Μαχητό συν 20% πριμ για Νέους Αγρότες μέσα από τον Αναπτυξιακό

Μαχητό συν 20% πριμ  στις επιδοτήσεις  Αναπτυξιακού για τους Νέους Αγρότες, χρήζει βελτίωσης το πλαίσιο

του Γιώργου Κοντονή

Βεβαίως, τα τεχνικά ζητήµατα που ανακύπτουν µε κάθε προκήρυξη είναι πολλά, όπως δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις υποψήφιων επενδυτών που λυγίζουν κάτω από το βάρος της γραφειοκρατίας, εγκαταλείποντας πολλές φορές τα πλάνα τους.

Αναµφίβολα σ’ αυτή τη φάση τον πρώτο λόγο έχει ο Αναπτυξιακός Νόµος 4887/2022 και το καθεστώς που υποστηρίζει «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια». Οι ευκαιρίες που προκύπτουν για επενδύσεις σ’ αυτό το ευρύ φάσµα οικονοµικής δραστηριότητας είναι πολλές. Ωστόσο, οι ασάφειες που υπάρχουν σε ότι αφορά την ειδική ενίσχυση µε επιπλέον ποσοστό 20% για τους νέους γεωργούς, οι αµφιταλαντεύσεις ως προς το επίπεδο των ενισχύσεων για αγορά τρακτέρ και οι αµφιβολίες σχετικά µε την αντιµετώπιση των συλλογικών σχηµάτων, κάνουν την αξιοποίηση αυτών των ευκαιριών δύσκολη.

Στον Αναπτυξιακό είναι επιλέξιµοι, µεταξύ άλλων, αγρότες-φυσικά πρόσωπα (για επενδύσεις έως 200.000 ευρώ), αγροτικές επιχειρήσεις και συλλογικά σχήµατα. Ποσά επένδυσης, κατ’ ελάχιστο 50.000 ευρώ για οµάδες, 100.000 ευρώ για πολύ µικρές επιχειρήσεις, 250.000 ευρώ για µικρές, 500.000 για µεσαίες και 1 εκατ. ευρώ για µεγάλες.   

Στη συνέχεια, σειρά παίρνουν τα Σχέδια Βελτίωσης, πιθανότατα µε προκήρυξη µέσα στον Νοέµβριο. Εδώ έχουν λόγο κατ’ επάγγελµα αγρότες και Νέοι Γεωργοί µε τυπική απόδοση εκµετάλλευσης 12.000 ευρώ και άνω.

Μέγιστο  ύψος επένδυσης 130.000 ευρώ για φυτική παραγωγή και 200.000 ευρώ στη ζωική παραγωγή (χωρίς ελάχιστο ποσό).

Τα εγγυοδοτικά εργαλεία αγροτών αποκτούν όλο και µεγαλύτερη αξία προσφέροντας παράλληλες δανειοδοτικές λύσεις σε µία περίοδο που το κόστος του χρήµατος αυξάνεται.

Ζητούμενο η επιπλέον 20% ενίσχυση Νέων

του Γιάννη Πανάγου

Πολλές οι ενστάσεις για το Καθεστώς Ενισχύσεων «Αγροδιατροφή - Πρωτογενής Παραγωγή και Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων - Αλιεία - Υδατοκαλλιέργεια» του Αναπτυξιακού, παρ’ ότι ελκύει ήδη µεγάλο ενδιαφέρον από τους συντελεστές της αγροτικής παραγωγής. ∆εν είναι λίγες οι δυσκολίες υποβολής αιτηµάτων υπαγωγής, κατ’ αρχήν λόγω ελλιπούς προσδιορισµού της «αρχικής επένδυσης», όπως και του «ολοκληρωµένου χαρακτήρα». Ο ελλιπής προσδιορισµός αποκλείει τους γεωργούς από τα ευεργετήµατα του Αναπτυξιακού.

Ασαφή τα ποσοστά ενίσχυσης

Επιπλέον, δεν υπάρχει πρόβλεψη αύξησης των ποσοστών ενίσχυσης κατά 20% στους νέους γεωργούς και γενικότερα στις περιπτώσεις που προβλέπει η παρ. 13 του άρθρου 14 του Καν. 702/2014.

Αποκλείονται οι συλλογικοί φορείς από τα ευεργετήµατα του Αναπτυξιακού. ∆εν επιδοτούνται τα αυτοκινούµενα γεωργικά µηχανήµατα και οχήµατα. ∆εν υπάρχει καµία πρόβλεψη για την επίλυση άλλων παγίων προβληµάτων που αντιµετωπίζονται στην πρωτογενή παραγωγή και ιδίως στη φυτική παραγωγή, όπως ο τόπος υλοποίησης (πολυτεµαχισµός των γεωργικών εκµεταλλεύσεων), η επιλεξιµότητα της φύτευσης δενδρωδών καλλιεργειών, η µακροχρόνια µίσθωση των αγροτεµαχίων κλπ.

Μία παρατήρηση στον νόµο και όχι στην ΚΥΑ

Η σχέση 45/55 κτίρια/εξοπλισµός (α.6§1αα) είναι περιοριστική για επενδύσεις στη ζωική παραγωγή (πχ αιγοπρόβατα) και αναγκάζει τους µελετητές να προσθέτουν δαπάνες εξοπλισµού προκειµένου να πετύχουν το 45/55.

1. Γενική παρατήρηση

Η ΚΥΑ στην ουσία είναι αντιγραφή της προηγούμενης, χωρίς να προσπαθεί να οριοθετήσει προβλήματα των προηγούμενων κύκλων ή να προσθέσει κάτι καινούργιο, φρέσκο, καινοτόμο.

Η ΚΥΑ, αλλά και η συνολική φιλοσοφία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων στην πρωτογενή παραγωγή και κυρίως στην φυτική παραγωγή, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις ανάγκες παραγωγής όπως αυτές αποτυπώνονται από την πανεπιστημιακή κοινότητα και τεκμηριώνονται καθημερινά στο πεδίο.

2. Αρχική επένδυση και πρωτογενής παραγωγή

Στην §2 του άρθρου 66 του ν. 4887/2022 ορίζεται ότι:

«2. Τα επενδυτικά σχέδια πρέπει να έχουν ολοκληρωμένο χαρακτήρα αρχικής επένδυσης, κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 16 και δύναται να περιλαμβάνουν πρόσθετες επιλέξιμες δαπάνες της παρ. 2 του άρθρου 67, υπό την επιφύλαξη των ειδικότερα οριζομένων για την πρωτογενή γεωργική παραγωγή, την αλιεία και τις υδατοκαλλιέργειες».

Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Καν. 651/2014 ως αρχική επένδυση ορίζεται:

«α) η επένδυση σε ενσώματα και άυλα στοιχεία ενεργητικού σε σχέση με τη δημιουργία νέας επιχειρηματικής εγκατάστασης, την επέκταση της δυναμικότητας υφιστάμενης επιχειρηματικής εγκατάστασης, τη διαφοροποίηση της παραγωγής μιας επιχειρηματικής εγκατάστασης σε προϊόντα που δεν έχουν παραχθεί ποτέ σε αυτή ή τη θεμελιώδη αλλαγή του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας υφιστάμενης επιχειρηματικής εγκατάστασης ή

β) η απόκτηση στοιχείων ενεργητικού που …..»

Είναι γνωστό ότι στους προηγούμενους κύκλους οι έννοιες «ολοκληρωμένο», «νέας», «επέκταση», «διαφοροποίηση» και «θεμελιώδη αλλαγή» ήταν αιτία απορρίψεων επενδυτικών σχεδίων κυρίως στη φυτική παραγωγή αφού με δυσκολία εφαρμόζονται στην πρωτογενή παραγωγή και δεν υπήρχαν οδηγίες αξιολόγησής τους.

Η νέα ΚΥΑ δεν μας κάνει σοφότερους αφού (άρθρο 2§2):

Ορίζει το «νέα» ως «ίδρυση νέας μονάδας», αλλά πως εφαρμόζεται αυτό στην πράξη της φυτικής παραγωγής; Οι περιπτώσεις πραγματικής «ίδρυσης» στη φυτική παραγωγή είναι περιορισμένες αφού η πλειοψηφία των επενδυτών διαθέτει ήδη γεωργική εκμετάλλευση.

Δεν ορίζει την «επέκταση», που συνήθως ορίζεται στην πρόσκληση ως η δυναμικότητα πριν και μετά την επένδυση. Ο ορισμός βρίσκει εφαρμογή στην ζωική παραγωγή λόγω της άδεις λειτουργίας. Στη φυτική παραγωγή; Θα είναι τελικά αποδεκτό η «επέκταση» να τεκμηριώνεται με την επέκταση (αύξηση) του φυσικού μεγέθους των εκμεταλλεύσεων, δηλαδή των στρεμμάτων που κατέχονται πριν και μετά. Και θα είναι αποδεκτό αυτή η επέκταση να αποδεικνύεται μέσω ΟΣΔΕ μιας και οι μακροχρόνιες μισθώσεις είναι δύσκολες στην πρωτογενή παραγωγή;

Ορίζει, μάλλον από λάθος (!), τον εκσυγχρονισμό ως «θεμελιώδη αλλαγή». Αλλά και πάλι δεν μας διευκρινίζει αν ο εκσυγχρονισμός αφορά μέρος του εξοπλισμού της εκμετάλλευσης (πχ αντικατάσταση γεωργικού ελκυστήρα, αντικατάσταση κελιών τοκετού σε χοιροστάσιο) ή του «συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας». Είναι γνωστό ότι σχεδόν ποτέ ο εκσυγχρονισμός μιας γεωργικής εκμετάλλευσης δεν αφορά το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας. Πάντως, για να είμαστε δίκαιοι, ο ορισμός της θεμελιώδους αλλαγής ως εκσυγχρονισμός είναι κάτι καινούργιο.

Δεν προβλέπει τη δυνατότητα «διαφοροποίησης» που αποτελεί τεράστιο πρόβλημα εφαρμογής στη φυτική παραγωγή, αλλά τεκμηριώνεται πιο εύκολα στη ζωική.

Συνεπώς, στην πράξη, χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις και κίνδυνο απόρριψης, στην πρωτογενή παραγωγή τεκμηριώνονται δύο από τις τέσσερις προϋποθέσεις της αρχικής επένδυσης: «ίδρυση» και «επέκταση». Όμως, όπως είναι κατανοητό, μόνο οι κτηνοτρόφοι μπορούν να τις τεκμηριώσουν με ασφάλεια και ως εκ τούτου οι γεωργοί δεν μπορούν να υποβάλουν αίτημα στον Αναπτυξιακό. Θα έπρεπε λοιπόν η ΚΥΑ να επιλύει όλες αυτές τις εκκρεμότητες του Αναπτυξιακού.

3. Ολοκληρωμένος χαρακτήρας

Άλλη μια ασάφεια είναι η απαίτηση του «ολοκληρωμένου χαρακτήρα» της επένδυσης. Πρόκειται για εθνική διάταξη, αιτία απόρριψης πολλών επενδυτικών στους προηγούμενους κύκλους. Και πάλι, από τη διάταξη αυτή θίγεται η φυτική παραγωγή: επενδυτικό που προβλέπει την αγορά ελκυστήρα και παρελκομένων είναι ή δεν είναι «ολοκληρωμένη» επένδυση για τον Αναπτυξιακό; Γιατί, αν αυτό δεν είναι «ολοκληρωμένη» επένδυση, τότε …. πρέπει οι αρμόδιοι του Αναπτυξιακού να διαβάσουν κανένα βιβλίο σχετικό με την ιστορία της γεωργίας και το ρόλο της εκμηχάνισης στην αλματώδη αύξηση της παραγωγής που επίτρεψε και επιτρέπει την προμήθεια τροφίμων σε προσιτές τιμές.

4. Ποσοστά ενίσχυσης

4.1. Ασάφεια ποσοστών

Η ΚΥΑ, στη §4 του άρθρου 2, ότι:

«Το ανώτατο ποσοστό ενίσχυσης για την υπαγωγή στα καθεστώτα ενίσχυσης του ν. 4887/2022 …… δεν μπορεί να υπερβεί, κατ’ εφαρμογή ……., τα ακόλουθα ποσοστά: ….»

Δηλαδή η ΚΥΑ παρέχει στο νομοθέτη (σ’ αυτόν που θα επεξεργαστεί την πρόσκληση) τη διακριτική ευχέρεια να ορίσει διαφορετικά (μικρότερα) ποσοστά ενίσχυσης.

Συνεπώς, πρέπει να τροποποιηθεί η ΚΥΑ προκειμένου να αφαιρεθεί η «διακριτική ευχέρεια». Δηλαδή η διάταξη να γίνει: «Το ποσοστό ενίσχυσης για την υπαγωγή στα καθεστώτα ενίσχυσης του ν. 4887/2022 …., κατ’ εφαρμογή …… είναι τα ακόλουθα:»

4.2. Προσαύξηση 20%

Στις επενδύσεις του πρωτογενή δεν εφαρμόζονται τα ποσοστά του χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων, αλλά τα ποσοστά του άρθρου 14§12 του Καν. 702/2014. Όμως, υπάρχει και η §13 η οποία ορίζει:

«Τα αναφερόμενα στην παράγραφο 12 ποσοστά μπορούν να αυξηθούν κατά 20 εκατοστιαίες μονάδες, υπό την προϋπόθεση ότι η μέγιστη ένταση ενίσχυσης δεν υπερβαίνει το 90 % για:

α) νέους γεωργούς ή γεωργούς που είχαν ήδη ξεκινήσει τη δραστηριότητά τους κατά την τελευταία πενταετία πριν από την υποβολή της αίτησης ενίσχυσης,

β) συλλογικές επενδύσεις, όπως οι χρησιμοποιούμενες από ομάδες γεωργών εγκαταστάσεις αποθήκευσης ή εγκαταστάσεις παρασκευής γεωργικών προϊόντων πριν από τη διάθεση στην αγορά, και ολοκληρωμένα έργα που καλύπτουν διάφορα μέτρα που προβλέπονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1305/2013, περιλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν τη συγχώνευση οργανώσεων παραγωγών

γ) επενδύσεις σε περιοχές που αντιμετωπίζουν φυσικά και άλλα ειδικά μειονεκτήματα·

δ) πράξεις που λαμβάνουν στήριξη στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής σύμπραξης καινοτομίας (ΕΣΚ), όπως η επένδυση για νέο στάβλο στην εκμετάλλευση, οι οποίες επιτρέπουν τη δοκιμή νέας πρακτικής όσον αφορά τον σταβλισμό των ζώων, η οποία έχει αναπτυχθεί από επιχειρησιακή ομάδα αποτελούμενη από γεωργούς, επιστήμονες και μη κυβερνητικές οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων,

ε) επενδύσεις για τη βελτίωση του φυσικού περιβάλλοντος, των συνθηκών υγιεινής ή των προτύπων καλής μεταχείρισης των ζώων, σύμφωνα με την παράγραφο 3 στοιχείο β), σε αυτή την περίπτωση, το προσαυξημένο ποσοστό που αναφέρεται στην παρούσα ….»

Είναι γνωστό ότι: νέοι γεωργοί, συλλογικές επενδύσεις, καινοτόμες πρακτικές και καλή μεταχείριση των ζώων αποτελούν την αιχμή του δόρατος της ΚΑΠ. Ειδικά, όσον αφορά τους νέους γεωργούς, είναι γνωστός πλέον ο προβληματισμός των ενωσιακών πολιτικών αναφορικά με τη διευκόλυνση χρηματοδότησής τους, και γι’ αυτό η §13 προβλέπει αύξηση κατά 20% του ποσοστού χρηματοδότησης.

Συνεπώς, ο Αναπτυξιακός Νόμος πρέπει να συμμορφωθεί με τη σχετική ενωσιακή στρατηγική για την πρωτογενή παραγωγή και να προβλέψει, κατ’ ελάχιστον, αύξηση του ποσοστού ενίσχυσης 20% στα επενδυτικά σχέδια των νέων γεωργών.

5. Συλλογικές επενδύσεις

Το θεσμικό του Αναπτυξιακού (νόμος και ΚΥΑ) δεν κάνει πουθενά αναφορά για τις συλλογικές επενδύσεις.

Ωστόσο, στην §1 του άρθρου 13 ορίζεται ότιι:

«Δικαιούχοι των ενισχύσεων, που χορηγούνται με βάση ….. είναι οι φορείς επενδύσεων που …. και έχουν μία από τις ακόλουθες μορφές:

α. ….

β. ….

γ. Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.), Αγροτικοί Συνεταιρισμοί (ΑΣ), Ομάδες Παραγωγών (Ομ. Π.) Οργανώσεις Παραγωγών (Ο.Π.), Αστικοί Συνεταιρισμοί, Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις (Α.Ε.Σ.),

δ. υπό ίδρυση ή ………»

Είναι γνωστό ότι οι συλλογικοί φορείς, δηλαδή ΑΣ, Ομ.Π. και Ο.Π., δεν ασκούν παραγωγική επιχειρηματική δραστηριότητα, αλλά κυρίως εμπορική με ή χωρίς διαλογή και τυποποίηση. Πιθανόν να προβαίνουν και σε συλλογικές επενδύσεις προς όφελος των μελών τους. Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι οι συλλογικές επενδύσεις των συλλογικών φορέων υλοποιούνται ή πρέπει να υλοποιούνται προς όφελος των μελών τους και συνεπώς πρόκειται για ιδιόμορφη παροχή υπηρεσιών στον αγροτικό χώρο που δυστυχώς δεν περιλαμβάνεται στους ΚΑΔ.

Ειδικά οι Ομ.Π. ως πρωτεύοντα σκοπό έχουν την εμπορία της παραγωγής των μελών τους και δευτερευόντως τις συλλογικές επενδύσεις πάντα προς όφελος των μελών τους. Οι ποιο συνηθισμένες συλλογικές επενδύσεις είναι οι επενδύσεις για την κοινή χρήση των μηχανημάτων και τη διαλογή, τυποποίηση και αποθήκευση της παραγωγής των μελών τους.

Οι Ομ.Π δεν διαθέτουν οι ίδιες γεωργική εκμετάλλευση. Πως είναι λοιπόν δυνατόν να υποβάλλουν επενδυτικό για την αγορά γεωργικών μηχανημάτων εάν στο θεσμικό του Αναπτυξιακού δεν περιλαμβάνεται ρύθμιση για τις συλλογικές επενδύσεις, καθώς και οι σχετικοί ΚΑΔ1.

Η υποστήριξη των συλλογικών φορέων και ειδικά των Ομάδων Παραγωγών είναι ακρογωνιαίος λίθος της ΚΑΠ αλλά και των εθνικών πολιτικών για την μείωση του κόστους παραγωγής δεδομένης της περιορισμένης έκτασης των ελληνικών γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Οι Ομ.Π επιτρέπουν τη δραστική μείωση του κόστους απόκτησης και διαχείρισης των επενδύσεων όταν αυτό αναφέρεται ανά στρέμμα καλλιεργούμενης έκτασης.

Συνεπώς, ο Αναπτυξιακός νόμος δεν στηρίζει τις συλλογικές επενδύσεις γεγονός που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις πολιτικές μείωσης του κόστους παραγωγής και θα πρέπει άμεσα να ληφθεί μέριμνα ώστε να καταστούν επιλέξιμες.

6. Επιλεξιμότητα των αυτοκινούμενων γεωργικών μηχανημάτων

Πληθώρα γεωργικών μηχανημάτων απαιτείται να κινούνται στο δρόμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο γεωργικός ελκυστήρας που κινείται στο δρόμο είτε για να μεταβεί από αγροτεμάχιο σε αγροτεμάχιο είτε για να μεταφέρει πρώτες ύλες ή προϊόντα.

Και άλλες κατηγορίες μηχανημάτων απαιτείται να κινηθούν στο δρόμο όπως για παράδειγμα κοπροδιανομείς, μεγάλες συλλεκτικές μηχανές (πχ θεριζοαλωνιστική) κλπ.

Επιπλέον οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις κάνουν και χρήση οχημάτων για μεταφορά κυψελών ή ζωικού κεφαλαίου. Ο ν. 4887/2022 στην περίπτωση αγ) της §1 του άρθρου 7 ορίζει:

«αγ. Την αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων των τεχνικών εγκαταστάσεων και των μεταφορικών μέσων που κινούνται εντός του χώρου της εντασσόμενης μονάδας2».

Η προϋπόθεση «εντός του χώρου» δημιουργεί πληθώρα ερωτημάτων για την επιλεξιμότητα, κατ’ αρχάς, των γεωργικών ελκυστήρων και άλλων αυτοκινούμενων μηχανημάτων και οχημάτων αναγκαίων για την κανονική λειτουργία των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Συνεπώς, μετά τις εμπειρίες των προηγούμενων κύκλων εφαρμογής του Αναπτυξιακού νόμου, στην ΚΥΑ θα έπρεπε, κατ’ ελάχιστον, να διευκρινίζεται η επιλεξιμότητα του γεωργικού ελκυστήρα.