«Βλέποντας πρόσφατα στα Harrod’s κάποιον να πληρώνει έως και 600 ευρώ για ένα βαζάκι manuka honey, σκέφτηκα ότι θα πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση πιστοποίησης και καθιέρωσης συγκεκριμένων διαβαθμίσεων ποιότητας. Πρέπει να δημιουργήσουμε μέλια με συγκεκριμένα διατροφικά χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό και δημιουργούμε μία επιτροπή με τη συμμετοχή καθηγητών πανεπιστημίου, με στόχο να δημιουργήσουμε δείκτες για το ελληνικό μέλι, με στόχο να ενισχύσουμε την ποιότητα του μελιού που θα είναι ταυτόχρονα και πιστοποιημένο ως όργανικό», λέει σχετικά στο Αgronews.gr ο κύριος Κουτσιανάς.
«Να πιστοποιηθούν και οι συμβατικοί παραγωγοί που παράγουν μέλι χωρίς απόβλητα»
Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει, «δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το συμβατικό μέλι. Υπάρχουν παραγωγοί που φτιάχνουν μη βιολογικό μέλι, το οποίο είναι εξαιρετικό, χωρίς κανενός είδους παρέμβαση. Απλά δεν διαθέτουν βιολογική πιστοποίηση. Ακόμα λοιπόν και ο παραγωγός που παράγει ένα αγνό συμβατικό μέλι χωρίς απόβλητα, θα πρέπει να το πιστοποιεί. Είναι εθνικό ζήτημα που μπορεί να προσδώσει αξία στο ελληνικό μέλι. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αυτή τη στιγμή, ότι αγοράζει μέλι και ότι πρόκειται πραγματικά για μέλι. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε από πλευράς μας, είναι να δημιουργήσουμε ένα brand Symbeeosis, το οποίο για να το αγοράσει κάποιος θα πρέπει να το πληρώσει, για τον πλανήτη, για την ποιότητα και για τα χαρακτηριστικά που εμείς θα προσδιορίσουμε. Γνωρίζουμε για παράδειγμα ότι το θυμάρι περιέχει πολλά σεσκιτερπένια, τα οποία αποτρέπουν τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό παθογόνων βακτηρίων στον οργανισμό. Επίσης το μέλι βελανιδιάς έχει αντίστοιχες ιδιότητες με το manuka honey. Και πρέπει να βγούμε να το φωνάξουμε ότι το μέλι βελανιδιάς είναι καλύτερο από το manuka, καθώς περιέχει φλαβονοειδή που είναι ευεργετικά για τον οργανισμό».
«Τα fast food των επιδοτήσεων επέβαλαν να μην ψαχνόμαστε για το καινούργιο»
Για τον τομέα της ποιότητας του μελιού και τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν για τη βελτίωσή της, ούτως ώστε να μπορούμε να το καταναλώνουμε άφοβα, απαντά με σαφήνεια: «Τα προηγούμενα χρόνια, τα fast food των επιδοτήσεων στον πρωτογενή τομέα, δημιούργησαν ένα τοπίο, το οποίο επέβαλε να μην ψαχνόμαστε για το καινούργιο και το καινοτόμο».
«Ένα παράδειγμα της άρνησης να μπούμε σε νέα μονοπάτια, αποτελούν τα βότανα, το 95% των οποίων εισάγονται. Αποτελούν μέρος της ευρύτερης εικόνας, η οποία φέρνει στην επιφάνεια την έλλειψη καλλιέργειας αρωματικών φυτών αλλά και βιολογικών καλλιεργειών βοτάνων στην Ελλάδα».
Επικαλούμενος το παράδειγμα του μελιού, ο Νίκος Κουτσιανάς αναφέρει ότι από το σύνολο της ελληνικής παραγωγής 16.000 τόνοι αντιστοιχούν σε συμβατικό μέλι και μόλις 100 τόνοι αντιστοιχούν σε παραγωγή βιολογικού μελιού. «Υπάρχουν βεβαίως και εξαιρέσεις, καθώς συστάθηκε σύλλογος μελισσοκόμων που παράγουν βιολογικό μέλι με σκοπό την ενίσχυση των παραγόμενων ποσοτήτων και της ποιότητας του προϊόντος μέσα από ορθές πρακτικές. Παρόλ’ αυτά στα αρωματικά φυτά παρά τις προσπάθειές μου να δημιουργηθεί ένας αντίστοιχος σύλλογος, δεν έχουν ευοδωθεί προς το παρόν. Χρειάζεται εθνική προσπάθεια. Ωστόσο δεν υφίσταται στρατηγική, όπως γνωρίζετε. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στην παρούσα κυβέρνηση έχουν αλλάξει ήδη τρεις υπουργοί Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι αλλαγές υπουργών είναι απανωτές, πριν προλάβει κάποιος από αυτούς να διαμορφώσει μία ενιαία εθνική στρατηγική για τον πρωτογενή τομέα».
«Εάν οι μελισσοκόμοι κάνουν μέλι καλύτερης ποιότητας θα το πουλήσουν σε καλύτερη τιμή»
Η Symbeeosis κατά τον ίδιο αφιερώνει αρκετό χρόνο σε συναντήσεις και συζητήσεις με τους μελισσοκόμους και αγρότες, στοχεύοντας στην εκπαίδευση της παραγωγικής βάσης. «Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε με τους μελισσοκόμους είναι ότι εάν παράγουν μέλι καλύτερης ποιότητας, θα το πουλήσουν σε καλύτερη τιμή. Όχι για να τα πουλήσουμε εμείς, αλλά για να πουλήσουν οι ίδιοι, δημιουργώντας το δικό τους brand name. Εάν δεν μπουν στην διαδικασία να ‘πουλάνε’ τον εαυτό τους και να διαφημίσουν ότι φτιάχνουν καλής ποιότητας βιολογικό μέλι, δεν υπάρχει επόμενη μέρα».
Εκπαίδευση των μελισσοκόμων με διδάκτορα μελισσοκομίας του ΑΠΘ σε εβδομαδιαία βάση
«Σε ό,τι μας αφορά, διατηρούμε συνεργασία με διδάκτορα μελισσοκομίας του ΑΠΘ, άνθρωπος που βρίσκεται στην παραγωγή βιολογικού μελιού, ο οποίος κάθε Δευτέρα εκπαιδεύει τους παραγωγούς. Ωστόσο ενυπάρχει ένα τεράστιο ‘εγώ’. Οι περισσότεροι νομίζουν ότι ξέρουν τα πάντα. Δεν είναι. Ερχόμενοι τώρα στην προστασία του πλανήτη, θα πρέπει να επενδύσουμε. Οι Αμερικάνοι το κάνουν αρκετά χρόνια τώρα. Εάν επιθυμούμε την αναγεννητική γεωργία, θα πρέπει να την χρηματοδοτήσουμε. Το ζήτημα δεν είναι φιλοσοφικό, αλλά βαθιά πολιτικό. Το πρόβλημα είναι όμως, ότι κανένας από τους υπουργούς δεν έχει άμεση σχέση με την αγροτιά».
«Χρειάζεται σκάψιμο»
O κύριος Κουτσιανάς αναφερόμενος στο καίριο ζήτημα της νοοτροπίας με σκοπό να εμφυσήσει και στους παραγωγούς και στους καταναλωτές την επιθυμία του για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, κάνει λόγο για μία διαδικασία που απαιτεί «σκάψιμο».
«Όταν μπήκαμε στο καλλυντικό και ξεκινήσαμε την Apivita πριν από αρκετά χρόνια, δεν το κάναμε για να ανταγωνιστούμε κάποιον. Επιθυμία δική μου και της γυναίκας μου, Νίκης Κουτσιανά, ήταν να δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο. Κι αυτό που δημιουργήσαμε ήταν ότι φέραμε τα φυσικά καλλυντικά στα φαρμακεία, σε μία εποχή που τα φαρμακεία δεν διέθεταν καλλυντικά. Και αυτή η διαδικασία ήθελε “σκάψιμο”, δεδομένου ότι δεν είμαστε επιχειρηματίες, αλλά φαρμακοποιοί. Εκείνη την εποχή όταν μιλούσαμε για αειφορία, γελούσαν όλοι. Διαπιστώσαμε ότι το μοντέλο επιχειρηματικότητας που εφαρμοζόταν, δεν μας ταίριαζε. Γι’ αυτό και δημιουργήσαμε ένα μοντέλο με κοινωνική υπευθυνότητα, συνεργασίες με τους φαρμακοποιούς και τους αγρότες», λέει ο κύριος Κουτσιανάς.
«Ερχόμενοι στο σήμερα και την πρόσφατη ίδρυση της Symbeeosis που αποτελεί το νέο μας εγχείρημα, αυτό που προέχει για εμάς δεν είναι ο ανταγωνισμός αλλά ο συναγωνισμός. Mέσα από τον συναγωνισμό θα προβάλουμε κάτι καλύτερο προς τα έξω, με την πεποίθηση ότι αυτό που τρώμε, είναι το φάρμακό μας. Στόχος μας είναι να προσφέρουμε τρόφιμα με ιδιότητες που είναι ισοδύναμες με αυτές του φαρμάκου. Αυτό που πάμε να κάνουμε είναι μία νέα καινοτομία. Να εφαρμόσουμε τη φιλοσοφία ‘από το χωράφι στο ράφι’ με τη διαδικασία της αναγεννητικής γεωργίας και της αναγεννητικής μελισσοκομίας. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι θα μπορέσουμε να ξαναδώσουμε στον πλανήτη ζωή».
Χαρακτηριστικά, όπως λέει ο κύριος Κουτσιανάς, η κίνηση να συστήσει πλέον στην αγορά ποιοτικά τρόφιμα, βρίσκει με δυσκολία ευήκοα ώτα. «Πολλοί είναι αυτοί που μας αντιμετωπίζουν σαν να είμαστε ούφο, όπως συνέβαινε και όταν ξεκινήσαμε την Apivita. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι ισχυρίζονται πως γνωρίζουν τα πάντα. Ίσως όμως θα έπρεπε να θυμηθούμε τη ρήση του Σωκράτη ‘ἕν οἶδα, ὅτι οὐδέν οἶδα’».
«Ο ρόλος των μελισσοκόμων είναι καθοριστικός»
Ως προς τον ρόλο των μελισσοκόμων, ο κ. Κουτσιανάς αναφέρει ότι είναι καθοριστικός. «Είναι οι άνθρωποι που ευθύνονται για τον πολλαπλασιασμό του πληθυσμού των μελισσών, οι οποίοι είναι οι σημαντικότεροι επικονιαστές του πλανήτη. Σε μία στιγμή που διαρκώς μειώνεται ο πληθυσμός των μελισσών, οι μελισσοκόμοι μπορούν να προσφέρουν αξία στο περιβάλλον με τις επικονιάσεις. Οι μέλισσες μας προσφέρουν με τη σειρά τους την πρόπολη, που αποτελεί το καλύτερο αντισηπτικό. Μας δίνουν επίσης μέλι, γύρη με ευρύτατο πρωτεϊνικό προφίλ, το κερί που χρησιμοποιείται στα καλλυντικά και βεβαίως το δηλητήριο που σποραδικά έχουμε αρχίσει να το χρησιμοποιούμε».
Συμβόλαια με βιολογικούς μελισσοκόμους και εφαρμογή μελισσοκομίας ακριβείας
Αυτή τη στιγμή η Symbeeosis παράγει μέλι που προέρχεται από ιδιόκτητες κυψέλες με 1.500 μελισσοσμήνη αλλά και μέσω συμβολαίων που συνάπτει με βιολογικούς μελισσοκόμους. Το μέλι της προέρχεται από την Αττική, τη Βοιωτία, την Άνδρο και την Αρκαδία. Τα παραγόμενα είδη είναι βιολογικό μέλι από θυμάρι, βιολογικό μέλι από πεύκο και βιολογικό μέλι από ερείκη.
Υλοποιεί παραγωγή μέσω της μελισσοκομίας ακριβείας, καθώς βοηθάει τους μελισσοκόμους να διαχειριστούν την παραγωγή με καταγραφή δεδομένων, να παρακολουθήσουν τις αποικίες και να λάβουν στοιχεία που διευκολύνουν στη βέλτιστη λήψη αποφάσεων. Ταυτόχρονα κατά τη συλλογή λαμβάνονται υπόψη περιβαλλοντικές παράμετροι, αλλά και παράγοντες που σχετίζονται με το βάρος και τις εσωτερικές συνθήκες της κυψέλης αλλά και τη συγκέντρωση μικροσωματιδίων στον αέρα.
Οι κυψέλες μεταφέρονται σε περιοχές με γηγενή ποώδη βλάστηση ή και κοντά σε βιολογικές καλλιέργειες. Εφαρμόζονται νομαδικές και οργανικές πρακτικές, ενώ χρησιμοποιείται η τεχνολογία με στόχο την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στον πλανήτη. Τα ιδιόκτητα μελίσσια διαθέτουν σύστημα φωνητικής καταγραφής.
Σεβασμός στη βιοποικιλότητα των βοτάνων
Στον τομέα των βοτάνων προμηθεύεται τα προϊόντα της από συγκεκριμένες περιοχές προέλευσης, επιλέγοντας να καλλιεργήσει φυτά, σε περιοχές όπου φύονται και άγρια βότανα. Για παράδειγμα δεν αγοράζει ενδημικά φυτά της Κρήτης όπως δίκταμο ή μαλοτήρα, εάν προέρχονται από άλλη περιοχή εκτός της Κρήτης. Στόχος είναι να συλλέγει είδη που είναι προσαρμοσμένα στο περιβάλλον προέλευσής τους, ενώ δεν απαιτούνται εισροές για τη βελτίωση ενός είδους στο χωράφι.
Ταυτόχρονα με τη μεταφορά ενδημικών ποικιλιών σε άλλες περιοχές υφίσταται κίνδυνος υβριδισμού σε περιπτώσεις όπως το τσάι βουνού, όπως είναι για παράδειγμα ο σιδερίτης cladestina, υποείδος cladestina, που είναι ενδημικό φυτό στη Νότια Πελοπόννησο. Ωστόσο υπάρχουν ταυτόχρονα καλλιέργειες με το τσάι του βουνού από τη Βόρεια Πελοπόννησο ή και άλλων περιοχών όπως ο Όλυμπος που μεταφέρονται στο Νότο. Το γεγονός αυτό έχει δημιουργήσει υβριδισμό πληθυσμών, κάτι που θα οδηγήσει σταδιακά στο να μην μπορούμε να εντοπίσουμε το γενετικό υλικό του συγκεκριμένου σιδερίτη. Η Symbeeosis προκειμένου να μην διαταραχθεί η ισορροπία των ποικιλιών, καλλιέργησε τον συγκεκριμένο σιδερίτη στα Δολιανά, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο, μέσω σύμβασης με τον ειδικό λογαριασμό κονδυλίων έρευνας. Επιδίωξή της ήταν να λάβει το πολλαπλασιαστικο υλικό και να αντλήσει τη βεβαιότητα ότι κατέχει το συγκεκριμένο γενετικό υλικό, διαφυλάσσοντας ότι με αυτόν τον τρόπο προφυλάσσεται η βιοποικιλότητα της περιοχής.
Φωτογραφίες: Γεωργία Καραμαλή
