Εκτιµάται ότι η αξία των υπηρεσιών που προσφέρουν οι επικονιαστές στο οικοσύστηµα ξεπερνούν τα 150 δισ. ευρώ ετησίως. Τις τελευταίες δεκαετίες, η εντατικοποίηση της γεωργίας, η µη ορθολογική χρήση γεωργικών φαρµάκων, η ρύπανση και η κλιµατική αλλαγή έχουν παίξει καταλυτικό ρόλο στην υποβάθµιση του περιβάλλοντος και στον περιορισµό των περιοχών όπου τρέφονται και αναπαράγονται τα ωφέλιµα αυτά έντοµα. Γι’ αυτό, δράσεις για την αντιστροφή αυτής της πορείας αποτελούν προτεραιότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια πρακτική µε υποσχόµενα αποτελέσµατα για την υποστήριξη των επικονιαστών και άλλων ωφελίµων εντόµων, είναι η αξιοποίηση της φυσικής βλάστησης µε αυτοφυή φυτά ή ακόµα και η εγκατάσταση µιγµάτων από διάφορα φυτικά είδη (καλλιεργούµενα ή µη), που θα προσφέρουν µακρά περίοδο βλάστησης και ανθοφορίας που είναι πολύτιµα για τα έντοµα αυτά. Τα φυτικά αυτά µίγµατα µπορούν να σπέρνονται στις παρυφές των χωραφιών ή ακόµα και σε λωρίδες µέσα στην καλλιέργεια.
Πειραµατισµοί µε τη σύνθεση των µιγµάτων
Τέτοια πειράµατα για τη συλλογή πληροφοριών και τη βελτιστοποίηση αυτών των πρακτικών πραγµατοποιούνται τα τελευταία χρόνια και στη χώρα µας, στο πλαίσιο προγραµµάτων ερευνητικών φορέων όπως το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο σε συνεργασία µε εκπαιδευτικά ιδρύµατα όπως το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών και ιδιωτικές εταιρίες (Syngenta Hellas, πρόγραµµα βιοποικιλότητας Operation Pollinator).
Οι παραπάνω επιστηµονικές οµάδες µελετούν τα ευεργετικά οφέλη της εφαρµογής µιγµάτων µε σπόρους ειδών που είναι διαθέσιµοι στην ελληνική αγορά και τοπικών ποικιλιών, καθώς και την αποτελεσµατικότητα αξιοποίησης της αυτοφυούς χλωρίδας για την προσέλκυση και διατήρηση επικονιαστών και ωφελίµων εντόµων στο χωράφι, σε διάφορες καλλιέργειες. Τα αποτελέσµατα των µελετών έχουν δηµοσιευθεί σε επιστηµονικά περιοδικά κι έχουν ανακοινωθεί σε πολλά εθνικά και διεθνή συνέδρια.
Ένα παράδειγµα τέτοιας µελέτης είναι ο πειραµατισµός για τρία χρόνια (2011-2013) µε διάφορα µίγµατα ανθοφόρων φυτών σε ελαιώνα στη Μεσσαρά της Κρήτης, όπου αξιολογήθηκε η δυνατότητά τους να προσελκύουν επικονιαστές και άλλα ωφέλιµα έντοµα όπως φυσικούς εχθρούς εντοµολογικών εχθρών της ελιάς, σε σχέση µε την αυτοφυή χλωρίδα.
Τα φυτικά είδη που σπάρθηκαν στα µίγµατα ήταν η µαντηλίδα (Glebionis segetum και Glebionis coronaria, Asteracae), η λαψάνα (Sinapis alba, Brassicaceae), ο βίκος (Vicia sativa, Fabaceae), το µπιζέλι (Pisum sativum, ), το µποράγκο (Borago officinalis, Boraginaceae), ο κορίανδρος (Coriandrum sativum, Apiaceae) και ο γλυκάνισος (Pimpinella anisum, Apiaceae).
Τα µίγµατα σπάρθηκαν το φθινόπωρο ή την άνοιξη κάθε έτους, σε νησίδες τριών τετραγωνικών µέτρων ανάµεσα στα δέντρα επί των γραµµών των δέντρων, ώστε να µη δυσκολεύονται οι καλλιεργητικές εργασίες του παραγωγού.
Κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της άνθισης των φυτικών ειδών των µίγµατα, γίνονταν τακτικές µετρήσεις τόσο της ανθοφορίας όσο και των πληθυσµών των επικονιαστών και των ωφελίµων εντόµων που προσελκύονταν από αυτά.
Υποσχόµενα αποτελέσµατα
Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι οι νησίδες µε τα σπαρµένα φυτικά µίγµατα προσέλκυσαν κατά µέσο όρο µεγαλύτερους αριθµούς υµενόπτερων επικονιαστών, όπως η µελιτοφόρος µέλισσα (Apis mellifera), οι βοµβίνοι (Bombus spp.) και άλλα είδη άγριων µελισσών, σε σχέση µε τις νησίδες που είχαν αυτοφυή χλωρίδα. Επίσης, προσέλκυσαν φυσικούς εχθρούς επιβλαβών εντόµων, όπως τα αρπακτικά έντοµα του γένους Orius (Ηµίπτερα: Miridae), ενώ στα δέντρα της ελιάς δίπλα από τα σπαρµένα µίγµατα βρέθηκε και το παρασιτοειδές του δάκου Opius concolor (Hymenoptera: Braconidae). Τα αποτελέσµατα αυτά έδειξαν ότι η εγκατάσταση κατάλληλων ανθοφόρων φυτών σε µίγµατα µπορεί να αποτελέσει µία χρήσιµη πρακτική για την υποστήριξη των επικονιαστών και των ωφελίµων εντόµων. Τα πειράµατα συνεχίζονται σε διάφορες καλλιέργειες και περιοχές της χώρας.
Η φωτογραφία απεικονίζει ανθοφόρα μίγματα για την προσέλκυση επικονιαστών και ωφελίμων εντόμων, σε καλλιέργεια βιομηχανικής τομάτας στον Ορχομενό (Operation pollinator, της Βάγιας Κατή).
