Η κερδοφορία των αγροτικών εκµεταλλεύσεων της χώρας ή ο αποκλεισµός τους από την αγορά φαίνεται ότι θα κριθεί εν πολλοίς από το βαθµό κατά τον οποίο οι βασικοί συντελεστές θα συνεργαστούν µεταξύ τους, αλλά και από το µέτρο στο οποίο οι διαµορφωτές του θεσµικού πλαισίου θα καταφέρουν να προσαρµόσουν τις νεόκοπες ευρωπαϊκές οδηγίες στη ρουτίνα των Ελλήνων αγροτών.
Αυτό είναι που επισηµαίνουν και συντελεστές της εγχώριας αγροτικής παραγωγής, αναδεικνύοντας τον κίνδυνο πολλές παραδοσιακές καλλιέργειες να καταγράψουν απώλειες εφόσον η χώρα δεν µπορέσει να προσαρµοστεί οργανωτικά και χρηµατοδοτικά στα καινούργια κελεύσµατα των Βρυξελλών.
Κίνδυνος να χαθεί η δυνατότητα αξιοποίησης του νέου πλαισίου
Λόγος γίνεται για το Farm to Fork, την στρατηγική «Από το Αγρόκτηµα στο Πιάτο» που διαµορφώνει το αγροτικό σκέλος της ευρείας Πράσινης Συµφωνίας στην οποία «ορκίζεται» η ηγεσία της Κοµισιόν από το 2020.
Όσο οι θεωρίες και τα ευχολόγια της βιώσιµης και της πράσινης ανάπτυξης γίνονται προτάσεις που διατυπώνει σε επίσηµα κείµενα ο Ευρωπαίος νοµοθέτης, ο κίνδυνος ανεπαρκούς ή και καθόλου υιοθέτησής τους στην Ελλάδα θα σηµάνει και την ουσιαστική παρεµπόδιση της αγροτικής δραστηριότητας στη χώρα. Με άλλα λόγια, όσο οι κατευθύνσεις περί µείωσης της χρήσης των φυτοπροστατευτικών κατά 50% και των λιπασµάτων κατά 25% ως το 2030 εδραιώνονται ως νοµοθετικές δεσµεύσεις και από την άλλη ο κλάδος στην Ελλάδα σφυρίζει αδιάφορα, τότε χάνεται η δυνατότητα αξιοποίησης του νέου πλαισίου, µαζί µε αυτή της συνέχισης της δραστηριότητας µε τους σηµερινούς όρους.
Από την πλευρά της η βιοµηχανία εισροών δηλώνει έτοιµη να συµβάλει στη νέα πρόκληση, διαθέτοντας ήδη στο οπλοστάσιό της εργαλεία που επιτρέπουν µια ήπια διαχείριση των εκµεταλλεύσεων, όπως λίγο έως πολύ την οραµατίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Όµως και οι Έλληνες αγρότες δείχνουν θετικά προσκείµενοι στην προοπτική να δώσουν χώρο σε µια τέτοια αλλαγή κατεύθυνσης. Αυτό που λείπει είναι o εθνικός σχεδιασµός και ένα συµπαγές πλαίσιο χρηµατοδότησης.
Μετάβαση προς τη νέα ΚΑΠ
Η πρωτοβουλία αυτή συµπίπτει µε την περίοδο µετάβασης προς τη νέα ΚΑΠ και έτσι, παρά το γεγονός ότι ακόµα τουλάχιστον δεν είναι νοµικά δεσµευτικοί οι παραπάνω στόχοι του Farm to Fork, η εθνική στρατηγική για τη νέα ΚΑΠ καλείται να στρώσει το έδαφος για την επικείµενη µετάβαση.
«Ένας επαγγελµατίας αγρότης, θα είχε νόηµα να ασχοληθεί µε αυτό το νέο παραγωγικό µοντέλο το οποίο του δίνει και τη δυνατότητα να προσφέρει προϊόντα µε µια καλύτερη τύχη στην αγορά. Αρκεί βέβαια να πληροί ορισµένες ουσιαστικές προϋποθέσεις» αναφέρει η Γενική ∆ιευθύντρια του ΕΣΥΦ, Φραντζέσκα Υδραίου. «Οι απαιτήσεις του Farm to Fork είναι πολλές. Χρειάζεται οι αγρότες να υιοθετήσουν πρακτικές γεωργίας ακριβείας, οι εκµεταλλεύσεις να προχωρήσουν στην ψηφιοποίηση. Ένα χαµηλού κινδύνου φυτοπροστατευτικό πρέπει για παράδειγµα και να ψεκαστεί σωστά και στον σωστό χρόνο. Μια µικρή παρέκκλιση µπορεί να επηρεάσει σηµαντικά την επίδρασή του» εξηγεί η ίδια. Σύµφωνα µε τον ΕΣΥΦ, η εφαρµογή τέτοιων απαιτητικών εφαρµογών, συνεπάγεται µια επαναπροσέγγιση του τρόπου µε τον οποίο αξιοποιούνται τα χρηµατοδοτικά εργαλεία της ΚΑΠ, ενώ σίγουρα θα χρειαστούν και άλλες πηγές χρηµατοδότησης για τη µετάβαση αυτή.
Η µετάβαση στο νέο µοντέλο δεν θα γίνει αναίµακτα
Φυσικά ακόµα και αν εξασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις, η µετάβαση στο νέο παραγωγικό µοντέλο δεν θα γίνει «αναίµακτα», ενώ οι συνέπειες της ετεροχρονισµένης θεσµικής διαχείρισης των νέων φιλοδοξιών θα χτυπήσουν πολύ πριν από το 2030. Όπως τονίζει η Φραντζέσκα Υδραίου να υπάρχει ορατός κίνδυνος, το βαµβάκι φερ’ ειπείν, να µείνει χωρίς ζιζανιοκτόνα σκευάσµατα. Ο λόγος γι' αυτό έγκειται στο γεγονός ότι η ταχύτητα µε την οποία γίνεται η απαγόρευση συµβατικών δραστικών ουσιών στις Βρυξέλλες, υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες της βιοµηχανίας να αναπτύξει νέα προϊόντα, αλλά και τα αντανακλαστικά των θεσµικών αρµόδιων οργάνων να τα εγκρίνουν. Την κατάσταση έρχεται να επιβαρύνουν και τα αυξηµένα κόστη αλλά και ο χρόνος που απαιτείται για τα νέα χαµηλού κινδύνου σκευάσµατα που απαιτεί µια τέτοια στροφή.
∆έκα χρονια έρευνας και 200 εκατ. ευρώ για κάθε νέο σκεύασµα
Προκειµένου να φτάσει στην αγορά ένα νέου τύπου σκεύασµα που να ανταποκρίνεται στις καινούργιες απαιτήσεις, προηγούνται τουλάχιστον 10 χρόνια έρευνας και 200 εκατ. ευρώ σε επενδύσεις, επισηµαίνει η γενική διευθύντρια του ΕΣΥΦ, Φραντζέσκα Υδραίου. Ήδη βέβαια η βιοµηχανία έχει αναπτύξει νέες δραστικές ουσίες, όµως ο δρόµος έως ότου αυτές εγκριθούν και φτάσουν στην αγορά ως έτοιµα προς χρήση σκευάσµατα, είναι µακρύς και προϋποθέτει χρονοβόρους ελέγχους και γραφειοκρατία.
Σε κάθε περίπτωση, η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα και την Ευρώπη συνολικά, βρίσκεται σε ένα κρίσιµο σταυροδρόµι. Μια αυστηρή υιοθέτηση αυτών των τόσο φιλόδοξων στόχων, µπορεί να ανοίξει τον δρόµο των εισαγωγών και την αδυναµία ανταπόκρισης µεγάλου αριθµού εκµεταλλεύσεων που δεν θα καταφέρουν να ενσωµατώσουν αλλά και να στηρίξουν οικονοµικά «το πνεύµα των καιρών».
Σίγουρα παραµένει αναπάντητο και το κατά πόσο θα µπορέσει η ίδια η αγορά από την πλευρά της κατανάλωσης να υποστηρίξει την στροφή αυτή. Όπως και να έχει, το υψηλότερο κόστος παραγωγής, οι εξειδικευµένες πρακτικές λίπανσης και φυτοπροστασίας και οι αυξηµένη εξάρτηση από τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, απαιτούν υψηλότερες τιµές παραγωγού.
Yπερβάλλοντας ζήλος
Σε περίπτωση πλήρους και αυστηρής εφαρµογής του Κοινοτικού Πλαισίου οι συντελεστές της ελληνικής γεωργίας θα πρέπει να κινηθούν µε υπερβάλλοντα ζήλο προς αυτή την κατεύθυνση ώστε τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα να καταστούν πρότυπα παραγωγής ήπιας διαχείρισης.
