Στις λίγες περιοχές όπου οι παραγωγοί συνεχίζουν να εµπιστεύονται την καλλιέργεια της ελαιοκράµβης, την οποία αντιµετωπίζουν ως µια εξαιρετική λύση αµειψισποράς, συνδέουν την αρνητική εξέλιξή της και µε την κλιµατική αλλαγή, καθώς για παράδειγµα η παρατεταµένη ανοµβρία του περσινού φθινοπώρου δεν επέτρεψε να γίνει η σπορά στο σωστό χρόνο, ενώ κάποιοι που ρίσκαραν και έσπειραν τέλος Νοεµβρίου, µε τα 30άρια που άγγιξε ανά περιοχή η θερµοκρασία τέλη Μαρτίου και αρχές Απριλίου, τα φυτά ζορίστηκαν και δεν απέδωσαν.
Την αδυναµία των παραγωγών να σπείρουν έγκαιρα το φθινόπωρο, λόγω των ξηρασιών που παρατηρούνται τέτοια εποχή τα τελευταία χρόνια, τονίζει και ο Γιώργος Παπακώστας, γεωπόνος στη Syngenta, ο οποίος επιβεβαίωσε πως οι αποδόσεις γενικά στην Ελλάδα φέτος δεν ήταν ικανοποιητικές, ενώ καταγράφηκαν και πολλά εντοµολογικά προβλήµατα, µε τη βρωµούσα και τον άλτη να κάνουν κι αυτά ζηµιά.
Την ίδια ώρα η Γερµανική Ένωση Προώθησης Ελαιούχων Σπόρων και Σιτηρών -UFOP ζητά επιπλέον φυτεύσεις ελαιοκράµβης το 2025 και χτυπά το καµπανάκι του κινδύνου για παγκόσµια έλλειψη κραµβόσπορου. Αξίζει να σηµειωθεί ότι σύµφωνα µε τα στοιχεία του ∆ιεθνούς Συµβουλίου Σιτηρών (IGC), η παγκόσµια παραγωγή προβλέπεται σε 87,2 εκατ. τόνους το 2024/25, µειωµένη κατά 2% από πέρυσι λόγω της περιορισµένης περιοχής παραγωγής και των χαµηλότερων αποδόσεων.
Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, πολλές χώρες της οποίας έχουν έχουν πληγεί από δυσµενείς καιρικές συνθήκες και παράσιτα, αναµένεται µείωση της παραγωγής κραµβόσπορου κατά 5,1% που θα αγγίξει τους 18,7 εκατοµµύρια τόνους.
Λύση στην άρδευση βλέπουν οι παραγωγοί
«Το αλώνι στους αγρούς της ελαιοκράµβης φέτος ήταν ενάντια στη φύση. Ξεκίνησε αρχές Ιουνίου και ήταν 15-20 ηµέρες πιο µπροστά από ό,τι συνήθως και δεν είχαµε παραγωγή. Με το ζόρι το στήσιµο έρχεται στα 150 κιλά το στρέµµα, όταν σε µια καλή χρονιά πιάναµε 250-300 κιλά το στρέµµα, ενώ η συµβολαιακή έδωσε 47 λεπτά το κιλό. Με όλα αυτά έπεσαν τα αυτιά των παραγωγών», τόνισε στην Agrenda ο Γιώργος Κούτλας πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισµό Ασσήρου.
Αναζητώντας την εξήγηση για την αρνητική εξέλιξη που είχε η καλλιέργεια και φέτος, ο παραγωγός µας ανέφερε πως η παρατεταµένη ανοµβρία του περσινού φθινοπώρου δεν επέτρεψε να γίνει η σπορά στο σωστό χρόνο. «Για αυτό είχαµε φέτος πολύ λιγότερα στρέµµατα, κοντά στα 1.500 αντί για πάνω από 5.000 στρέµµατα που βάζαµε τα προηγούµενα χρόνια. Κάποιοι ρίσκαραν και έσπειραν τέλος Νοεµβρίου. Με τα 30άρια όµως στα τέλη Μαρτίου και στις αρχές Απριλίου, τα φυτά ζορίστηκαν και δεν απέδωσαν», µας είπε ο κ. Κούτλας.
Στον ∆ρυµό Θεσσαλονίκης
Πολύ χαµηλές αποδόσεις κατέγραψε και ο παραγωγός Κωνσταντίνος Χατζηπαραδείσης από το ∆ρυµό Θεσσαλονίκης. «Φέτος κατά µέσο όρο η στρεµµατική απόδοση ήταν στα 130 κιλά, όταν πέρυσι είχα πιάσει 320 κιλά το στρέµµα. Με την τιµή που έχει φ έτος η ελαιοκράµβη, πρακτικά αυτό σηµαίνει πως µπήκα µέσα 11.000 ευρώ», είπε χαρακτηριστικά. Για τον συνοµιλητή µας η καλλιέργεια, παρότι αποτελεί µια εξαιρετική λύση αµειψισποράς, δυστυχώς σιγά – σιγά εκτοπίζεται από την Ελλάδα, λόγω των συνεπειών της κλιµατικής αλλαγής.
«Πριν περίπου µια δεκαετία ξεκινούσαµε τη σπορά µεταξύ 15 και 30 Σεπτεµβρίου και πλέον έχουµε φτάσει να σπέρνουµε τέλος Οκτωβρίου µε αρχές Νοεµβρίου, µε ό,τι αυτό σηµαίνει για την καλλιέργεια, καθώς µπαίνει σε πρώιµο στάδιο στο χειµώνα», εξηγεί ο κ. Χατζηπαραδείσης και µολονότι όπως σηµειώνει «είµαι φανατικός της καλλιέργειας, διότι έχει δυναµική και θα συνεχίσω να την εµπιστεύοµαι, είναι αλήθεια ότι έχει αρχίσει να δυσκολεύει πάρα πολύ. Ίσως είναι καιρός οι παραγωγοί να εξετάσουµε το σενάριο της αρδευόµενης καλλιέργειας, λόγω των µακράν χαµηλότερων απαιτήσεών της σε νερό, συγκριτικά µε άλλες εαρινές καλλιέργειες».
∆εν πρόλαβαν οι Θεσσαλοί να ετοιµάσουν τα χωράφια λόγω Daniel
Λιγότερα στρέµµατα και χαµηλές αποδόσεις έχει να επιδείξει φέτος η ελαιοκράµβη και στην περιοχή της Θεσσαλίας, καθώς συν τοις άλλοις εκεί, οι παραγωγοί δεν πρόλαβαν να ετοιµάσουν τα χωράφια τους και από τις ζηµιές που προκάλεσαν οι θεοµηνίες Daniel και Elias.
«∆εν πήγαν τόσο καλά φέτος οι ελαιοκράµβες. Ο ήπιος χειµώνας και οι πολλές ζέστες την περασµένη άνοιξη δεν βοήθησαν τα φυτά να δέσουν καλά, κάποια στη συνέχεια άνοιξαν και έπεσε κάτω ο καρπός και γενικά οι παραγωγές µας ήταν χαµηλές, στα επίπεδα των 150-200 κιλών ανά στρέµµα, όταν συνήθως η περιοχή µας δίνει 300-400 κιλά το στρέµµα», σηµειώνει ο Νίκος Παναγιωτάκος, γεωπόνος από τα Φάρσαλα. Περίπου στα 200 κιλά στο στρέµµα ήταν το στήσιµο και στα χωριά της Λάρισας, όπου η καλλιέργεια είναι σε φθίνουσα πορεία, όπως µας µετέφερε γεωπόνος της περιοχής, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυµία του.
Ίδια εικόνα σε Ξάνθη και ∆υτική Μακεδονία
Κάθε χρόνο και λιγότερα στρέµµατα µε ελαιοκράµβη µπαίνουν και στη ∆υτική Μακεδονία, αν και φέτος η περιοχή αποτέλεσε εξαίρεση και οι αποδόσεις κινήθηκαν σε ικανοποιητικά επίπεδα.
«Φέτος µόνο εµείς και ένας παραγωγός ακόµη έβαλε ελαιοκράµβη στο χωριό. Η απόδοση της καλλιέργειας ήταν καλή, παρότι είχαµε κάποιες προσβολές από ένα σκαθάρι, τις οποίες όµως προλάβαµε µε έγκαιρες επεµβάσεις. Τελικά ως αποτέλεσµα πιάσαµε γύρω στα 200-250 κιλά το στρέµµα, µε την τιµή στα 47 λεπτά το κιλό», µας είπε ο Απόστολος Χατζηµουρατίδης, παραγωγός από το Τετράλοφο Κοζάνης. Την πλάτη τους στην καλλιέργεια έδειξαν φέτος και οι παραγωγοί στην Ξάνθη. «∆εν έβαλε φέτος κανείς. Η περσινή χρονιά ήταν αποκαρδιωτική µε τις αποδόσεις να κινούνται
στα 80 έως 120 κιλά το στρέµµα και δεν τόλµησε κανείς να σπείρει ελαιοκράµβη, διότι είχαν µπει όλοι µέσα», σηµείωσε ο παραγωγός Γιώργος Καραγιαννίδης, από το χωριό Εξοχή.
Παγκόσμια έλλειψη κραμβόσπορου προβλέπει η γερμανική UFOP
Καµπανάκι για επικείµενη παγκόσµια έλλειψη κραµβόσπορου χτυπά η Γερµανική Ένωση Προώθησης Ελαιούχων Σπόρων και Σιτηρών -UFOP, ζητώντας επιπλέον φυτεύσεις το 2025. Σύµφωνα µε το ∆ιεθνές Συµβούλιο Σιτηρών (IGC), η παγκόσµια παραγωγή κραµβόσπορου προβλέπεται σε 87,2 εκατοµµύρια τόνους το 2024/25, µειωµένη κατά 2% από πέρυσι λόγω της µειωµένης περιοχής παραγωγής και των χαµηλότερων αποδόσεων.
Η UFOP αναµένει ότι οι τιµές της ελαιοκράµβης θα αυξηθούν και συµβουλεύει τους αγρότες να προσαρµόσουν τα σχέδια σποράς για το 2025 σύµφωνα µε τις ανάγκες αµειψισποράς. Η αυξανόµενη ζήτηση από τον τοµέα των βιοκαυσίµων, λόγω της σταδιακής κατάργησης χρήσης του φοινικέλαιου στη Γερµανία, τη Γαλλία και τη Σουηδία, αναµένεται να επηρεάσει τις εκτάσεις της ελαιοκράµβης και τις στρατηγικές αµειψισποράς.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Στη ∆υτική Ευρώπη, ιδιαίτερα η Γαλλία, η Γερµανία και το Ηνωµένο Βασίλειο, έχουν πληγεί από δυσµενείς καιρικές συνθήκες, συµπεριλαµβανοµένων υπερβολικών βροχοπτώσεων και παρασίτων, ενώ το ίδιο ισχύει για τη Ρουµανία, την Πολωνία και την Τσεχική ∆ηµοκρατία. Η εκτίµηση για την παραγωγή στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι µείωση της τάξης του 5,1% µε την παραγωγή να αναµένεται τώρα στους 18,7 εκατοµµύρια τόνους. Σηµειώνεται ότι η Γαλλία θα παραµείνει ο κύριος καλλιεργητής ελαιοκράµβης ενδοκοινοτικά.
Η εικόνα ανά περιοχή
Η Γερµανία προβλέπεται να δει µια συγκοµιδή λίγο µικρότερη από 4,1 εκατοµµύρια τόνους, 179.000 τόνους λιγότερους από το προηγούµενο έτος. Στην Πολωνία, η συγκοµιδή αναµένεται να µειωθεί κατά 198.000 τόνους σε σχέση µε το 2023, σε λίγο λιγότερο από 3,5 εκατοµµύρια τόνους. Στη Ρουµανία, η µείωση αναµένεται να είναι ελαφρώς µεγαλύτερη, κατά 206.000 τόνους σε 1,7 εκατοµµύρια τόνους. Η Τσεχική ∆ηµοκρατία, η ∆ανία και η Σλοβακία προβλέπεται επίσης να έχουν µικρότερες συγκοµιδές. Η Ουκρανία αντιµετωπίζει επίσης προκλήσεις, µε την παραγωγή να αναµένεται στους 4,9 εκατ. τόνους, 500.000 τόνους κάτω από τις προηγούµενες προβλέψεις. Στην Ανατολική Ευρώπη, µέχρι τις 26 Ιουλίου στη Λευκορωσία είχαν συγκοµιστεί 99.000 τόνοι κραµβόσπορου.
Από τον καιρό της σπόρας κρίνεται η καλλιέργεια
της Βασιλικής Μαντά
Αν και τα τελευταία χρόνια, η καλλιέργεια της ελαιοκράµβης, η οποία αποτελεί το δεύτερο φυτό µε τη µεγαλύτερη περιεκτικότητα λαδιού µεταξύ των ελαιοδοτικών, χάνει έδαφος στην Ελλάδα, οι παραγωγοί θεωρούν ότι είναι µια εξαιρετικά καλή εναλλακτική αµειψισποράς.
Η επιτυχία της καλλιέργειας της ελαιοκράµβης εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τη σωστή προετοιµασία του εδάφους και την κατάλληλη εποχή σποράς. Ο κύκλος των καλλιεργητικών εργασιών ξεκινά µε το όργωµα, που συνήθως πραγµατοποιείται µετά τις πρώτες βροχές, όταν το χωράφι βρίσκεται στο «ρώγο» του. Στην περίπτωση όπου η προηγούµενη καλλιέργεια αφήσει µεγάλο όγκο φυτικών υπολειµµάτων, πριν το όργωµα µπορεί να γίνει στελεχοκοπή και ενσωµάτωση των υπολειµµάτων στο έδαφος µε δισκόσβαρνα ή καλλιεργητή.
Βασική λίπανση, δηµιουργία σποροκλίνης
Η επόµενη σηµαντική εργασία, λίγο πριν από τη σπορά, είναι το δισκοσβάρνισµα για τον ψιλοχωµατισµό του εδάφους, για την ενσωµάτωση της βασικής λίπανσης και τη δηµιουργία της σποροκλίνης. Επισηµαίνεται ότι απαιτείται προσεκτική προετοιµασία της σποροκλίνης, καθώς ο σπόρος της ελαιοκράµβης είναι πολύ ψιλός, ενώ πρέπει να χρησιµοποιηθεί και ειδική σπαρτική. Όσον αφορά την πυκνότητα σποράς, οι αποστάσεις επί των γραµµών µπορούν να κυµανθούν από 25 έως 40 εκ. ρυθµίζοντας αντίστοιχα τις αποστάσεις του σπόρου επί της γραµµής.
Εξίσου σηµαντικό είναι ο παραγωγός να λαµβάνει υπόψη πως η σωστή εποχή σποράς είναι από τους καθοριστικότερους παράγοντες µιας επιτυχηµένης σοδειάς στην ελαιοκράµβη, καθώς το φυτό θα πρέπει να έχει ήδη αναπτύξει τουλάχιστον 6-8 φύλλα και έχει σχηµατίσει τη γνωστή ροζέτα (ή κορώνα), προκειµένου να «ξεχειµωνιάσει». Ένα τέτοιο φυτό αντέχει στις χαµηλές θερµοκρασίες έως και -250οC.
Η χειµερινή ελαιοκράµβη έχει την ανάγκη των χειµερινών θερµοκρασιών για να ανθίσει και αυτή είναι η σηµαντικότερη διαφορά της σε σχέση µε την ανοιξιάτικη. Το 70% της τελικής παραγωγής καθορίζεται πριν το τέλος του χειµώνα. Έτσι, ως ενδεδειγµένη εποχή σποράς συνίσταται η περίοδος από 25 Σεπτεµβρίου έως και 20 Οκτωβρίου, µε προτιµώµενη την εποχή κοντά στο τέλος Σεπτεµβρίου.
Κρίσιµος ο καιρός την εποχή της σποράς
Οι κλιµατολογικές συνθήκες που επικρατούν κατά την περίοδο της σποράς είναι καθοριστικές. Επάρκεια εδαφικής υγρασίας και µέτριες θερµοκρασίες είναι απαραίτητες για ένα γρήγορο και οµοιόµορφο φύτρωµα. Ωστόσο, οι ξηροθερµικές συνθήκες που επικρατούν συνήθως την εποχή της σποράς στη χώρα µας, µπορούν να προκαλέσουν προβλήµατα µε το φύτρωµα και την εγκατάσταση της καλλιέργειας.
Καλλιέργεια µε υψηλές αποδόσεις
Όσον αφορά την επίτευξη υψηλών αποδόσεων στην καλλιέργεια, δεν αρκεί µόνο η καλή προετοιµασία εδάφους αλλά και η ορθολογική λίπανση. Όπως έχει αποδειχθεί από µελέτες, οι συνολικές ανάγκες της ελαιοκράµβης είναι σε Άζωτο (Ν) 10- 15 κιλά/στρέµµα, σε Φώσφορο (Ρ2Ο5) 5-7 κιλά/ στρέµµα και σε Κάλιο (Κ2Ο) 6-8 κιλά/στρέµµα. Αξίζει να σηµειωθεί ότι, πολύ βασικό στοιχείο για την καλύτερη πρόσληψη του αζώτου και µεγαλύτερες αποδόσεις είναι το Θείο (S), καθώς για την καλλιέργεια απαιτούνται 3 µε 5 µονάδες το στρέµµα. Βέβαια, σε πολύ γόνιµα και υγρά χωράφια υπάρχει µεγάλη πιθανότητα εµφάνισης πλαγιάσµατος. Εποµένως, σε τέτοια χωράφια, το άζωτο θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο.
Ολόκληρο το αφιέρωμα της Agrenda για την ελαιοκράμβη διαθέσιμο εδώ.
