρασίνισµα από τα βοσκοτοπικά δικαιώµατα αξίας 38 ευρώ το στρέµµα (συν 18,6 ευρώ το πρασίνισµα), δεν έχει δικαιώµατα για τα αροτραία. Το 2023 θα λάβει 795 ευρώ αναδιανεµητική από τις ζωοτροφές και 1.079 ευρώ από τα βοσκοτόπια. Σύνολο αναδιανεµητικής 1.874 ευρώ, και από τα δικαιώµατα 1.666 ευρώ. Σύνολο 3.541 ευρώ. Μοιάζει «κερδισµένος» το 2023 παρά τη σύγκλιση που µειώνει το δικαίωµά του. Το 2026, θα φτάσουν στο σύνολο οι ενισχύσεις του 2.917 ευρώ.

Δύσκολο το νέο πρασίνισμα, ίσως όμως φέρει το τσεκ στα ίσα       

Τα σχετικά παραδείγµατα λαµβάνουν υπόψη µόνο την αναδιανεµητική ενίσχυση και τα δικαιώµατα. Ο αγρότης που επιλέγει να ακολουθήσει γεωργικές πρακτικές επωφελείς για το κλίµα (θα εκδοθεί σχετικός κατάλογος) θα λαµβάνει και το αντίστοιχο έξτρα πριµ. Το ζήτηµα όµως εδώ είναι αν η έξτρα ενίσχυση θα πηγαίνει σε όλη την έκταση που διαθέτει ο παραγωγός (όπως γίνεται τώρα µε το πρασίνισµα), ή µόνο στην έκταση που δεσµεύει για τη συγκεκριµένο πρακτική.

Για παράδειγµα, ο βαµβακοπαραγωγός µε 730 στρέµµατα που λαµβάνει σήµερα 31.000 ευρώ βασική συν 17.000 ευρώ πρασίνισµα. Από τη νέα ΚΑΠ το συνολικό ποσό που θα λαµβάνει διαµορφώνεται στα 16.955 ευρώ (µόνο η βασική). Προβλέπεται µία πράσινη πρακτική για έχοντες άνω των 100 στρεµµάτων που δίνει αποζηµίωση σε εκείνους που θα αφήσουν άνω του 10% της γης τους σε αγρανάπαυση ή θα προβούν σε αµειψισπορά. Η επιδότηση για το βαµβάκι είναι 12 ευρώ το στρέµµα. Αν αυτό το πριµ πάει σε όλη την έκταση, τότε µιλάµε για 8.760 ευρώ συν. Αν πάει όµως µόνο στα 73 στρέµµατα που καλύπτονται από τη δέσµευση µιλάµε για µόλις 876 ευρώ. Αυτό το θέµα δεν γίνεται ξεκάθαρο από το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο, και είναι πολύ σηµαντικό να αποσαφηνιστεί.

Όπως και να έχει, ακόµη και αν το πριµ πάει σε όλα τα επιλέξιµα στρέµµατα (που είναι και το πιο πιθανό), η απώλεια στις ενισχύσεις θα φτάνει τα 5.285 ευρώ. Φυσικά, ο παραγωγός έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει και άλλες πρακτικές επωφελείς για το κλίµα. «Χρειάζεται» ακόµη 30 ευρώ το στρέµµα για να επανέλθει στο ποσό επιδοτήσεων που λαµβάνει σήµερα. Αν κατά τη διάρκεια των ψεκασµών κάνει χρήση γεωργίας ακριβείας σε όλη την επιλέξιµη έκταση (7 ευρώ το στρέµµα).  Και πάλι δεν φτάνουν.

Αξίζει πάντως να σηµειωθεί εδώ πως οι δράσεις του νέου πρασινίσµατος, οι οποίες ακόµη δεν έχουν οριστικοποιηθεί, έχουν και το αντίστοιχο κόστος. Είτε, µιλάµε για επενδύσεις σε εξοπλισµό για τη γεωργία ακριβείας, είτε για την εφαρµογή σπεσιαλιτέ λιπασµάτων είτε ακόµη και για τα θερινά κλαδέµατα στις δενδρώδεις καλλιέργειες. Ως εκ τούτου για να λάβει κάποιος επιδοτήσεις από τον πράσινο κατάλογο θα πρέπει να ξοδευτεί κιόλας, και, υποτίθεται, θα αποζηµιωθεί επαρκώς γι’ αυτές του τις ενέργειες. 

Πάντως, αυτό που θα πρέπει να γίνει σαφές, είναι πως οι νέες δράσεις θα πρέπει πλέον να διαµορφωθούν µε βάση την τρέχουσα πραγµατικότητα στα κόστη εισροών µέσα στην οποία καλείται να δουλέψει ο αγροτικός τοµέας, που ίσως διαρκέσει έως και το 2024 όπως αναφέρουν αναλυτές. Αυτό το φαινόµενο είναι πιο έντονο στην κτηνοτροφία.

Ενδεικτικά τα ποσά στο νέο πρασίνισµα βάσει της πρώτης υποβολής του σχεδίου ΚΑΠ έχουν διαµορφωθεί προς το παρόν ως εξής:

• Χρήση ανθεκτικών και προσαρµοσµένων ειδών και ποικιλιών: 60 ευρώ το στρέµµα.
• Ενισχυµένη Αγρανάπαυση, Αµειψισπορά: µέση ενίσχυση 20-40 ευρώ το στρέµµα ανάλογα την καλλιέργεια και µόνο για το κοµµάτι της γης που µπαίνει στη δράση.
• Ζώνη Οικολογικής Εστίασης στα δέντρα: 25 ευρώ το στρέµµα.
• ∆ιατήρηση Αγροδασικών Συστηµάτων: 25 ευρώ το στρέµµα.
• Μέθοδοι γεωργίας ακριβείας: Μέση ενίσχυση 50 ευρώ το στρέµµα µε την ανάληψη πολλαπλών δράσεων.
• Περιβαλλοντική διαχείριση µόνιµων βοσκοτόπων: Μέση ενίσχυση 6 ευρώ το στρέµµα.
• ∆ιατήρηση και προστασία αναβαθµίδων: 25 ευρώ το στρέµµα.
• ∆ιατήρηση Βιολογικής Γεωργίας και Κτηνοτροφίας. Το ποσό προσαρµόζεται ανάλογα την καλλιέργεια και την εκτροφή.

Το συµπληρωµατικό πριµ νεαρών

Μία ακόµη συνιστώσα των άµεσων ενισχύσεων θα είναι η συµπληρωµατική ενίσχυση των νεαρών αγροτών. Αυτή θα είναι µειωµένη για το 2023 σε σχέση µε το 2022, για όσους νεαρούς διαθέτουν δικαιώµατα άνω των 20 ευρώ το στρέµµα. Συγκεκριµένα, µε το ισχύον καθεστώς ένας νεαρός µε δικαιώµατα αξίας 30 ευρώ το στρέµµα, έχει λαµβάνειν από αυτό το καθεστώς φέτος 11ευρώ το στρέµµα περίπου (προσαύξηση 36% στον µέσο όρο αξίας δικαιωµάτων). Από του χρόνου το ποσό αυτό γίνεται οριζόντιο για όλους και ορίζεται στα 7 ευρώ το στρέµµα.

Όπως φαίνεται «χαµένοι» της υπόθεσης θα είναι σίγουρα όσοι διαθέτουν δικαιώµατα στην αγρονοµική περιφέρεια των δενδρώδων καλλιεργειών. Σηµειώνεται πως η ενίσχυση θα έχει µέγιστο πλαφόν τα 250 στρέµµατα ανά εκµετάλλευση, κάτι που ισχύει και την τρέχουσα προγραµµατική περίοδο.