Το 16ο Πανελλήνιο Εδαφολογικό Συνέδριο φιλοξένει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών από τις 4-6 Δεκεμβρίου. Η ημερίδα ξεκίνησε με τους προσκεκλημένους ομιλητές Δρ. Παναγιώτη Πανάγο και Δρ. Λεωνίδα Λιάκο, από το κοινό κέντρο ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (JRC-ISPRA).
Η πρώτη ενότητα του Συνεδρίου με θέμα "Υγεία εδάφους" άρχισε με την ομιλία της Φωτεινής Γιαννακοπούλου, Γενικής Διευθύντριας του Συνδέσμου Παραγωγών και Εμπόρων Λιπασμάτων (ΣΠΕΛ), η οποία εξήγησε τις προκλήσεις και προοπτικές στη χρήση προϊόντων λίπανσης στην Ελλάδα. Η μείωση των φυσικών πόρων, η εξασφάλιση της διασφάλισης τροφίμων, καταναλωτικές συνθήκες, η ιχνηλασιμότητα τροφίμων, η αύξηση των τιμών των φυσικών αερίων και τέλος τα πολιτικά δρώμενα, όπως οι πρόσφατοι πόλεμοι μεταξύ Ουκρανίας-Ρωσίας και Ισραήλ-Παλαιστίνης, θέτουν σε κίνδυνο τον Αγροδιατροφικό Τομέα. Η αποτροπή της υποβάθμισης της γονιμότητας του εδάφους θα πρέπει να ενσωματωθεί στις εθνικές στρατηγικές, σύμφωνα με τον ΣΠΕΛ. Η χρήση βιοδιεγερτών είτε ως ενισχυτές ανάπτυξης είτε ως λιπάσματα είναι πρακτική που ακολουθείται από πολλούς παραγωγούς Πανευρωπαϊκά.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια μείωσης της κατανάλωσης συμβατικών λιπασμάτων. Παρόλα αυτά, το 2022 παρατηρήθηκε πτώση 4% στην Ευρώπη, ενώ στην Ελλάδα η πτώση ήταν -20%. Η συζήτηση επεκτάθηκε και στις προοπτικές της χώρας μας, όπως η αύξηση της αποτελεσματικότητας των λιπασμάτων, η μείωση της απώλειας θρεπτικών στοιχείων, η ενίσχυση του δυναμικού απόδοσης των καλλιεργειών και η διαχείριση των οικοσυστημάτων που εστιάζουν στο έδαφος και το φυτό. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η συνεργασία της ακαδημαϊκής κοινότητας με τις εταιρείες παραγωγής λιπασμάτων με στόχο την παροχή τεχνικής υποστήριξης από επίπεδο αγροτεμαχίου έως καλλιέργειας.
Τον λόγο πήρε ο Δημήτριος Ρουσσέας, πρόεδρος του ΣΠΕΛ για να εκφράσει τις ανησυχίες του Συνδέσμου σχετικά με το θέμα της υπολίπανσης των Ελληνικών Εδαφών.
Συνέχεια στη συζήτηση έδωσε η ερευνητική εργασία του Γιαννόπουλου Γεωργίου, ερευνητή ο οποίος μαζί με την ομάδα του εξετάζουν την ικανότητα των εκπομπών διοξειδίου του αζώτου να αντισταθμίσουν τα οφέλη από την εφαρμογή οργανικών εδαφοβελτιωτικών ως προς την αποθήκευση άνθρακα σε αγροτικές γαίες.
Για τις φυσικο-χημικές ιδιότητες των αποθέσεων ιζημάτων στα εδάφη της Θεσσαλίας που επηρεάστηκαν από τα πλημμυρικά φαινόμενο της κακοκαιρίας "Daniel" μίλησε ο Ελευθέριος Ευαγγέλου, από το ΕΛΓΟ Δήμητρα. Το φαινόμενο "Daniel" είχε σοβαρές επιπτώσεις στα θεσσαλικά εδάφη όπως η εναπόθεση φερτών υλικών σε παραγωγικές εκτάσεις, τη διάβρωση και μεταβολή της φυσικής κατάστασης εδαφών και ιδίως στα επικλινή και ήδη υποβαθμισμένα εδάφη και τέλος τη συσσώρευση και παραμονή υδάτων για μεγάλο διάστημα στους αγρούς, το οποίο επιδρά στη χημεία, τη γονιμότητα και στο βιολογικό δυναμικό των εδαφών.
Τα συμπεράσματα τα οποία ανέλυσε στην ομιλία του ο κος Ευαγγέλου είναι ότι οι περισσότεροι αγροί της Θεσσαλίας δέχτηκαν φορτίο ιζημάτων το οποίο μπορεί να ενσωματωθεί στο έδαφος, μόνο όταν επιστρέψει η υγρασία του. Τα ιζήματα έχουν ιδιότητες οι οποίες δεν θα επηρεάσουν σημαντικά τη λειτουργία του εδάφους μετά την ενσωμάτωση τους σε μικρούς όγκους αποθέσεων. Σε μεγάλους όγκους αποθέσεων, η επίδραση των ιζημάτων στην ποιότητα του εδάφους αναμένεται σημαντική. Μέτρα αποκατάστασης θα πρέπει να μελετηθούν για τα εδάφη στα οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ενσωμάτωση ιζημάτων.
Τέλος, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν δειγματοληψίες και αναλύσεις εδάφους με στόχο την αναγνώριση των νέων συνθηκών που τα επηρεάζουν. Μια μεθοδολογική προσέγγιση για την ανίχνευση των προβληματικών εδαφών και τη δημιουργία μιας κάρτας υγείας των εδαφών στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας με δείκτες ποιότητας σύστησε με την ομιλία του ο Γεώργιος Καλαντζόπουλος, καθηγητής.
Στη συνέχεια, η Μαρία Μπατσαλία, από το Ινστιτούτο Εδαφοϋδατικών Πόρων του ΕΛΓΟ Δήμητρα, μίλησε για το PRIMA SOILS4MED το οποίο αφορά συστήματα παρακολούθησης της υγείας του εδάφους για αειφόρο διαχείριση στην Μεσόγειο. Στόχοι αποτελούν η μείωση της ερημοποίησης, η διατήρηση του οργανικού άνθρακα, η μείωση της ρύπανσης του εδάφους και η αποκατάσταση του, η πρόληψη της διάβρωσης, η βελτίωση της δομής των εδαφών, η μείωση του Ευρωπαϊκού αποτυπώματος σε εδάφη παγκοσμίως καθώς και η ενημέρωση των πολιτών για την ανάγκη προστασίας των εδαφών. Έπειτα, τον λόγο πήρε ο Χρίστος Τσαντήλας, ο οποίος ανέπτυξε τους στόχους του ΟΗΕ, με κύρια εστίαση στο ρόλο της Εδαφολογίας και των Εδαφολόγων.
Ο Χαρίτων Κορίζης, μίλησε για τον ρόλο του βιοεξανθρακώματος στην ελληνική αναγεννητική γεωργία με το πρόγραμμα ΒΙΟPIKILO. Η Ελλάδα διαθέτει μεγάλο απόθεμα βιομάζας, περίπου 10 εκατ. τόνοι ετησίως, που μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή βιοεξανθρακώματος. Τέλος στην πρώτη ενότητα έδωσε η παρουσίαση της εργασίας φοιτήτριας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα "Συγκέντρωση βαρέων μετάλλων σε αυτοφυή εδώδιμα μανιτάρια που αναπτύσσονται στη μεταλλευτικής ζώνης Λαυρίου" όπου εστιάζει στα βαρέα μέταλλα αρσενίου, μολύβδου και ψευδαργύρου και την ικανότητα συγκέντρωσης τους από συγκεκριμένα είδη μανιταριών.
Η δεύτερη ενότητα του της πρώτης ημέρας του συνεδρίου έθιξε το ζήτημα της "Χημείας- ρύπανσης και αποκατάστασης των εδαφών". Η θεματική ενότητα περιλάμβανε εργασίες φοιτητών από τα περισσότερα γεωπονικά πανεπιστήμια της χώρας. Η ενότητα ξεκινήσε με την ομαδική εργασία φοιτητών που παρουσίασε η Μαρία Ανδρούδη, από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με θέμα τη διεύρυνση της χρήσης κλωστικής κάνναβης για την φυτοαποκατάσταση ρυπασμένων εδαφών με κάδμιο καθώς και την επίδραση του στοιχείου αυτού στο μυκορριζικό αποικισμό.
Στην ίδια ενότητα λίγο αργότερα, ήρθε να συμπληρώσει με την παρουσίαση της Ασπασίας Γραμμένου, υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η οποία μίλησε για την βιοδιαθεσιμότητα του καδμίου σε φυτά καθώς και την επίδραση των βιοδιεγερτικών ουσιών χουμικών και φουλβικών οξέων.
Έπειτα, έγινε παρουσίαση της εργασίας με θέμα την εφαρμογή της ερυθράς ιλύος στην ακινητοποίηση του νικελίου σε διάφορους τύπους εδαφών η οποία αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη, χαμηλού κόστους τεχνικής μείωσης της κινητικότητας του Ni στα εδάφη.Το συνέδριο συνεχίστηκε με ομιλία για την επίδραση διαφόρων εδαφοβελτιωτικών υλικών στην βιοδιαθεσιμότητα δυνητικά τοξικών στοιχείων σε φυτά γλιστρίδας.
Για αστική αειφορία και έδαφος μίλησε η Ουρανία - Δέσποινα Κάντζου, μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΑΠΘ. Έγινε αναφορά στην παρακολούθηση και εκτίμηση της εδαφικής ρύπανσης από πιθανά τοξικά στοιχεία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Την ανασκόπηση της χρήσης των βιομηχανικών καλλιεργειών για τη διαχείριση ρυπασμένων εδαφών ανέλαβε να παρουσιάσει ο φοιτητής Κικής Χρήστος.
Έπειτα, ακολούθησε ομιλία για τις συγκεντρώσεις και τα φορτία τιτανίου σε δασικά εδάφη, εστιάζοντας στην περίπτωση ενός δάσους ελάτης από τον Παναγιώτη Μιχόπουλο. Σε άλλες παρουσιάσεις εργασιών αναπτύχθηκαν τα θέμα των μικροπλαστικών ως αναδυόμενοι ρύποι στα αγροτικά εδάφη και καλλιέργειες, η ικανότητα του γαϊδουράγκαθου για την φυτοαποκατάσταση ρυπασμένων εδαφών με μόλυβδο, η προκαταρκτική αξιολόγηση υπολειμμάτων απόσταξης αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών ως βελτιωτικά όξινων εδαφών, η διεύρυνση της χρήσης του συντελεστή εμπλουτισμού για τη διάκριση της φυσικής ή ανθρωπογενούς προέλευσης ιχνοστοιχείων σε εδαφικά δείγματα και η συσχέτιση των συγκεντρώσεων δυνητικά τοξικών στοιχείων σε νερά και ιζήματα ποταμών της κεντρικής Ελλάδας από τον Μιλτιάδη Τζιουβαλέκα, εντεταλμένο ερευνητή στο ινστιτούτο βιομηχανικών και κτηνοτροφικών φυτών του τμήματος Εδαφοϋδατικών Πόρων, του ΕΛΓΟ Δήμητρα.
Τέλος στην πρώτη μέρα του 16ου Πανελληνίου Εδαφολογικού Συνεδρίου έδωσε με την ομιλία του ο Δρ. Καραμάνος Ρήγας, ο οποίος αποτελεί σημαντικό ερευνητή εδάφους με μεγάλη πείρα, ο οποίος παραμένει ενεργός σε θέματα Εδαφολογίας ακόμα και σήμερα.
Την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου θα είναι η δεύτερη μέρα του 16ου Πανελληνίου Εδαφολογικού Συνεδρίου όπου να αναπτυχθούν οι ενότητες βιολογίας εδάφους, γονιμότητας, λίπανσης και θρέψης των φυτών.
