Η προηγούμενη χρονιά μαρτύρησε τη δραματική αύξηση του δολαρίου έναντι της τοπικής νομισματικής μονάδας, ενθαρρύνοντας τις εξαγωγές και θέτοντας νέα ρεκόρ για την αιγυπτιακή γεωργία. Η προσεχής υποτίμηση της λίρας μπορεί να δώσει ώθηση σε ακόμη μεγαλύτερη ζήτηση στην Ευρώπη, καθώς οι αγοραστές ενδέχεται να επωφεληθούν από ανταγωνιστικές τιμές.
Τρέχουσα κατάσταση και αίτια της υποτίμησης της αιγυπτιακής λύρας
Επί του παρόντος, η αιγυπτιακή οικονομία βρίσκεται σε δυσχερή θέση λόγω της εμφανούς υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας. Ενώ η επίσημη ισοτιμιά παραμένει σταθερή με τεχνητό τρόπο, η ανεπίσημη έχει πλέον υπερδιπλασιαστεί. Στη «μαύρη αγορά» προσφέρουν πλέον περισσότερες από 70 αιγυπτιακές λίρες για ένα δολάριο, ενώ η επίσημη ισοτιμία είναι περίπου 31.
Η κατάσταση επιδεινώνεται λόγω των επιθέσεων των Χούθι σε πολιτικά πλοία, που προκάλεσαν αιφνίδια πτώση της κυκλοφορίας μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Η Αίγυπτος, η οποία ήδη υποφέρει από έλλειψη εισροών ξένου συναλλάγματος, χάνει έως και 20-25 εκατομμύρια δολάρια από έσοδα από συναλλαγματικές δραστηριότητες ημερησίως, κυρίως από τα τέλη διέλευσης μέσω του καναλιού, τα οποία ανέρχονται σε 600-700 εκατομμύρια δολάρια το μήνα. Επιπλέον, σημαντικές απώλειες υφίστανται και οι εξαγωγείς, ιδίως των προϊόντων οπωροκηπευτικών από την Αίγυπτο, οι οποίοι παρέδιδαν τα προϊόντα τους στην Ασία και σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής.
Ως εκ τούτου, οι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η χώρα θα αντιμετωπίσει αναπόφευκτα έναν ακόμη γύρο υποτίμησης του νομίσματος. Αυτό χρειάζεται ήδη όχι μόνο για την εξασφάλιση της επόμενης δόσης των διεθνών δανείων από το ΔΝΤ, αλλά και για την προστασία των εξαγωγέων, που εξακολουθούν να συνεισφέρουν με κάποιο τρόπο στον προϋπολογισμό της χώρας, από την απώλεια χρημάτων. Εξάλλου, πλέον αναγκάζονται να ανταλλάσσουν το κέρδος τους με το επίσημο ισοτιμιακό συνάλλαγμα, ενώ οι αγορές των βασικών υλικών και πόρων βασίζονται ήδη στην πραγματική ισοτιμία της αγοράς.
Το πλαίσιο και το εύρος του προβλήματος
Η Αίγυπτος αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φρούτων και λαχανικών στην περιοχή, με ετήσια έσοδα περίπου 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις εξαγωγές. Προϊόντα όπως πορτοκάλια, πατάτες, κατεψυγμένες φράουλες, επιτραπέζια σταφύλια και φρέσκα κρεμμύδια αποτελούν το κύριο εξαγωγικό φορτίο. Είναι ενδιαφέρον ότι η ίδια η Αίγυπτος απαγόρευσε την εξαγωγή κρεμμυδιών, στερώντας η ίδια μέρος των εσόδων της σε μια κατάσταση όπου η χώρα θα μπορούσε να επωφεληθεί από αυτό, επειδή η ΕΕ αντιμετωπίζει έλλειψη κρεμμυδιών για δεύτερη συνεχή χρονιά.
Δυστυχώς, η ηγεσία της χώρας συνεχίζει να ακολουθεί μια παράλογη οικονομική πολιτική που δεν ενθαρρύνει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Η επανειλημμένη υποτίμηση του νομίσματος είναι άμεσο αποτέλεσμα αυτών των διαδικασιών. Κάθε νέα υποτίμηση επιφέρει κύμα πληθωρισμού, μετά το οποίο η κυβέρνηση παρεμβαίνει στις τιμές της αγοράς, επιδιώκοντας το χειρισμό της κατάστασης. Η απαγόρευση των εξαγωγών κρεμμυδιών είναι ένα ζωντανό παράδειγμα εσφαλμένων αποφάσεων με αρνητικές συνέπειες τόσο για την οικονομία όσο και για τον κλάδο των οπωροκηπευτικών και για την εικόνα της χώρας ως αξιόπιστου προμηθευτή προϊόντων.
Παρεμπιπτόντως, πριν από 5 χρόνια, τα έσοδα της Αιγύπτου από τις εξαγωγές φρούτων και λαχανικών ήταν περίπου ίσα με τις δαπάνες για εισαγωγές σιτηρών για την τοπική βιομηχανία αλευροποιίας και αρτοποιίας. Αντίθετα, σήμερα, τα έσοδα από τις εξαγωγές οπωροκηπευτικών προϊόντων καλύπτουν μόνο το μισό του ποσού που δαπανάται για τις εισαγωγές σιτηρών. Ως εκ τούτου, η κατάσταση με την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας, με μια τέτοια οικονομική πολιτική, συνεχίζει να επιδεινώνεται. Και αυτό για να μην αναφέρουμε το γεγονός ότι η χώρα, εκτός από τα 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανήθηκαν για εισαγωγές σιτηρών, ξοδεύει άλλα 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την εισαγωγή φυτικών ελαίων και 2 δισεκατομμύρια δολάρια για την εισαγωγή κρέατος και αυγών.
Επιπτώσεις ενός νέου γύρου υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας στην αγορά φρούτων και λαχανικών
Η προοπτική μιας ακόμη υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας εγείρει σημαντικά ερωτήματα για την αγορά φρούτων και λαχανικών στην χώρα. Εάν η λίρα υποτιμηθεί στις πραγματικές της αξίες σήμερα, τότε όλα τα φρούτα και τα λαχανικά που καλλιεργούνται στην Αίγυπτο θα γίνουν πολύ πιο κερδοφόρα στην εξαγωγή. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την πραγματική και όχι την επίσημη τιμή, οι τιμές χονδρικής για τα εσπεριδοειδή είναι τώρα υπερδιπλάσιες από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αφρική. Μια παρόμοια κατάσταση ισχύει για όλα σχεδόν τα κύρια προϊόντα.
Η υποτίμηση αναμένεται να έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις αγορές εσπεριδοειδών, πατάτας, φράουλας, κρεμμυδιών (εάν αρθεί η απαγόρευση εξαγωγών), επιτραπέζιων σταφυλιών, κατεψυγμένων λαχανικών, γλυκοπατάτας και χουρμάδων. Ταυτόχρονα, ενώ η αύξηση των εξαγωγών από την Αίγυπτο μπορεί να βοηθήσει να καλυφθεί το έλλειμμα στις αγορές πατάτας της ΕΕ και της Ανατολικής Ευρώπης, η περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών ήδη εξαιρετικά φθηνών κατεψυγμένων φραουλών και επιτραπέζιων σταφυλιών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους παραγωγούς της ΕΕ.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον αξίζει η περαιτέρω επέκταση της Αιγύπτου στην αγορά γλυκοπατάτας της ΕΕ, γεγονός που θα βλάψει τους αγρότες στις ΗΠΑ. Επίσης, η επέκταση της Αιγύπτου στην παγκόσμια αγορά χουρμάδων μπορεί να μειώσει σημαντικά τις τιμές αυτού του προϊόντος, κάτι που θα βλάψει, κατά κύριο λόγο, μεγάλους εξαγωγείς όπως η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, το Ιράν, η Τυνησία και η Αλγερία.
Θα ωφελήσει η υποτίμηση τους παραγωγούς λαχανικών και φρούτων στην Αίγυπτο;
Η πείρα δείχνει ότι η υποτίμηση είναι πάντα ευεργετική για τους εξαγωγείς βραχυπρόθεσμα, ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κερδοφορία της επιχείρησης μακροπρόθεσμα σε αυτή την περίπτωση τείνει να μειώνεται παρά να αυξάνεται. Το γεγονός είναι ότι η Αίγυπτος εισάγει σχεδόν όλα τα στοιχεία των τεχνολογιών καλλιέργειας και το κόστος των εισαγωγών, όπως φαίνεται ξεκάθαρα στο παράδειγμα με τα σιτηρά, αυξάνεται ταχύτερα από το κόστος των εξαγωγών.
Επίσης, η χαμηλότερη τιμή του προϊόντος δεν παρακινεί τους εξαγωγείς να βελτιώσουν την ποιότητα του προϊόντος, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη φήμη του εξαγωγέα και τη σταθερότητα της επιχείρησης μακροπρόθεσμα. Για παράδειγμα, η Αίγυπτος εξάγει τώρα περίπου διπλάσιο όγκο φρούτων και λαχανικών σε σχέση με το Μαρόκο, αλλά τα έσοδα από τις εξαγωγές για αυτές τις χώρες είναι περίπου τα ίδια.
