Σε βάθος τριών ετών η προσαρμογή στο σχέδιο για νέου τύπου λιπάσματα

Δύο χρόνια μετά την εφαρμογή του, ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 1009/2019 παραμένει στο επίκεντρο συζητήσεων, καθώς η παρουσία των τελικών προϊόντων θρέψης στα καταστήματα εφοδίων παραμένει ένας γολγοθάς για τους εμπλεκόμενους στο πεδίο. Ο κανονισμός που τέθηκε επίσημα σε ισχύ στις 16 Ιουλίου 2022, θέτει όρους και προϋποθέσεις για μεγάλο αριθμό νέων κατηγοριών προϊόντων λίπανσης, που δεν περιλαμβάνονταν στον ήδη υφιστάμενο. Ωστόσο, όπως όλα δείχνουν παρέμειναν ανοιχτά ζητήματα, όσον αφορά τους νέους τύπους λιπασμάτων (βιοδιεγέρτες, εδαφοβελτιωτικά κ.α.), τα οποία και έρχεται να καλύψει το νέο σχέδιο της Υπουργικής Απόφασής για τα νέου τύπου λιπάσματα. Το κείμενο έχει ήδη αποσταλεί για υπογραφή από την ηγεσία.

Τη δυνατότητα να ενημερωθούν από πρώτο χέρι όσον αφορά τις εξελίξεις γύρω από τον κανονισμό και τις σχετικές τροποποιήσεις είχε σχεδόν το σύνολο των μελών του Συνδέσμου Παραγωγών και Εμπόρων Λιπασμάτων, στο πλαίσιο του 4ου Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου που φιλοξένησε στις 8 Νοεμβρίου το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά.

Την έναρξη του σεμιναρίου κήρυξε ο πρόεδρος του ΣΠΕΛ, Δημήτρης Ρουσσέας, ο οποίος ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το «κανονιστικό πλαίσιο όπως διαμορφώνεται δεν είναι απλά μια νομοθεσία η οποία διέπει την κυκλοφορία και τους κανονισμούς για τα προϊόντα θρέψης και λιπάσματα, αλλά επηρεάζει σημαντικά τον αγροδιατροφικό τομέα και τη γεωργική παραγωγή». Τόνισε τη σημασία ενός ευέλικτου και προσαρμοσμένου πλαισίου, που να είναι «ευέλικτο και προσαρμοσμένο στα νέα δεδομένα και στις νέες συνθήκες τόσο του περιβάλλοντος καλλιεργειών όσο και της αγοράς».

Στη συνέχεια, ο αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Αττικής – Πειραιώς, Νίκος Καραγεωργίου, υπογράμμισε την ανάγκη στενότερης συνεργασίας μεταξύ της βιομηχανίας τροφίμων και του κλάδου λιπασμάτων. Επιπλέον, τόνισε πως η ενίσχυση της παραγωγικότητας είναι κρίσιμη, δεδομένου ότι η Ελλάδα υπολείπεται σε έσοδα ανά καλλιεργήσιμο στρέμμα συγκριτικά με χώρες όπως η Ολλανδία και το Ισραήλ. Πρότασή του η μύηση όλο και περισσότερων αγροτών στη χρήση των θερμοκηπίων με απότοκο την αύξηση των ετήσιων σοδειών, επισημαίνοντας φυσικά και το πρόβλημα του κατακερματισμένου κλήρου που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας.

Καίρια ήταν η παρουσία και τοποθέτηση του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Διονύσιου  Σταμενίτη, ο οποίος επισήμανε τη σημασία των λιπασμάτων στην εποχή της κλιματικής κρίσης και της αυξημένης ανάγκης για επισιτιστική επάρκεια. «Τα λιπάσματα αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για την ενίσχυση της αγροτικής παραγωγικότητας, καθώς προσφέρουν απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, αυξάνοντας τις αποδόσεις και βελτιώνοντας την ποιότητα των προϊόντων. Η σωστή και βιώσιμη χρήση τους συνεισφέρει στη διατήρηση της εδαφικής υγείας και καθιστά τα γεωργικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά».

Ο υφυπουργός υπογράμμισε επίσης, την ανάγκη εξισορρόπησης ανάμεσα στη βιωσιμότητα και το κόστος για τους παραγωγούς, δεδομένων των περιβαλλοντικών προκλήσεων. «Η βιομηχανία λιπασμάτων καλείται να προσαρμοστεί και να καινοτομήσει για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της αγοράς και της νέας ΚΑΠ, προωθώντας βιώσιμες πρακτικές. Η Ελλάδα, ως μια σημαντική αγροτική χώρα, πρέπει να διατηρήσει την παραγωγική της υπεροχή, ειδικά σε προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, τα σταφύλια και τα λαχανικά.»

Όπως ανέφερε ο υφυπουργός, η κυβέρνηση εργάζεται για τη διασφάλιση ασφαλών και αποτελεσματικών λιπασμάτων μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, όπως ο κανονισμός 1009/2019, και με την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών για την ταχύτερη έγκριση αδειών. Συνολικά, η στρατηγική για την ελληνική γεωργία επικεντρώνεται στην αειφορία, την καινοτομία και τη διασφάλιση της επισιτιστικής ασφάλειας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με συστηματική και συνεπή δράση από την ηγεσία του ΥπΑΑΤ.

Στο πλαίσιο της πρώτης εισήγησης, η Δρ. Θεοδώρα Νικολακοπούλου, Policy Officer στην DG GROW της Κομισιόν, παρουσίασε τις εξελίξεις γύρω από τον Κανονισμό ΕΕ 1009/2019 για τα προϊόντα λίπανσης. Όπως μας ενημέρωσε, ο κανονισμός καλύπτει αποκλειστικά τα προϊόντα με σήμανση CE, αφήνοντας περιθώριο στα κράτη-μέλη να ρυθμίζουν τα υπόλοιπα μέσω εθνικής νομοθεσίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει επιπλέον παραρτήματα, με ορισμένες εξαιρέσεις, όπως τα όρια καδμίου και οι κατηγορίες των προϊόντων, οι οποίες παραμένουν αμετάβλητες.

Μέχρι στιγμής, ο κανονισμός έχει υποστεί 14 τροποποιήσεις, ενώ οι εργασίες συνεχίζονται από ομάδα εμπειρογνωμόνων της ΕΕ που συναντιέται τακτικά. Παράλληλα, Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρά στη δημοσίευση ευρωπαϊκών προτύπων, με δύο να είναι ήδη διαθέσιμα. Σχεδιάζονται μελέτες για την ενσωμάτωση επιπλέον προϊόντων, όπως επεξεργασμένη κοπριά, με έμφαση στη βιοαποικοδόμηση και τη συλλογή δεδομένων αγοράς για περαιτέρω τροποποιήσεις. Περισσότερα επί του θέματος, θα συζητηθούν φυσικά και στην επόμενη συνάντηση της Κομισιόν στις 26 και 27 Νοεμβρίου.

Στην εισήγησή του, με θέμα «Εξελίξεις όσον αφορά τη θέσπιση εθνικών κανονιστικών ρυθμίσεων στον τομέα των λιπασμάτων» ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Κλιματικής Αλλαγής του ΥπΑΑΤ, δρ. Κωνσταντίνος Μίχος, επισήμανε τα διοικητικά εμπόδια και τις νομικές αγκυλώσεις που καθυστερούν την πρόοδο στον τομέα των λιπασμάτων, και ειδικότερα στις διαδικασίες αδειοδότησης και διάθεσής τους στην αγορά. Παρά τα προβλήματα, τόνισε ότι η ελληνική νομοθεσία βασίζεται στον Νόμο 4235/2014, ο οποίος καθορίζει τους τύπους λιπασμάτων που επιτρέπεται να κυκλοφορούν στη χώρα, σύμφωνα με τις νέες κανονιστικές ρυθμίσεις και τις ευρωπαϊκές οδηγίες.

Ο Δρ. Μίχος παρουσίασε επίσης την ολοκλήρωση του σχεδίου για τους νέους τύπους λιπασμάτων από τις υπηρεσίες του ΥπΑΑΤ, το οποίο αναμένεται να περιλαμβάνει εκτενή παραρτήματα για κάθε κατηγορία λιπάσματος, προσδιορίζοντας τα θρεπτικά συστατικά, τη διαλυτότητα και τις φυσικές και μηχανικές τους ιδιότητες.

Στη συνέχεια, υπογράμμισε ότι οι νέες ρυθμίσεις θα καταργήσουν την ανάγκη για εφάπαξ κανονιστικές εγκρίσεις και θα επιτρέψουν την κυκλοφορία λιπασμάτων σύμφωνα με μια λίστα επιτρεπόμενων προϊόντων, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν τις απαιτήσεις του νέου νομοθετήματος. Αυτή η αλλαγή αναμένεται να μειώσει τις οικονομικές επιβαρύνσεις για τις εταιρείες και να επιταχύνει τη διαδικασία αδειοδότησης. Επιπλέον, σημείωσε ότι η νέα νομοθεσία θα θέσει όρια ανοχής για τους επιμολυντές σύμφωνα με τον Κανονισμό 1009/2019, με χαλαρότερες οριακές τιμές. Μεταβατική περίοδος για τη νέα υπουργική απόφαση έχει ορισθεί αυτή των τριών ετών, προκειμένου να εναρμονιστούν οι βιομηχανίες λιπασμάτων με τα νέα δεδομένα.