Η καλύτερη ώρα για ορθή επιφανειακή λίπανση των χειμερινών σιτηρών

Η  ορθολογική λίπανση των χειµερινών σιτηρών αυξάνει τις αποδόσεις της καλλιέργειας, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγωγής και διατηρεί τη γονιµότητα και την παραγωγικότητα των εδαφών.

Η επιλογή της κατάλληλης ποσότητας λιπάσµατος είναι αναγκαίο να προσδιορίζεται µε βάση τις εδαφικές ιδιότητες, τα επίπεδα θρεπτικών στο έδαφος, το είδος της προηγούµενης καλλιέργειας, τις κλιµατικές συνθήκες της περιοχής, τις ανάγκες της καλλιέργειας ανάλογα µε το είδος και την ποικιλία του φυτού, την παραγωγική κατεύθυνση της καλλιέργειας, την αναµενόµενη απόδοση και το στάδιο ανάπτυξης των φυτών. Χρήσιµα εργαλεία, όπως η εδαφολογική ανάλυση βοηθούν στην κατάρτιση ενός καλά σχεδιασµένου προγράµµατος λίπανσης. Συνεπώς, η ορθολογική λίπανση των σιτηρών συνιστάται να γίνεται µε βάση τα 4Κ (κατάλληλος τύπος, κατάλληλη ποσότητα στον κατάλληλο χρόνο µε τον κατάλληλο τρόπο εφαρµογής).

Στα σιτηρά, η περιεκτικότητα των καρπών σε πρωτεΐνη αποτελεί το βασικό ποιοτικό χαρακτηριστικό και εξαρτάται από την επάρκεια των θρεπτικών στοιχείων του εδάφους, ενώ αυξάνεται σηµαντικά όταν ακολουθείται η ενδεδειγµένη λίπανση. Για την εύρωστη ανάπτυξη των σιτηρών και τη διασφάλιση της υψηλής ποιότητας, είναι απαραίτητο να καλύπτονται οι ανάγκες της καλλιέργειας σε µακροστοιχεία και σε ιχνοστοιχεία. Κάθε απαραίτητο θρεπτικό στοιχείο, έχει συγκεκριµένο ρόλο στην ανάπτυξη των φυτών, και σε συνθήκες έλλειψής του δηµιουργεί πλήθος προβληµάτων τόσο στην ανάπτυξη των φυτών, όσο και στην ποσότητα και στην ποιότητα των παραγόµενων προϊόντων.

Από τα µακροστοιχεία, το άζωτο είναι στοιχείο ζωτικής σηµασίας. Η σωστή τροφοδοσία της καλλιέργειας στο στάδιο του αδελφώµατος, προωθεί τον άµεσο σχηµατισµό των αδελφιών, την επιµήκυνση του στελέχους, την αύξηση της φυλλικής επιφάνειας, ενώ ευνοεί και τα επερχόµενα στάδια της άνθισης και του σχηµατισµού των κόκκων στο στάχυ. Ειδικότερα, επιδρά θετικά στον αριθµό και στο µέγεθος των στάχεων, στο βάρος των κόκκων και στην περιεκτικότητα τους σε πρωτεΐνη. Η επάρκεια και διαθεσιµότητα του αζώτου στα σιτηρά είναι αναγκαία στην έναρξη του αδελφώµατος, στο στάδιο του αδελφώµατος, στο στάδιο του καλαµώµατος και στο στάδιο του ξεσταχυάσµατος. Έλλειψη αζώτου προκαλεί νανισµό και κιτρινοπράσινο χρώµα στα φύλλα. Για την επίτευξη υψηλών αποδόσεων και της βέλτιστης ποιότητας της παραγωγής, σηµαντικό ρόλο έχει και το θείο, καθώς αποτελεί δοµικό στοιχείο των πρωτεϊνών. Σε συνθήκες έλλειψης θείου, παρατηρούνται καχεκτικά φυτά και κόκκοι µε µικρή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη.

Ενδεικτικές ποσότητες αζώτου που απαιτούνται συνολικά στις επιφανειακές εφαρµογές των χειµερινών σιτηρών είναι για: το σκληρό σιτάρι 8-12 κιλά/στρέµµα, για το µαλακό σιτάρι 10-14 κιλά/στρέµµα και για το κριθάρι 5-8 κιλά/στρέµµα. Η επιφανειακή λίπανση µπορεί να χορηγηθεί σε µία δόση την περίοδο του αδελφώµατος ή σε δύο, ανάλογα µε τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες.

Συγκεκριµένα, η πρώτη δόση θα πρέπει να γίνεται από το τέλος του αδελφώµατος έως την έναρξη του καλαµώµατος και αντιστοιχεί στο 50% των συνολικών αναγκών των σιτηρών σε άζωτο. Η δεύτερη δόση, το υπόλοιπο 25% των συνολικών αναγκών, εφαρµόζεται από το 2ο γόνατο του καλαµώµατος και εφόσον υπάρχει επάρκεια νερού έως και λίγο πριν το ξεστάχυασµα. Η 2η επιφανειακή εφαρµογή είναι πολύ σηµαντική, καθώς τη συγκεκριµένη περίοδο οι ανάγκες της απορρόφησης σε άζωτο εντείνονται, ενώ συµβάλλει και στην αύξηση της πρωτεΐνης σε ποσοστό πάνω από 13%, για την παραγωγή σκληρού σιταριού εξαιρετικής ποιότητας.

Στις περιοχές, όπου οι περιβαλλοντικές συνθήκες επιτρέπουν µία µόνο επιφανειακή εφαρµογή, λόγω των περιορισµένων βροχοπτώσεων, αυτή θα πρέπει να καλύπτει όλη την ποσότητα του επιφανειακού αζώτου, που αντιστοιχεί στο 70 - 80% των συνολικών του αναγκών.

Στο κριθάρι που προορίζεται για βυνοποίηση επιδιώκεται, αντίθετα, χαµηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και υψηλή σε άµυλο. Εποµένως, στη περίπτωση αυτή, εφαρµόζεται επιφανειακή λίπανση µε προσθήκη 6 µονάδων αζώτου µέχρι τις αρχές του αδελφώµατος. Στην επιδιωκόµενη αυτή ποιότητα συµβάλλουν θετικά η φωσφορική και η καλιούχος λίπανση.

Οι εταιρείες µέλη του ΣΠΕΛ παρέχουν στον παραγωγό εξειδικευµένα προϊόντα προσαρµοσµένα στις ανάγκες θρέψης του φυτού. Ωστόσο στην Ελλάδα, σύµφωνα µε στοιχεία του ΣΠΕΛ, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σηµαντική σταθερή µείωση της κατανάλωσης λιπασµάτων. Η συστηµατική µείωση στη χρήση λιπασµάτων επιφέρει πλήθος αρνητικών επιπτώσεων στις καλλιέργειες και στα παραγόµενα προϊόντα, µε κυριότερα τη µείωση των αποδόσεων και την υποβάθµιση της ποιότητας.

Της ∆ρ Γιαννακοπούλου Φωτεινή- Γενική ∆ιευθύντρια ΣΠΕΛ και Κατσουλιέρη Αγάπη, γεωπόνος- ερευνήτρια ΣΠΕΛ

Ολόκληρο το αφιέρωμα διαθέσιμο εδώ