Μεταξύ των εκλογών της ΕΕ και ορισμένων εθνικών εκλογών κατά τη διάρκεια του έτους, του συνεχούς δράματος γύρω από τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από την πολεμική Ουκρανία και της έντονης διαμάχης για την πράσινη ατζέντα στην Ένωση, οι τάσεις ήταν υψηλές, και η πλοήγηση στην διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ, που βασίζεται στη συναίνεση, έγινε όλο και πιο δύσκολη.
Καταρρέει το «Από το αγρόκτημα στο πιρούνι»
Κατά κάποιο τρόπο, η πολιτική της ΕΕ για τη γεωργία και τα τρόφιμα το 2023 αφορούσε λιγότερο το τι συνέβη και περισσότερο το τι δεν συνέβη, καθώς πολλοί νόμοι και μεταρρυθμίσεις που υποτίθεται ότι ήταν βασικά μέρη της εμβληματικής στρατηγικής «Farm to Fork» απέτυχαν ή καθηλώθηκαν σε διαφορετικά στάδια της πολιτικής διαδικασίας.
Εν τω μεταξύ, οι ιδέες που κατάφεραν να περάσουν στο στάδιο της πρότασης, όπως ο κανονισμός για τα φυτοφάρμακα SUR και η πρόταση για την απελευθέρωση των νέων γονιδιωματικών τεχνικών (NGTs), αντιμετώπισαν εμπόδια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή με τους εθνικούς υπουργούς, καθώς οι συζητήσεις στον αγροτικό τομέα έγιναν όλο και πιο πολωμένες ενόψει των εκλογών της ΕΕ του επόμενου έτους.
Ενώ και τα δύο βρίσκονται ακόμη επίσημα στο τραπέζι, δεν είναι σαφές εάν μπορούν να ολοκληρωθούν πριν από το τέλος της θητείας, και η μοίρα του SUR είναι αβέβαιη μετά την ψηφοφορία του Κοινοβουλίου που όχι μόνο απέρριψε τον φάκελο αλλά και τις περαιτέρω συζητήσεις επ' αυτού.
Εν τω μεταξύ, πολλά στοιχεία που αρχικά προέβλεπε η Επιτροπή ως μέρος του Farm to Fork παραμένουν «μη προτεινόμενα», καθώς το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ απέφυγε να καταθέσει τον νόμο που υποσχέθηκε για Αειφόρα Συστήματα Τροφίμων καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της αναθεώρησης της νομοθεσίας της ΕΕ για την καλή διαβίωση των ζώων.
Εμπόριο και Ουκρανία
Φυσικά, ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία συνέχισε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στον αγροτικό τομέα του Κιέβου, με τις συνολικές απώλειες μέχρι το τέλος του 2022 να ανέρχονται σε περισσότερα από 40 δις δολάρια (36,9 δις ευρώ). Εν τω μεταξύ, οι εντάσεις αυξάνονται στις Βρυξέλλες λόγω των στρεβλώσεων της αγοράς που προκαλούνται από την αύξηση των ουκρανικών εξαγωγών.
Εν τω μεταξύ, η απόφαση της ΕΕ να απελευθερώσει το εμπόριο με το Κίεβο τον Ιούνιο του 2022 οδήγησε σε εισροή ουκρανικών αγαθών στην αγορά της ΕΕ που ώθησε τις τιμές προς τα κάτω, εγείροντας ορισμένες ανησυχίες, ιδιαίτερα σε χώρες πρώτης γραμμής - συγκεκριμένα στην Ουγγαρία, τη Βουλγαρία, την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.
Αυτό οδήγησε στην εισαγωγή μιας προσωρινής απαγόρευσης των ουκρανικών εισαγωγών σιτηρών και ελαιούχων σπόρων στην ΕΕ τον Μάιο. Αφού η Επιτροπή αποφάσισε να μην παρατείνει το μέτρο μετά τη λήξη του, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία επέβαλαν μονομερώς εθνικές απαγορεύσεις που εξακολουθούν να ισχύουν – μια κίνηση που είναι πιθανό να παραβιάζει το δίκαιο της ΕΕ, καθώς το εμπόριο αποτελεί αποκλειστικά αρμοδιότητα της ΕΕ.
Η αναταραχή γύρω από τα δημητριακά πρόσφατα επεκτάθηκε σε πουλερικά, αυγά και ζάχαρη. Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι ο εμπορικός ρυθμός εξελίσσεται ικανοποιητικά, αλλά παράλληλα αναγνωρίζει "κάποιον κίνδυνο" ότι τέτοιες εισαγωγές θα μπορούσαν να πιέσουν τις τιμές και να απειλήσουν την τοπική παραγωγή.
Άλλη μια ΚΑΠ – Άλλη μια μεταρρύθμιση
Παρόλο που η νέα ΚΑΠ 2023-2027 τέθηκε πρόσφατα σε ισχύ, η συζήτηση για το μέλλον της πολιτικής της ΕΕ για τις γεωργικές επιδοτήσεις βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, τρία χρόνια πριν από την αναμενόμενη πρόταση της Επιτροπής για την επόμενη προγραμματική περίοδο της ΕΕ το 2028- 2034.
Εν τω μεταξύ, πολλά ερωτήματα έχουν τεθεί αφότου η ΕΕ έλαβε μέτρα για την ένταξη της Ουκρανίας στο μπλοκ – με ορισμένους να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τον αντίκτυπο μιας παγκόσμιας γεωργικής δύναμης όπως η Ουκρανία ως αποδέκτης των γεωργικών επιδοτήσεων της ΕΕ.
Ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Janusz Wojciechowski, έχει ήδη παρουσιάσει ιδέες για να διευκολυνθεί η πιθανή ένταξη του Κιέβου. Για τον Wojciechowski, ο καθορισμός ανώτατου ορίου στις πληρωμές της ΚΑΠ θα ήταν ο τρόπος για να αντιμετωπιστεί η συγκέντρωση γης και το γεγονός ότι η μέση ουκρανική φάρμα είναι ακόμη μεγαλύτερη από εκείνη της ΕΕ.
Αντίθετα, πολλοί στη Γερμανία έχουν επανειλημμένα ζητήσει εκτεταμένη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, καταργώντας σταδιακά τις άνευ όρων, άμεσες πληρωμές βάσει της έκτασης υπέρ οικονομικών ανταμοιβών για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών, όπως η προστασία του κλίματος και της βιοποικιλότητας.
Αναταραχή για την επισιτιστική ασφάλεια
Τα θέματα για την ασφάλεια των τροφίμων συνέχισαν να είναι ένα αειθαλές θέμα στην ατζέντα της ΕΕ για τη γεωργία.
Τον Μάρτιο, μια μελέτη για τις εισαγωγές μελιού στην ΕΕ έκανε πάταγο όταν διαπιστώθηκε ότι σχεδόν το μισό από το μέλι που εισήχθη στην ΕΕ ήταν απάτη και νοθευμένο με πρόσθετα σιρόπια. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των λεγόμενων οδηγιών της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε πρόσφατα αυστηρότερους κανόνες σχετικά με την επισήμανση του μελιού προκειμένου να καταπολεμηθεί η απάτη.
Εν τω μεταξύ, ο Μάρτιος σημείωσε επίσης μια άλλη αναταραχή για την ασφάλεια των τροφίμων, όταν ο οργανισμός ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ EFSA διαπίστωσε ότι 10 ουσίες νιτροζαμίνης, που βρίσκονται σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, είναι καρκινογόνες, δηλαδή καρκινογόνες. Ο οργανισμός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα τρέχοντα επίπεδα έκθεσης αποτελούν «ανησυχία για την υγεία» για όλες τις ηλικίες.
Γλυφοσάτη
Το 2023 έγινε επίσης η χρονιά της ανανέωσης της γλυφοσάτης, όταν η Επιτροπή αποφάσισε να εγκρίνει εκ νέου το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο, αλλά ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο, ζιζανιοκτόνο της ΕΕ για άλλα δέκα χρόνια.
Η εκτελεστική απόφαση από την πλευρά της εκτελεστικής εξουσίας της ΕΕ, ήρθε αφότου τα κράτη μέλη απέτυχαν να βρουν την απαραίτητη πλειοψηφία υπέρ ή κατά της εκ νέου εξουσιοδότησης, αφήνοντας έτσι το θέμα στην Επιτροπή.
Η Επιτροπή βασίζει την απόφασή της να επεκτείνει την έγκριση στις αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Χημικών (ECHA), που δεν εξέφρασαν "κρίσιμες" ανησυχίες σχετικά με τη χρήση της ουσίας για την προστασία των φυτών.
Ωστόσο, οι κριτές, συμπεριλαμβανομένων κάποιων υπουργών, επέστησαν την προσοχή σε κενά δεδομένων που εντοπίστηκαν από την EFSA και υποστήριξαν ότι οι πιθανοί κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον από τη συνεχιζόμενη χρήση του ζιζανιοκτόνου είναι υπερβολικά υψηλοί.
Πηγή: Euractiv
