Τουλάχιστον αυτό ισχυρίζεται η ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ για τις αγροτικές πολιτικές που παρουσιάστηκε την Τρίτη 30 Ιουνίου στο Παρίσι, επικοινωνώντας την θέση του Οργανισμού ότι οι αγροτικές ενισχύσεις είναι πολυδάπανες όσο λειτουργούν ως κοινωνικές πολιτικές, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να μετατραπούν σε εργαλεία οικονομικής ανάπτυξης, μέσα από 11 κατευθύνσεις που καλεί τις κυβερνήσεις να συνεκτιμήσουν.
«Σε παγκόσμιο επίπεδο, περισσότερα από ένα από τα εννέα δολάρια ακαθάριστων αγροτικών εσόδων συνεχίζουν να προέρχονται από δημόσιες δαπάνες. Σε ορισμένες χώρες, είναι ένα στα δύο δολάρια », δήλωσε ο Διευθυντής Εμπορίου και Γεωργίας του ΟΟΣΑ, Κεν Ας. «Οι κυβερνήσεις πρέπει να επενδύσουν σε λειτουργικά συστήματα αγροδιατροφής, αλλά η στήριξη στον κλάδο μέχρι τώρα δεν είναι χρήσιμη, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ακόμη και επιβλαβής. Καθώς οι χώρες αγωνίζονται με περιορισμένους προϋπολογισμούς λόγω της πανδημίας, αυτή είναι μια καλή στιγμή για τη μείωση της στρεβλωτικής επίδρασης των αγροτικών επιδοτήσεων και την επανεστίαση των προσπαθειών και των περιορισμένων πόρων για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων για τη γεωργία και την κοινωνία συνολικά» είπε ο ίδιος.
Από τα περίπου 620 δισ. ευρώ ετησίως που αξιοποιήθηκαν την τελευταία διετία σε αγροτικές πολιτικές σε 54 κράτη μέλη του ΟΟΣΑ που διαμορφώνουν τις αγορές αγροτικών προϊόντων παγκοσμίως, περίπου τα 3/4 των κονδυλίων (469 δισ. ευρώ) μάλλον λειτουργούν ως ένα αναγκαίο κακό που από την μια εξασφαλίζει μεν στους αγρότες μια εισοδηματική στήριξη, από την άλλη τους εγκλωβίζει σε μια υποτονική και μη βώσιμη παραγωγική δραστηριότητα.
Μεταξύ των 11 προτάσεων του ΟΟΣΑ ξεχωρίζουν οι παροτρύνσεις για αποχώρηση του κράτους από την παροχή υπηρεσιών που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και από την ιδιωτική πρωτοβουλία, ενσωμάτωση των εισοδηματικών ενισχύσεων των παραγωγών σε κοινωνικές πολιτικές που αναπτύσσονται για το σύνολο της κοινωνίας και που δεν ενσωματώνονται στην αγροτική πολιτική, μεγαλύτερη διαφάνεια στην παροχή ενισχύσεων και αυστηροποίηση των περιβαλλοντικών προϋποθέσεων για παροχή οικονομικής στήριξης. Αναλυτικά ο ΟΟΣΑ προτείνει:
- Αποσυναρμολόγηση, σε μια σταδιακή αλλά συνεπή διαδικασία, όλων των πολιτικών που χαρακτηρίζονται ως ιδιαίτερα επιζήμιες για την αποτελεσματικότητα της αγοράς και των περιβαλλοντικών επιδόσεων του κλάδου. Οι μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες πρέπει να δοθούν σε τομείς στους οποίους παρέχεται υψηλή υποστήριξη μέσω των στρεβλωτικών μέτρων. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις θα μειώσουν τις διατομεακές στρεβλώσεις και θα επιτρέψουν στις αγορές να λειτουργήσουν καλύτερα, ενώ ταυτόχρονα θα μειώσουν τις περιβαλλοντικές πιέσεις που απορρέουν από κίνητρα για εντατικοποίηση της παραγωγής με μη βιώσιμο τρόπο.
- Κατάργηση στρεβλωτικών δημοσιονομικών ενισχύσεων. Αυτό θα απελευθερώσει κεφάλαια για πιο στοχευμένες πολιτικές, καθώς και για επενδύσεις που θα κάνουν τη γεωργία πιο παραγωγική, περιβαλλοντικά βιώσιμη και ανθεκτική. Τέτοια κονδύλια θα μπορούσαν να διατεθούν σε ευρύτερες κοινωνικές προτεραιότητες.
- Κατάργηση, το συντομότερο δυνατό, των εμπορικών περιορισμών, ειδικά εκείνων που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19. Αυτό θα επέτρεπε στην αγορά να αυτορυθμιστεί.
- Ευρύτερες και βαθύτερες εμπορικές συμφωνίες.
- Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της υποστήριξης σε μεμονωμένους παραγωγούς, μετρώντας σαφώς προσδιορισμένα, ποσοτικά αποτελέσματα δημοσίου ενδιαφέροντος. Οι πληρωμές για προϊόντα εκτός εμπορευμάτων είναι μέσα για τη δημιουργία αγορών για δημόσια αγαθά, παρέχοντας παράλληλα στους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων πρόσθετες ευκαιρίες εισοδήματος.
- Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των αγροπεριβαλλοντικών πολιτικών αυξάνοντας διαδοχικά τις βασικές απαιτήσεις για τις γεωργικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής πολλαπλής συμμόρφωσης όπου απαιτείται. Πιο φιλόδοξα δημόσια αγαθά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα μπορούν να επιτευχθούν μέσω στοχευμένης υποστήριξης.
- Ενσωμάτωση αγροτικών νοικοκυριών σε συστήματα κοινωνικής ασφάλισης για τη μείωση της ανάγκης για δαπάνες για ειδική γεωργική εισοδηματική στήριξη. Οι κυβερνήσεις πρέπει να βελτιώσουν την κατανόησή τους για την οικονομική κατάσταση των αγροτικών νοικοκυριών και να στοχεύσουν τυχόν αποτυχίες της αγοράς που οδηγούν σε επίμονα χαμηλά εισοδήματα στον γεωργικό τομέα.
- Εστίαση των κρατικών παρεμβάσεων για τη διαχείριση καταστροφών μόνο στις περιπτώσεις που δεν μπορούν να αναπτυχθούν ιδιωτικές λύσεις. Χρειάζεται νομοθετική μέριμνα ώστε η κρατική στήριξη να μην αναπτύσσει εργαλεία διαχείρισης κινδύνων που θα μπορούσε να αναπτύξει η ιδιωτική πρωτοβουλία. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε επενδύσεις που ενισχύουν την ικανότητα των αγροτών να διαχειρίζονται τόσο τους τρέχοντες κινδύνους όσο και να προσαρμόζονται σε ένα εξελισσόμενο περιβάλλον κινδύνου, ειδικά υπό την κλιματική αλλαγή.
- Εξαγωγή συμπερασμάτων από την τρέχουσα πανδημία COVID-19, ιδίως σχετικά με την αποτελεσματικότητα διαφορετικών μορφών κυβερνητικών παρεμβάσεων στην αντιμετώπιση των σοκ και την ανάπτυξη ετοιμότητας.
- Να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα στην παροχή βασικών δημόσιων υπηρεσιών στον τομέα επενδύοντας σε συστήματα αγροτικής καινοτομίας, σε σχετικές υποδομές, και κατάλληλα συστήματα βιοασφάλειας που προστατεύουν την υγεία των ανθρώπων, των ζώων και των φυτών. Να εξεταστούν περιθώρια παροχής τέτοιων υπηρεσιών μέσω ψηφιακών τεχνολογιών.
- Βελτίωση της συνοχής και της διαφάνειας των πακέτων πολιτικής αποφεύγοντας την παροχή αντικρουόμενων κινήτρων στους συμμετέχοντες στην αγορά και ενσωματώνοντας τις αγροτικές πολιτικές σε προγράμματα οικονομίας, όπως εκείνα που σχετίζονται με τις αγορές εργασίας και την κοινωνική ασφάλιση, το περιβάλλον, τις μεταφορές και την επικοινωνία, το εμπόριο και άλλες υποδομές.
- Οι "δαπάνες" που κοιμίζουν τους αγρότες
- Σταθερός στην γραμμή του ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και το 2019 υπογράμμιζε πως σχεδόν το 70% των επιδοτήσεων που κατανέμονται σε αγρότες στηρίζουν πολιτικές που στρεβλώνουν σε μεγάλο βαθμό τις αγορές, δημιουργώντας παράλληλα ένα τεχνητό χάσμα μεταξύ εγχώριων και παγκόσμιων τιμών.
Τότε ο ΟΟΣΑ αξιολογούσε ως σπατάλη δημόσιου χρήματος το μεγαλύτερο ποσοστό των κονδυλίων που διανέμονταν μέσω αγροτικών πολιτικών, που μάλιστα αποτρέπουν τις αναγκαίες διαρθρωτικές επενδύσεις στη γεωργία, η πρόοδος της μεταρρύθμισης «έχει καθυστερήσει σε μεγάλο βαθμό» την τελευταία δεκαετία, ανέφερε σε έκθεση που δημοσιεύθηκε.
Μέσα στο 2019 και τους πρώτους μήνες του 2020 πάντως ο ΟΟΣΑ βλέπει μια διστακτική πολιτική βούληση να ξεδιπλώνεται που έγκειται σε βήματα αναδιάρθρωσης που θέλουν μεγαλύτερη συμμετοχή της αγροτικής παραγωγής σε πρωτοβουλίες μετατροπής της παγκόσμιας οικονομίας σε ένα περισσότερο βιώσιμο οικοσύστημα.
«Σε γενικές γραμμές πάντως, ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεων έχει παγώσει τα τελευταία χρόνια, με την πλειονότητα των ενισχύσεων στους αγρότες να λειτουργούν διασπαστικά για το παγκόσμιο εμπόριο και οικονομία», αναφέρεται στην έκθεση.
