Σε καθαρή επιδότηση θα μετατρέπεται μέρος του αγροτικού δανείου αν ο δικαιούχος πιάσει προορισμένους στόχους

Συγκεκριµένα:

• Το πρώτο ονοµάζεται Capital Rebate το οποίο ουσιαστικά, µετατρέπει µέρος του δανείου σε µη επιστρεπτέα ενίσχυση, εφόσον ο αγρότης-δανειολήπτης πιάσει κάποιους στόχους, όπως π.χ γίνεται στο Μέτρο Νέων Αγροτών του ΠΑΑ.
• Το δεύτερο, είναι η καθαρή επιδότηση, δηλαδή κεφάλαιο που δεν επιστρέφεται στην Τράπεζα και συνοδεύει το επενδυτικό δάνειο.
• Το τρίτο είναι η γνωστή επιδότηση επιτοκίου και η κάλυψη των εγγυήσεων.

Οι διαχειριστικές αρχές ανάλογα µε τις παρατηρούµενες αστοχίες της αγοράς, καλούνται να επιλέξουν τον τρόπο µε τον οποίο θα συνδυάσουν τις παραπάνω  επιδοτήσεις µε τα Ταµεία Εγγυήσεων Αγροτικών ∆ανείων, Μικροπιστώσεων Αγροτικών Επιχειρήσεων και Νέων Αγροτών.

Ενδεικτικό είναι πως το 90% του χαρτοφυλακίου αγροτικών δανείων από τις συνεταιριστικές τράπεζες συνδέεται µε κάποιου είδους επιδότηση (π.χ Σχέδια Βελτίωσης κ.λπ) ενώ το αντίστοιχο ποσοστό σε συστηµική τράπεζα είναι στο 85%.

Τα παραπάνω προβλέπει η έκθεση του fi-compass στη µελέτη µε τίτλο «Μελέτη σκοπιµότητας για τη χρήση Χρηµατοδοτικών Μέσων στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου ΚΑΠ 2023-2027 στην Ελλάδα».

 Πρόκειται για τη µελέτη που παρήγγειλαν οι ελληνικές διαχειριστικές αρχές και πάνω στην οποία βασίζεται ο σχεδιασµός των χρηµατοδοτικών εργαλείων της τρέχουσας ΚΑΠ. Σηµειώνεται πως η µελέτη προτείνει παράλληλα να αυξηθεί ο προϋπολογισµός για αυτά τα εργαλεία, αξιοποιώντας παράλληλα κονδύλια που θα παράσχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (εγκρίθηκαν πρόσφατα 3 δις πανευρωπαϊκά) για τον αγροτικό τοµέα.

Το ζήτηµα εδώ είναι το πότε θα είναι διαθέσιµα τα εν λόγω εργαλεία για τον αγροτικό τοµέα. Ρεαλιστικά πάντως πριν το τέλος του 2025, δύσκολο να έχουν βγει στην αγορά τα σχετικά προϊόντα.

Αναζητούνται πόροι και κίνητρα επιδότησης για τα νέα αγροτικά δάνεια    

Επιπλέον κονδύλια από το συνολικό πακέτο των 3 δις ευρώ που μοίρασε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για αγροτικά δάνεια προτείνεται να ενσωματωθούν στα νέα Ταμεία χρηματοδότησης του ΠΑΑ λόγω της υψηλότερης ζήτησης που προβλέπεται.

Μία συνολική αναθεώρηση του τρόπου µε τον οποίο παρέχονται τα αγροτικά δάνεια στα πλαίσια της ΚΑΠ, προτείνει η µελέτη σκοπιµότητας για τα χρηµατοδοτικά εργαλεία που έχουν στα χέρια τους οι ελληνικές αρχές, κάτι που ζητάνε και οι ίδιες οι τράπεζες.

Πρώτον, θεωρείται αναγκαίο να διοχετευθούν περισσότεροι πόροι στα εργαλεία αυτά, µε το ΠΑΑ να προσφέρει µόλις 70 εκατ. ευρώ για µία συνολική µόχλευση ποσών 200 εκατ. ευρώ δανειακών κεφαλαίων. Μία πηγή θα µπορούσε να είναι τα εγκεκριµένα κονδύλια για τον τοµέα της αγροδιατροφής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), τα οποία είναι στα 3 δις, µερίδα των οποίων θα λάβει και η χώρα µας.

∆εύτερον, να γίνουν οι διαδικασίες πιο λειτουργικές και να εκταµιεύονται τα δάνεια πιο γρήγορα.

Τρίτον, να παρέχεται οπωσδήποτε πέρα από τις εγγυήσεις κάποιου είδους επιδότηση. Είτε είναι επιδότηση επιτοκίου, είτε καθαρή επιδότηση που θα συνοδεύει το δανειακό κεφάλαιο, είτε ακόµη να «δεθεί» η επιδότηση µε στόχους που θα πρέπει να πιάσει ο δικαιούχος αγρότης, όπως γίνεται σε ορισµένα Μέτρα του ΠΑΑ. ∆εδοµένη θεωρείται η επιδότηση για Τεχνική Στήριξη ώστε να φτάνουν στις τράπεζες ώριµα επιχειρηµατικά σχέδια (business plans). Ενδεικτικό είναι πως το 90% του χαρτοφυλακίου αγροτικών δανείων από τις συνεταιριστικές τράπεζες συνδέεται µε κάποιου είδους επιδότηση (π.χ Σχέδια Βελτίωσης κ.λπ) ενώ το ποσοστό σε συστηµική τράπεζα είναι στο 85%.

Τέταρτον, προτείνεται να µπορεί να παρέχεται δανεισµός αποκλειστικά για κεφάλαια κίνησης, χωρίς δηλαδή να δεσµεύονται οι αγρότες για κάποια επένδυση.

Τα Ταµεία χρηµατοδότησης της ΚΑΠ που προτείνεται να ενεργοποιηθούν είναι τα παρακάτω:

• Ταµείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης: Προτείνεται µαζί µε το δάνειο να χορηγείται στον δικαιούχο είτε καθαρή επιδότηση που δεν επιστρέφεται είτε επιδότηση επί του επιτοκίου, µε στόχο τη µόχλευση 150 εκατ. ευρώ.
• Για το Ταµείο Μικρών ∆ανείων προτείνεται η αύξηση του ποσού από τα 25.000 ευρώ στα 40.000 ή 50.000 ευρώ ό. Προτείνεται να επιτρέπεται στους αγρότες να λαµβάνουν το ποσό καθαρά και µόνο για κεφάλαιο κίνησης, δηλαδή χωρίς την ανάγκη συνοδευτικού επενδυτικού σχεδίου.
• Για τους Νέους Αγρότες προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ένα Ταµείο που θα συνδυάζει καθαρή επιχορήγηση και εγγύηση του 80% του δανείου. Το µέγιστο ποσό ενίσχυσης δεν θα υπερβαίνει τα 100.000 ευρώ, ενώ το ενδεικτικό επίπεδο της επιχορήγησης είναι στο 30-50% του συνολικού ποσού που θα ζητά ο δικαιούχος νέος αγρότης. Συνολικά, στόχος, σε πρώτη φάση, είναι να µοχλευθούν ποσά ύψους έως 31 εκατ. ευρώ, µε το ΠΑΑ να παρέχει 10 εκατ. ευρώ για τη λειτουργία του Ταµείου.

Αναλυτικότερα η έκθεση αναφέρει τα εξής:

Μόχλευση Χ4 | Ταµείο Εγγυησεων

Προβλεπόµενο προϊόν

Αυτό το χρηµατοοικονοµικό µέσο θα παρέχει προστασία πιστωτικού κινδύνου για τους ενδιάµεσους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς υπό τη µορφή εγγύησης που περιορίζεται στις πρώτες απώλειες ενός χαρτοφυλακίου νέων δανείων που στηρίζουν γεωργικές δραστηριότητες.

• Η εγγύηση µπορεί να καλύπτει έως και το 80% κάθε νέου δανείου (επιτόκιο εγγύησης) και έως ένα ανώτατο όριο σε επίπεδο χαρτοφυλακίου, που προτείνεται ενδεικτικά στο 25% (cap rate) του εγγυηµένου όγκου.
• Το ελάχιστο µέγεθος των επιλέξιµων δανείων που θα καλύπτονται από την εγγύηση συνιστάται να οριστεί σε 20.000 ευρώ.
•  Η εγγύηση µπορεί να καλύπτει επενδυτικές ανάγκες καθώς και ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης.

 Συνιστάται τουλάχιστον τρεις συστηµικές τράπεζες να λαµβάνουν προϊόντα εγγυήσεων, καθώς και οι συνεταιριστικές τράπεζες, για να διασφαλιστεί ότι το προϊόν είναι ευρέως διαθέσιµο στη λιανική αγορά και πως δηµιουργείται ανταγωνιστικό περιβάλλον.

Συνδυασµός µε επιχορήγηση

Ο γεωργικός τοµέας εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από επιχορηγήσεις και ως εκ τούτου, ο συνδυασµός αυτού του χρηµατοδοτικού µέσου µε τη στήριξη επιχορηγήσεων θα αύξανε την ελκυστικότητά του και θα διευκόλυνε την εξάπλωσή του.

Συνιστάται ο συνδυασµός του µέσου µε υποστήριξη επιχορήγησης σε µια ενιαία πράξη, µε ένα ενιαίο σύνολο κανόνων, για πιο αποτελεσµατική εφαρµογή.

Η επιχορήγηση θα µπορούσε να υλοποιηθεί µε διάφορες µορφές, συµπεριλαµβανοµένων των εξής:

• Επιδότηση επιτοκίου για το εγγυηµένο δάνειο.
• Επιχορήγηση κεφαλαίου, η οποία θα µείωνε το ποσό του δανείου που πρέπει να αποπληρωθεί.
• Μια έκπτωση κεφαλαίου, ένα χρηµατικό ποσό που ο τελικός αποδέκτης δεν θα έπρεπε να αποπληρώσει εάν επιτύχει προκαθορισµένους στόχους. και/ή
• Τεχνική βοήθεια και υποστήριξη, για παράδειγµα µε τη µορφή πρόσβασης σε τεχνική εµπειρογνωµοσύνη για την ανάπτυξη του έργου ή µέσω της πληρωµής από τον(τους) χρηµατοπιστωτικό(ους) ενδιάµεσο(ους) αυτής της τεχνικής εµπειρογνωµοσύνης.

Λαµβάνοντας υπόψη τα επί του παρόντος αυξηµένα επιτόκια της αγοράς, θα µπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόµενο επιδότησης επιτοκίου για τη συνιστώσα της επιχορήγησης, προκειµένου να µειωθεί περαιτέρω το οικονοµικό κόστος της επένδυσης για τους τελικούς δικαιούχους, επιπλέον του οφέλους που µεταφέρεται λόγω το όργανο. Επιπλέον, µια επιχορήγηση τεχνικής υποστήριξης θα µπορούσε να στηρίξει περαιτέρω την εφαρµογή του µέσου.

Μόχλευση Χ2,5 | Αγροτικές μικροπιστώσεις

Προβλεπόµενο προϊόν

Αυτό το χρηµατοδοτικό µέσο θα παρέχει πρόσθετους πόρους σε ενδιάµεσους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς για τη δηµιουργία ενός χαρτοφυλακίου νέων µικροδανείων για τη στήριξη των αγροτικών δραστηριοτήτων. Συγκεκριµένα, οι δηµόσιοι πόροι θα χρησιµοποιηθούν για τη συγχρηµατοδότηση του 50% του νέου χαρτοφυλακίου και, στη συνέχεια, το µερίδιο του 50% του πιστωτικού κινδύνου.

• Η επιλογή των ενδιάµεσων χρηµατοπιστωτικών φορέων θα γίνει µέσω πρόσκλησης υποβολής προσφορών ή πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. οι ενδιάµεσοι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί που ήδη συµµετέχουν στο υφιστάµενο χρηµατοπιστωτικό µέσο µπορούν να συνεχίσουν, υπό την προϋπόθεση ότι οι υφιστάµενες συµφωνίες τροποποιηθούν αναλόγως·
• Το µέγιστο µέγεθος των επιλέξιµων δανείων συνιστάται να επεκταθεί σε 40.000 ευρώ ή ακόµη και σε 50.000 από το τρέχον όριο των 25.000 ευρώ. Η πρόταση αυτή βασίζεται στα στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διάρκεια των συνεντεύξεων και στα στατιστικά στοιχεία της προηγούµενης υλοποίησης , καθώς το µέσο δάνειο στην τρέχουσα πράξη πλησιάζει το ανώτατο όριο των 23.900 ευρώ και ένα υψηλότερο ανώτατο όριο θεωρείται κατάλληλο για την κάλυψη της ζήτησης.
• Το µέσο µπορεί να καλύπτει τόσο τις επενδυτικές ανάγκες όσο και τις ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης.
• Το µέσο θα πρέπει να χρησιµοποιείται σε συνδυασµό µε επιχορηγήσεις για να αυξηθεί η ελκυστικότητα για τους τελικούς αποδέκτες. Συγκεκριµένα, προτείνεται να διατηρηθούν τα τρέχοντα χαρακτηριστικά της επιδότησης επιτοκίου για τα δύο πρώτα έτη του δανείου και προαιρετική επιχορήγηση για τεχνική βοήθεια.

Κατανοµή πόρων

Η προγραµµατισµένη κατανοµή από τους πόρους του στρατηγικού σχεδίου της ΚΑΠ για το µέσο είναι 15,16 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό περιλαµβάνει τις προµήθειες διαχείρισης, την επιδότηση επιτοκίου και την τεχνική βοήθεια, που οδηγεί σε καθαρό ποσό ύψους 12,97 εκατ. ευρώ κατά προσέγγιση για τη συνεισφορά του δανείου επιµερισµού κινδύνου. Το ποσό που διατέθηκε είναι χαµηλότερο από την προηγούµενη περίοδο, όπου τα κεφάλαια απορροφήθηκαν πλήρως. ∆εδοµένης της σηµαντικής ζήτησης για το µέσο, ​​συνίσταται αύξηση του προϋπολογισµού για να επιτευχθεί ο επιθυµητός αντίκτυπος στην αγορά και να επιτευχθεί η απαραίτητη κλίµακα για να προσελκύσει το ενδιαφέρον των χρηµατοπιστωτικών ενδιάµεσων φορέων για την ανάπτυξη του χρηµατοπιστωτικού τοµέα. Οι επανεισροές από την προηγούµενη περίοδο και ο συνδυασµός µε άλλες πηγές κεφαλαίων όπως η ΕΤΕπ, θα µπορούσαν να συµβάλουν στην εξασφάλιση πρόσθετης χρηµατοδότησης.

Μόχλευση χ6,25 | Ταµειο νέων αγροτών

Προβλεπόµενο προϊόν

Αυτό το χρηµατοοικονοµικό µέσο θα παρέχει προστασία πιστωτικού κινδύνου για τους ενδιάµεσους χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς µε τη µορφή εγγύησης περιορισµένης στις πρώτες απώλειες ενός χαρτοφυλακίου νέων δανείων για νέους αγρότες.

• Η εγγύηση µπορεί να καλύπτει έως και 80% κάθε νέου δανείου (επιτόκιο εγγύησης) και µέχρι ανώτατο όριο σε επίπεδο χαρτοφυλακίου, ενδεικτικά προτεινόµενο έως 25% (cap rate) του εγγυηµένου όγκου χαρτοφυλακίου.
• Το ελάχιστο µέγεθος των επιλέξιµων δανείων που θα καλύπτονται από την εγγύηση συνιστάται να οριστεί σε 10.000 ευρώ.
• Η εγγύηση µπορεί να καλύπτει επενδυτικές ανάγκες, συµπεριλαµβανοµένης της αγοράς γης, και ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης.
• Για να επιτευχθεί η µέγιστη χρήση του χρηµατοπιστωτικού εργαλείου, συνιστάται να επιλέγονται τουλάχιστον τρεις συστηµικές τράπεζες για το εγγυητικό µέσο, καθώς και οι συνεταιριστικές τράπεζες.

Συνδυασµός µε επιχορήγηση

Η επιχορήγηση θα µπορούσε να υλοποιηθεί µε διάφορες µορφές, συµπεριλαµβανοµένων των εξής:

• Επιδότηση επιτοκίου για το εγγυηµένο δάνειο.
• Επιχορήγηση κεφαλαίου, η οποία θα µείωνε το ποσό του δανείου που πρέπει να αποπληρωθεί.
• Μια έκπτωση κεφαλαίου, ένα χρηµατικό ποσό που ο τελικός αποδέκτης δεν θα έπρεπε να αποπληρώσει εάν επιτύχει προκαθορισµένους στόχους. και/ή
• Τεχνική βοήθεια και υποστήριξη, για παράδειγµα µε τη µορφή πρόσβασης σε τεχνική εµπειρογνωµοσύνη για την ανάπτυξη του έργου ή µέσω της πληρωµής από τον(τους) χρηµατοπιστωτικό(ους) ενδιάµεσο(ους) αυτής της τεχνικής εµπειρογνωµοσύνης.

∆εδοµένου του υψηλού κόστους χρηµατοδότησης για την είσοδο στον τοµέα, συνιστάται επιχορήγηση κεφαλαίου επιπλέον της τεχνικής βοήθειας, προκειµένου να αντιµετωπιστούν οι ανάγκες των νέων αγροτών και να τους βοηθήσει να προετοιµάσουν µια βιώσιµη επιχειρηµατική υπόθεση.

Λαµβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο που ενέχουν τέτοιες επενδύσεις, η ένταση της επιχορήγησης θα µπορούσε ενδεικτικά να κυµαίνεται µεταξύ 30% - 50%. Το µέγιστο ποσό ενίσχυσης που προβλέπεται για το συνδυασµένο χρηµατοδοτικό µέσο µε επιχορήγηση δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 000 ευρώ.

• Συνιστάται ο συνδυασµός του µέσου µε υποστήριξη επιχορήγησης σε µια ενιαία πράξη, µε ένα ενιαίο σύνολο κανόνων, για πιο αποτελεσµατική εφαρµογή.
• Η συνολική ενίσχυση του συνδυασµού Χρηµατοδοτικού Εργαλείου και της επιχορήγησης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 100 000 ευρώ.

Απορρίπτουν οι τράπεζες το νέο μοντέλο ασφάλισης       

Μεγάλο κόστος, μικρό όφελος βλέπουν στο πολυεπίπεδο σύστημα αποζημιώσεων

Την απόρριψη του σχεδίου πολυεπίπεδης ασφάλισης της αγροτικής παραγωγής από το ίδιο το τραπεζικό σύστηµα λόγω του υψηλού κόστους προς τις αγροτικές εκµεταλλεύσεις της Ελλάδας, αποκαλύπτει παράλληλα η µελέτη της ΕΤΕπ.  Σύµφωνα µε την έκθεση, οι συζητήσεις στην Χώρα µας σε επίπεδο διοικητικό και πολιτικό, φαίνεται να καταλήγει σε ένα σύστηµα µε τρία επίπεδα:

Πρώτο επίπεδο: Υποχρεωτική ασφάλιση ΕΛΓΑ όπως τη γνωρίζαµε.

∆εύτερο επίπεδο: Προαιρετική ασφάλιση για κινδύνους που δεν καλύπτει ο ΕΛΓΑ. Σε αυτά τα πλαίσια έχει προβλεφθεί στην ΚΑΠ η µερική επιδότηση ασφαλίστρου (50%) για τους κινδύνους ακαρπίας, µυκητολογικών ασθενειών κ.λπ.

Τρίτο επίπεδο: Χρηµατοδοτικό εργαλείο το οποίο θα καλύπτει το κενό στις αποζηµιώσεις που θα αφήνει το πρώτο και το δεύτερο επίπεδο.

Ο προβληµατισµός για τη σχέση «κόστους-οφέλους» του συστήµατος που εκφράζεται για το παραπάνω σύστηµα από τις Τράπεζες φαίνεται να εξηγεί και τη µεγάλη καθυστέρηση στο να παρουσιαστεί ο λεγόµενος, νέος ΕΛΓΑ. Παράλληλα, παρά το γεγονός πως έχουν δεσµευτεί 200 εκατ. ευρώ του ΠΑΑ για το νέο Μέτρο επιδότησης ασφαλίστρων, δεν έχει υπάρξει ακόµη κάποια προδηµοσίευση.

Από την άλλη προτείνεται να υπάρχει µία πρόνοια χρηµατοδοτικού εργαλείου για άµεσο κεφάλαιο κίνησης σε περίπτωση κινδύνου που δεν καλύπτεται από τις αποζηµιώσεις. 

Αναλυτικότερα η µελέτη αναφέρει:

Οι τράπεζες έχουν τονίσει ότι προτιµούν οι λύσεις κεφαλαίου κίνησης να ενεργοποιούνται υπό συγκεκριµένες προϋποθέσεις. Αυτή η προσέγγιση προτείνει µια στρατηγική εστίαση στην παροχή ανταποκρινόµενης οικονοµικής υποστήριξης που µπορεί να αντιµετωπίσει άµεσες ανάγκες. Οι λύσεις κεφαλαίου κίνησης θεωρούνται ευέλικτα εργαλεία που µπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση της ρευστότητας και στον αποτελεσµατικό µετριασµό των κινδύνων, ευθυγραµµιζόµενα µε τις ευρύτερες στρατηγικές διαχείρισης κινδύνων των τραπεζών. Η ανάγκη για µια ολοκληρωµένη µελέτη σκοπιµότητας που θα καθόριζε έναν ισχυρό µηχανισµό για την πιστοποίηση και τον έλεγχο των αξιώσεων έχει τονιστεί. Αυτή η έµφαση υπογραµµίζει τη σηµασία µιας διεξοδικής αξιολόγησης και µιας διαφανούς διαδικασίας για τη διασφάλιση της αποτελεσµατικότητας και της ακεραιότητας ενός τέτοιου Χρηµατοδοτικού Εργαλείου.

• Οι τράπεζες έχουν εκφράσει ανησυχίες για το κόστος ενός πολυεπίπεδου ασφαλιστικού συστήµατος για καλλιέργειες και ακίνητα. Το υψηλό κόστος της ασφάλισης θα µπορούσε να αποτελέσει σηµαντικό εµπόδιο για πολλούς αγρότες και οι τράπεζες υποστηρίζουν οικονοµικά προσιτές πολιτικές που δεν συµβιβάζουν την κάλυψη. Η εξισορρόπηση της συνολικής ασφάλισης µε την οικονοµική προσιτότητα είναι ζωτικής σηµασίας για τη διασφάλιση ότι οι αγρότες µπορούν να διαχειριστούν αποτελεσµατικά τους κινδύνους χωρίς να αντιµετωπίζουν απαγορευτικό κόστος.
• Οι τράπεζες έχουν δείξει απροθυµία όσον αφορά την επιδότηση των ασφαλίστρων. Αυτός ο δισταγµός αντανακλά ανησυχίες σχετικά µε τη χρηµατοοικονοµική βιωσιµότητα τέτοιων επιδοτήσεων και τον πιθανό αντίκτυπό τους στα δηµόσια οικονοµικά ή στο τραπεζικό σύστηµα. Η συζήτηση γύρω από τις επιδοτήσεις υπογραµµίζει την ανάγκη προσεκτικής εξέτασης του τρόπου µε τον οποίο υλοποιούνται αυτές οι χρηµατοδοτικές ενισχύσεις, διασφαλίζοντας ότι δεν οδηγούν σε ακούσιες οικονοµικές επιβαρύνσεις.

Συµπερασµατικά, οι τράπεζες επιδεικνύουν µια προσεκτική αλλά δεσµευµένη προσέγγιση για την υποστήριξη της διαχείρισης γεωργικών κινδύνων µέσω νέων Χρηµατοδοτικών Εργαλείων.