Στα πλαίσια της τριήμερης διαδικτυακής συνάντησης B2B, LIVINGAGRO, που διοργανώθηκε από το Τμήμα Γενετικής & Βιοτεχνολογίας Οπωροκηπευτικών του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων, ο Σπύρος Λιονάκης, PhD και ομότιμος καθηγητής Δενδροκομίας ΕΛΜΕΠΑ παρουσίασε τα οφέλη της συγκαλλιέργειας ελιάς με δύο επιμέρους καλλιέργειες-κλειδιά, τα ψυχανθή και το αβοκάντο.
Συγκαλλιέργεια ελιάς-αβοκάντο
Ερευνητικές μελέτες και η εμπειρία των παραγωγών δείχνουν ότι η οικονομική απόδοσή των ελαιώνων, μειώνεται χρόνο με το χρόνο, (λόγω κλιματικής αλλαγής, παρενιαυτοφορίας, μειωμένων τιμών κλπ.). Η συγκαλλιέργεια ελιάς-αβοκάντο μπορεί να προσφέρει, σύμφωνα με τον καθηγητή, πολλά οφέλη τόσο για το περιβάλλον όσο και για τους αγρότες που επωφελούνται κυρίως οικονομικά, δεδομένης της υψηλής τιμής πώλησης των αβοκάντο. Παλαιότερα τα ελαιόδεντρα καλλιεργούνταν από κοινού με διάφορα άλλα δέντρα, όπως οι μηλιές. Αντίθετα η μονοκαλλιέργεια ελιάς που επικρατεί πλέον σε όλα τα παραγωγικά κέντα εντείνει προβλήματα όπως η αύξηση των πληθυσμών και προσβολών δάκου (Bactocera Oleae) οδηγώντας στην ευρεία χρήση εντομοκτόνων. Ως λύση, οι ερευνητές έχοντας πιστεί με τα πειραματικά δεδομένα που συνέλλεξαν από δοκιμές αποφαίνονται ότι οι αγρότες μπορούν ξανά να ενισχύσουν τη βιοποικιλότητα του οικοσυστήματος, φυτεύοντας για παράδειγμα δέντρα αβοκάντο μεταξύ των ελαιόδεντρων μιας εκτατικής καλλιέργειας, ενώ παράλληλα επιτυγχάνουν με αυτό τον τρόπο την ενδυνάμωση ωφέλιμων οργανισμών, και ενισχύουν σημαντικά και το εισόδημά τους.
- ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Σε έναν ελαιώνα με ελιές ποικιλίας Κορωνέικης που φυτεύονται 7m*7m ή περισσότερο (εκτατικής καλλιέργειας πχ 8m*8m) φυτεύουμε αβοκάντο που δεν θα αναπτύξουν πολύ μεγάλο μέγεθος (Hass, Lamb Hass, Reed, και ποικιλία Bacon ως επικονιαστή) στη μέση της απόστασης δυο ελαιόδεντρων πάνω στη σειρά, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε ένα σύστημα φύτευσης 3,5*7. Αφήνουμε 7 μέτρα ελεύθερα μεταξύ των γραμμών για γεωργικά μηχανήματα, οχήματα και για άφθονη έκθεση στο φως του ήλιου (καθώς και οι δύο τύποι δέντρων χρειάζονται πολύ φως). Προκειμένου να μεγιστοποιήσουμε την πιθανότητα επικονίασης αβοκάντο, πρέπει να φυτέψουμε, σε συγκεκριμένα μέρη, τα αβοκάντο Bacon.
Τα αβοκάντο ευνοούνται από το μικροκλίμα του ελαιώνα και αναπτύσσονται ταχύτατα. Την ίδια στιγμή μπορούν και τα ελαιόδεντρα να διατηρηθούν σε μικρότερα μεγέθη. Τα αβοκάντο στον ελαιώνα (αποστάσεις 3,5*7m) μπορούν να δώσουν ακόμα και 30-40 κιλά καρπούς, αυξάνοντας το εισόδημα του ελαιοπαραγωγού.
- ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ
Kατάλληλο κλάδεμα είναι απαραίτητο, ώστε όλα τα φυτά να έχουν επαρκή έκθεση στο ηλιακό φως. Υπάρχουν δύο κύριες περίοδοι κλαδέματος για όλα τα φυτά, η πρώτη κατά τη συγκομιδή, η δεύτερη στις αρχές του καλοκαιριού. Πρέπει επίσης να υπάρχουν δύο αρδευτικά συστήματα (ένα για κάθε είδος δέντρου), επειδή τα δέντρα αυτά έχουν διαφορετικές ανάγκες άρδευσης και λίπανσης.
- ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ
Αυτού του είδους η συγκαλλιέργεια μπορεί να αυξήσει το εισόδημα των γεωργών. Ωφελεί επίσης το περιβάλλον, καθώς μειώνει τη διάβρωση, επιτρέποντας παράλληλα την υψηλότερη αποθήκευση του άνθρακα. Δημιουργεί ένα καλύτερο μικροκλίμα και βιότοπο για πολλά ζώα, πουλιά, έντομα κ.λπ., αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα. Ετσι είναιπιθανότερο να χρειαστούν λιγότερα φυτοφάρμακα.
Αυξάνοντας την συνολική παραγωγή, αυτός ο αειφόρος τύπος συγκαλλιέργειας μπορεί να συμβάλει στην αντιστάθμιση του χαμηλότερου εισοδήματος του γεωργού που αποδίδεται στην κλιματική αλλαγή, την παρενιαυτοφορία, το υψηλό κόστος παραγωγής και τις χαμηλές τιμές πώλησης βρώσιμων ελιών και ελαιόλαδου.
- ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
Για να δρέψει ο παραγωγός όλα τα οφέλη της συγκελλιέργειας με το συγκεκριμένο είδος θα πρέπει να προηγηθεί της εγκατάστασης αξιολόγηση από έναν ειδικό της ακαταλληλότητα της θέσης του ελαιώνα, της ποσότητα και ποιότητας του νερού και του έδαφους. Για παράδειγμα δεν είναι εφικτή η καλλιέργεια του αβοκάντο σε έναν ελαιώνα που μαστίζεται από δυνατούς ανέμους. Επιπλέον, πρέπει να υπάρχει επαρκής παροχή νερού. Τέλος η γνώση ορθού τρόπου κλαδέματος είναι απαραίτητη, καθώς η σκιά επηρεάζει την παραγωγή αβοκάντο και ελιών.
- ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Ο καθηγητής στάθηκε και στην σημασία της συγκαλλιέργειας και με αζωτοδεσμευτικά φυτά εκτός από τα αβοκάντο, προκειμένου να εμπλουτιστεί το μικροβίωμα του εδάφους, να αυξηθεί η γονιμότητά του (ειδικά όσον αφορά το άζωτο), να αυξηθεί η βιοποικιλότητα και να μειωθεί το κόστος. Αυτό θα μπορούσε να αντιστρέψει την υποβάθμιση του εδάφους παράγοντας καρπούς υψηλότερης ποιότητας.
Συγκαλλιέργεια ελιάς-ψυχανθών
Συγκεκριμένα η καλλιέργεια ειδών όπως ο βίκος, τα κουκιά και το λαθούρι κάτω από την κόμη των ελαιόδεντρων παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα οφέλη.
- ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Μετά την συγκομιδή του ελαιοκάρπου του ελαιώνα, γίνεται η σπορά του βίκου (κατά τα τέλη Δεκέμβρη, μέσα Γενάρη) και στην περιοχή κάτω από την κόμη του δέντρου, αφήνοντας καθαρή μόνο τη βάση του κορμού. Υπολογίζεται περίπου 300 γρ. / δέντρο. Αν υπάρχουν ζιζάνια θα πρέπει να προηγηθεί φρεζάρισμα ώστε η σπορά να είναι επιτυχής. Στην περίπτωση όμως της Οξαλίδας , δεν είναι απαραίτητο .Ο βίκος αναπτύσσεται στην περίοδο των βροχοπτώσεων κ τέλη Μαρτίου, μόλις ανθίσει , γίνεται επιφανειακή κοπή του , με καταστροφέα ή θαμνοκοπτικό. Μπορεί να ενσωματωθεί στο έδαφος μαζί με τα κλαδιά από το κλάδευμα των ελαιοδέντρων ή να παραμείνει να σαπίσει στο έδαφος του ελαιώνα.
Ο καθηγητής τόνισε επανειλημμένως τα οφέλη της διαδικασίας που δεν αποτελεί έναν ακόμα πονοκέφαλο για τον παραγωγό. Η όλη διαδικασία είναι απλή, σύντομη χρονικά, και χαμηλού κόστους ενώ δεν απαιτούνται επιπλέον εργασίες και άρδευση μετά τη σπορά , λόγω της ικανοποιητικής υγρασίας από τις υπάρχουσες βροχοπτώσεις εκείνης της περιόδου.
- ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ
- Αξιοποιεί το βρόχινο νερό
- Αποθηκεύεται άζωτο (12-15 μονάδες αζώτου/στρ) και οργανική ουσία στο έδαφος
- Βελτιώνει το μικροκλίμα του ελαιώνα
- Ελαχιστοποιεί την έκπλυση του εδάφους και την ρύπανση των υπογείων υδάτων.
- Μειώνει την πιθανότητα ασφυξίας του ριζικού συστήματος από περίσσεια νερού.
- Αυξάνει την περατότητα- στράγγιση και τον αερισμό του εδάφους
- Αυξάνει την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος
- Εξοικονομεί χρήματα από την αγορά λιπασμάτων
- Αποφεύγεται η ύπαρξη ζιζανίων λόγω της ταχείας φυτρωτικότητας του βίκου και της αλληλοπαθητικής δράσης που αυτός εμφανίζει.
- Φιλοξενεί ωφέλιμη εντομοπανίδα
To άζωτο που αποθηκεύεται στο ριζικό σύστημα των φυτών του βίκου, είναι μια αξιόλογη ποσότητα η οποία είναι αρκετή για περίπου 2 χρόνια για το ελαιόδεντρο. Έτσι όχι μόνο εξοικονομούνται χρήματα μέσω της μείωσης των αζωτούχων λιπασμάτων αλλά και μειώνεται η έκπλυση τους, στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα.
- ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ
Η ύπαρξη βροχοπτώσεων μετά τη σπορά είναι απαραίτητη για επιτυχή φύτρωση του βίκου. Η ύπαρξη ζιζανίων στον ελαιώνα ,απαιτεί την χρήση φρέζας πριν τη σπορά.
- ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ
Οι παραγωγοί πέρα από τα οφέλη που απορρέει η συγκαλλιέργεια του βίκου με την ελιά, μπορούν να αξιοποιήσουν την φυτική του μάζα και ως ζωοτροφή. Μάλιστα το σιτηρέσιο των ζών μπορεί να συμπληρωθεί με με σιτηρά όπως το κριθάρι που και αυτά μπορούν να σπαρούν στον ελαιώνα.
