Ενισχυµένη λίπανση για υψηλοαποδοτικά υβρίδια καλαµποκιου
Με την πιο πρώιµη παραγωγή µεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η καλλιέργεια καλαµποκιού στην Ελλάδα συγκεντρώνεται σε διάφορους νοµούς της ηπειρωτικής χώρας, µε κύριο τον νοµό Έβρου. Για να επιτύχουν τη µέση στρεµµατική απόδοση του 1-1,5 τόνου ανά στρέµµα και να καλύψουν τις αυξηµένες ανάγκες που έχει οι καλλιέργεια σε όλα τα σταδία ανάπτυξής της, οι παραγωγοί ακολουθούν ένα πρόγραµµα βασικής και επιφανειακών λιπάνσεων για την εφαρµογή της αναγκαίας ποσότητας θρεπτικών στοιχείων. Για τον ακριβέστερο προσδιορισµό αυτών των αναγκών και παράλληλα για να αποφευχθούν φαινόµενα υπερλίπανσης αλλά και τροφοπενιών, είναι σηµαντικό η επιλογή της κατάλληλης ποσότητας λιπάσµατος να προσδιορίζεται µε βάση τις εδαφικές ιδιότητες, τα επίπεδα θρεπτικών στο έδαφος, το είδος της προηγούµενης καλλιέργειας, τις κλιµατικές συνθήκες της περιοχής, τις συνολικές απαιτήσεις της καλλιέργειας σε θρεπτικά, τον τύπο και την πρωιµότητα του υβριδίου, τη χρήση της καλλιέργειας (αν προορίζεται για καρπό ή ενσίρωση), καθώς και την αναµενόµενη απόδοσή της.
Σύµφωνα µε στοιχεία του Ινστιτούτου Σιτηρών Θεσσαλονίκης οι αυξηµένες σύγχρονες αποδόσεις της καλλιέργειας απαιτούν και ανάλογα αυξηµένες ποσότητες λίπανσης, µε τις συνολικές ανά καλλιεργητική περίοδο να προσδιορίζονται σε 18-30 κιλά/στρέµµα άζωτο (Ν), 4-8 κιλά/στρέµµα φώσφορο (Ρ2Ο5) και 20-25 κιλά/στρέµµα κάλιο (K2O).
Οι µέγιστες ανάγκες σε άζωτο την 75η ως 90η µέρα
> Με βασική και επιφανειακή εφαρµογή η λίπανση µε άζωτο για έγκαιρη και εστιασµένη κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας
Το άζωτο είναι το σπουδαιότερο θρεπτικό στοιχείο για το καλαµπόκι, αλλά και αυτό που απαιτείται και στις µεγαλύτερες ποσότητες. Αποτελώντας βασικό συστατικό για την σύνθεση πρωτεϊνών και των νουκλεϊκών οξέων, ρυθµίζει την ανάπτυξη του φυτού, την απόδοση καθώς και την ποιότητα σε καρπό. Από την συνολική πρόσληψη του φυτού σε άζωτο, το 75% αυτού κατανέµεται στον καρπό ενώ το υπόλοιπο χρησιµοποιείται από τα στελέχη. Το στοιχείο είναι απαραίτηο να βρίσκεται σε διαθεσιµότητα καθ’ όλη την καλλιεργητική περίοδο, µε τις ανάγκες του φυτού και την πρόσληψή του να κορυφώνονται από την 75η έως 90η ηµέρα από την βλάστηση, περίοδο που αντιστοιχεί στο χρονικό διάστηµα µεταξύ της άνθησης της φόβης και των στυλών. Παράλληλα, αυτή η περίοδος συµπίπτει µε το µέγιστο ρυθµό αυξήσεως του ξηρού βάρους των φυτών, κάτι που αποδεικνύει ότι οι καµπύλες αυτών των δύο παραγόντων ακολουθούν παρόµοια πορεία.
Το 1/3 του αζώτου µε τη βασική λίπανση
Το άζωτο απορροφάται από το καλαµπόκι σε ποσότητα 30 µονάδων ανά 1500 κιλά, µε ρυθµό που εξαρτάται από το στάδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας. Σε αυτό το πρίσµα οι παραγωγοί, στην προσπάθειά τους να παρέχουν στο φυτό την κατάλληλη ώρα το απαιτούµενο στοιχείο, εφαρµόζουν την αζωτούχο λίπανση ως βασική, µε την χρήση λιπασµάτων αµµωνιακής µορφής, πριν την σπορά της καλλιέργειας στο χωράφι, προσθέτοντας το 1/3 ή 1/2 των συνολικών απαιτήσεών της, αλλά και ως επιφανειακές λιπάνσεις (2-3), µε νιτρικής µορφής λιπάσµατα, όταν τα φυτά έχουν ύψος 50-60 εκατοστά, περίπου 4 έως 6 εβδοµάδες µετά την σπορά (επιφανειακά δύο µε τρεις εβδοµάδες πριν την εµφάνισης της φόβης). Γενικά, χαµηλότερες ποσότητες αζώτου συνιστάται σε εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία ή σε µη αρδευόµενα εδάφη µε χαµηλότερο δυναµικό απόδοσης, ενώ αντίθετα οι δόσεις πρέπει να είναι µεγαλύτερες σε εδάφη διαβρωµένα, αµµώδη και µε χαµηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία. Ελλιπής διαθεσιµότητα αζώτου, πέρα από τις άµεσες επιπτώσεις που επιφέρει στην ανάπτυξη και παραγωγικότητα του καλαµποκιού, µε εµφανή συµπτώµατα στα φύλλα που γίνονται χλωρωτικά (χαρακτηριστικού V σχήµατος), προκαλεί επιπρόσθετα προβλήµατα δυσκολεύοντας την αποτελεσµατική αξιοποίηση των υπόλοιπων θρεπτικών στοιχείων από το φυτό.
Ο παραγωγός µπορεί να αυξήσει την διαθέσιµη οργανική ουσία του εδάφους µε την κατάρτιση ενός κατάλληλου συστήµατος αµειψισποράς, µε το καλαµπόκι ως την κύρια καλλιέργεια. Μελέτες δείχνουν ότι όταν προηγηθεί του καλαµποκιού καλλιέργεια ψυχανθούς τον ίδιο χρόνο, έχει την ικανότητα να αυξήσει τη διαθεσιµότητα θρεπτικών στο έδαφος µε αποτέλεσµα να βελτιώνεται η παραγωγικότητα της κύριας καλλιέργειας ενώ µειώνονται σηµαντικά οι αναγκαίες προστιθέµενες µέσω λίπανσης ποσότητες αζώτου. Η θετική αυτή επίδραση µεγιστοποιείται µε την πάροδο των εφαρµογών του συστήµατος αµειψισποράς.
Ολοκληρωµένη θρεπτική αγωγή για µια υψηλή και ποιοτική παραγωγη
> Φώσφορος και κάλιο για βελτιστοποίηση ανάπτυξης των φυτών και υδατική ισορροπία στο χωράφι
> Νέες τεχνικές για βιώσιµη εφαρµογή της λίπανσης, µε στόχο την αντιµετώπιση των τροφοπενιών και του στρες
Πέρα από το άζωτο, το καλαµπόκι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σε έλλειψη φωσφόρου (P), καλίου(K) αλλά και ψευδαργύρου(Zn). Ο φώσφορος είναι απαραίτητος για τη φωτοσύνθεση, την αναπνοή, τη σύνθεση υδατανθράκων, την κυτταρική διαίρεση και τη µεταφορά ενέργειας. Για τον προσδιορισµό των αναγκών του φωσφόρου, του καλίου και των ιχνοστοιχείων που απαιτούνται στην καλλιέργεια, καθώς επίσης και το επίπεδο της οργανικής ουσίας θα πρέπει να γίνονται εδαφολογικές αναλύσεις το φθινόπωρο κάθε 3-5 χρόνια και κατά προτίµηση ανά δύο χρόνια σε αµµώδη εδάφη και εδάφη µε χαµηλή ρυθµιστική ικανότητα. Στα πρώτα στάδια της ζωής του φυτού, ο φώσφορος (P) έχει ευεργετική δράση στην ανάπτυξη και ισχυροποίηση του ριζικού συστήµατος το φυτού, ενώ παράλληλα συµβάλλει στον «θωρακισµό» του φυτού ενάντια σε ασθένειες και στο πλάγιασµα. Έλλειψη του στοιχείου σε αυτά τα πρώιµα στάδια µπορεί να έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση του ρυθµού ανάπτυξης και την εµφάνιση ρόδινης απόχρωσης στα φύλλα. Σύµφωνα µε τον ΣΠΕΛ, η πρόσληψη φωσφόρου έχει µια σταθερά ανοδική τάση κατά την βλαστητική περίοδο, µε τις ανάγκες του φυτού να κορυφώνονται στο στάδιο από την εµφάνιση της φόβης και του µεταξώµατος µέχρι και την αρχή γεµίσµατος του κόκκου. Ο φώσφορος απορροφάται από το καλαµπόκι σε ποσότητα 5 µονάδων ανά 1.500 κιλά, διαµορφώνοντας τις συνολικές ανάγκες σε λίπανση στα 4 -10 κιλά ανά στρέµµα σε µορφή φωσφορικής αµµωνίας που ενσωµατώνεται στο έδαφος µε τη βασική λίπανση, ενώ 85% της ποσότητας αυτής κατευθύνεται στον σπόρο. Να σηµειωθεί ότι η λίπανση διακόπτεται όταν η εδαφοανάλυση δείξει άνω των 20 ppm P, ή περιορίζεται στα 4 κιλά/στρ όταν η εδαφοανάλυση δείξει Ρ > 15 ppm.
∆εύτερο, µε βάση την ποσότητα πρόσληψης και τρίτο σε σηµαντικότητα είναι το κάλιο, που απαιτείται για την ενεργοποίηση πολλών ενζύµων και συµβάλει σηµαντικά στην υδατική ισορροπία των φυτών. Σύµφωνα µε τον ΣΠΕΛ, από τα 14 κιλά που προσλαµβάνει η καλλιέργεια καλαµποκιού για παραγωγή 1.000 κιλών καρπού ανά στρέµµα, µόλις το 28% αυτών κατανέµεται στον σπόρο, ενώ το υπόλοιπο αξιοποιείται από τα φύλλα και τα στελέχη του φυτού. Οι υψηλότερες απαιτήσεις της καλλιέργεια σηµειώνονται µεταξύ της 50ης και 80ης ηµέρας από τη σπορά και καλύπτονται µε τη συνιστώµενη δόση των 6-12 κιλών στο στρέµµα σε µορφή χλωριούχου καλίου, µε εφάπαξ εφαρµογή κατά τη βασική, όπως και ο φώσφορος. Η καλιούχος λίπανση είναι περιττή σε αργιλώδη εδάφη, αλλά έλλειψη του στοιχείου µπορεί να προκαλέσει µεταξύ άλλων και µειωµένη αντίσταση του φυτού
σε υδατικές καταπονήσεις.
Αύξηση αποτελεσµατικότητας, µείωση περιβαλλοντικού αποτυπώµατος
Με νέα συστήµατα και µε αύξηση των περιορισµών στη χρήση εισροών στις καλλιέργειες, οι παραγωγοί καλαµποκιού αναζητούν εναλλακτικές που θα τους επιτρέψουν µε πιο στοχευµένες δράσεις να διατηρήσουν την παραγωγή τους σε υψηλά επίπεδα. Πέρα από την εφαρµογή κατάλληλα σχεδιασµένου προγράµµατος αµειψισποράς που µε την ενδιάµεση καλλιέργεια ψυχανθών θα ενισχύει τη γονιµότητα του εδάφους εµπλουτίζοντάς το µε θρεπτικά στοιχεία αξιοποιήσιµα από τον αραβόσιτο, υπάρχουν και άλλες µέθοδοι όπως η διαφυλλική λίπανση, η υδρολίπανση και η χρήση λιπασµάτων µε ενσωµατωµένους παρεµποδιστές νιτροποίησης και ουρεάσης. Πιο συγκεκριµένα, µελέτες δείχνουν ότι η διαφυλλική λίπανση µπορεί να αντιµετωπίσει άµεσα και αποτελεσµατικά τροφοπενίες στοιχείων (ιδιαίτερα µικροστοιχείων), ενώ η ταυτόχρονη εφαρµογή της µε ζιζανιοκτόνα µπορεί να µειώσει τα πιθανά συµπτώµατα στρες του φυτού. Αντίστοιχα, η χρήση συστήµατος υδρολίπανσης είναι µια τεχνική που κερδίζει έδαφος στην καλλιέργεια του αραβόσιτου, ενώ η επιτυχηµένη εφαρµογή της έχει ήδη δοκιµαστεί και στην Ευρώπη µε χαρακτηριστικό παράδειγµα την επιτυχή θρέψη και άρδευση 1.000 στρεµµάτων µε καλλιέργειες καλαµποκιού στο Ζούτερµποκγ της Γερµανίας.
Τέλος, τα σταθεροποιηµένα λιπάσµατα µε παρεµποδιστές αυξάνουν τη διαθεσιµότητα του αζώτου σε αµµωνιακή µορφή και µειώνουν την έκπλυσή του, ενώ έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστήµιου Αθηνών αναδεικνύει την φιλική προς τους γαιοσκώληκες δράσης τους.
Αναλυτικά το αφιέρωμα διαθέσιμο εδώ
