Στις 11 Απριλίου 2024, η Επιτροπή πραγματοποίησε διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με τη συνεχιζόμενη σοβαρή διαταραχή της οικονομίας, η οποία επηρεάζει ιδίως τους πρωτογενείς τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Η Επιτροπή έλαβε επίσης υπόψη τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης και 18ης Απριλίου 2024 σχετικά με τη σημασία ενός ανθεκτικού και βιώσιμου γεωργικού τομέα για την επισιτιστική ασφάλεια και τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, καθώς και την προτροπή του Συμβουλίου να συνεχιστούν οι εργασίες για μια ενδεχόμενη επέκταση του TCTF.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή αποφάσισε να εγκρίνει μια περιορισμένη παράταση του τμήματος 2.1 του TCTF για τον πρωτογενή γεωργικό τομέα, καθώς και για τους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Η απόφαση αυτή, να καθυστερήσει η σταδιακή κατάργηση του TCTF, επιτρέπει στα κράτη μέλη να χορηγούν περιορισμένα ποσά ενίσχυσης σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους εν λόγω τομείς για έξι επιπλέον μήνες, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024. Θα δώσει στα κράτη μέλη περισσότερο χρόνο για να εφαρμόσουν μέτρα στήριξης, εάν χρειαστεί.
Η παράταση δεν συνεπάγεται αύξηση των ανώτατων ορίων που προβλέπονται για τα περιορισμένα ποσά ενίσχυσης. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να μπορούν να παρέχουν σε εταιρείες που πλήττονται από την κρίση ή από τις επακόλουθες κυρώσεις και αντίμετρα, μεταξύ άλλων από τη Ρωσία, έως 280 000 ευρώ για τον γεωργικό τομέα και έως 335 000 ευρώ για τους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας. Η σημερινή τροποποίηση δεν επηρεάζει τις υπόλοιπες διατάξεις του TCTF:
- το τμήμα 2.1, το οποίο επιτρέπει στα κράτη μέλη να χορηγούν περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, θα καταργηθεί σταδιακά έως τις 30 Ιουνίου 2024 για όλους τους τομείς εκτός της πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας·
- το τμήμα 2.4, το οποίο επιτρέπει στα κράτη μέλη να χορηγούν ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών ενέργειας, θα καταργηθεί επίσης σταδιακά έως τις 30 Ιουνίου 2024·
- τα τμήματα 2.2 και 2.3 σχετικά με τη στήριξη της ρευστότητας με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων, και το τμήμα 2.7 σχετικά με τα μέτρα που αποσκοπούν στη στήριξη της μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ήδη καταργηθεί σταδιακά έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, ενώ
- τα τμήματα 2.5, 2.6 και 2.8 που αποσκοπούν στην επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και στη μείωση των εξαρτήσεων από τα ορυκτά καύσιμα θα παραμείνουν σε ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.
Παράλληλα με τη σημερινή τροποποίηση, η Επιτροπή θα δρομολογήσει επίσης μια αναθεώρηση του κανονισμού για τις γεωργικές ενισχύσεις ήσσονος σημασίας υπό το πρίσμα των πληθωριστικών πιέσεων των τελευταίων ετών και του τρέχοντος πλαισίου το οποίο χαρακτηρίζεται, μεταξύ άλλων, από τις υψηλές τιμές των βασικών εμπορευμάτων που επηρεάζουν τον γεωργικό τομέα. Ο κανονισμός αυτός εξαιρεί τα μικρά ποσά στήριξης στον γεωργικό τομέα από τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων, δεδομένου ότι θεωρείται ότι δεν επηρεάζουν τον ανταγωνισμό και τις συναλλαγές στην ενιαία αγορά. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν στήριξη στον γεωργικό τομέα έως 20 000 ευρώ ανά δικαιούχο (25 000 ευρώ, εάν το κράτος μέλος διαθέτει κεντρικό μητρώο για την καταχώριση ενισχύσεων ήσσονος σημασίας) για περίοδο τριών ετών χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στην Επιτροπή προς έγκριση. Οι κανόνες για τις γεωργικές ενισχύσεις ήσσονος σημασίας αναθεωρήθηκαν τελευταία φορά το 2019 και θα χρειαστεί να αναθεωρηθούν ξανά πριν από τη λήξη τους, η οποία έχει οριστεί στις 31 Δεκεμβρίου 2027.
Υπενθυμίζεται ότι, το προσωρινό πλαίσιο κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις, που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου 2022, έδωσε στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν την ευελιξία που προβλέπουν οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να στηρίξουν την οικονομία εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Το προσωρινό πλαίσιο κρίσης τροποποιήθηκε στις 20 Ιουλίου 2022 και στις 28 Οκτωβρίου 2022.
Στις 9 Μαρτίου 2023 η Επιτροπή ενέκρινε το τρέχον προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης για την προώθηση μέτρων στήριξης σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, σύμφωνα με το βιομηχανικό σχέδιο της Πράσινης Συμφωνίας. Στις 20 Νοεμβρίου 2023, η Επιτροπή ενέκρινε μια περιορισμένη παράταση για ορισμένα είδη ενισχύσεων, λόγω των συνεχιζόμενων στρεβλώσεων της αγοράς, ιδίως στον τομέα της ενέργειας.
Μετά την τροποποίηση, το TCTF επιτρέπει τα εξής:
- τμήμα 2.1: Περιορισμένα ποσά ενίσχυσης, σε οποιαδήποτε μορφή, έως 280 000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον τομέα της πρωτογενούς γεωργίας και 335 000 ευρώ για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας ή της υδατοκαλλιέργειας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024, και έως 2,25 εκατ. ευρώ σε όλους τους άλλους τομείς έως τις 30 Ιουνίου 2024·
- τμήμα 2.4: Ενισχύσεις για την αντιστάθμιση των υψηλών τιμών της ενέργειας. Οι ενισχύσεις, οι οποίες θα μπορούν να χορηγηθούν υπό οποιαδήποτε μορφή έως τις 30 Ιουνίου 2024, θα αποζημιώνουν εν μέρει τις επιχειρήσεις, ιδίως τις πλέον ενεργοβόρες, για το πρόσθετο κόστος λόγω των έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας·
- τμήμα 2.5: Μέτρα για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν προγράμματα για επενδύσεις σε όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων του ανανεώσιμου υδρογόνου, του βιοαερίου και του βιομεθανίου, της αποθήκευσης και της θερμότητας από ανανεώσιμες πηγές, μεταξύ άλλων μέσω αντλιών θερμότητας, με απλουστευμένες διαδικασίες διαγωνισμών που μπορούν να εφαρμοστούν γρήγορα, ενώ παράλληλα θα περιλαμβάνονται επαρκείς διασφαλίσεις για την προστασία των ισότιμων όρων ανταγωνισμού. Στο πλαίσιο των καθεστώτων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025· στη συνέχεια, θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται οι συνήθεις κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων, συγκεκριμένα, των αντίστοιχων διατάξεων των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και του περιβάλλοντος (CEEAG)·
- τμήμα 2.6: Μέτρα για τη διευκόλυνση της απανθρακοποίησης των βιομηχανικών διεργασιών. Για την περαιτέρω επιτάχυνση της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού, τα κράτη μέλη μπορούν να στηρίξουν επενδύσεις με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, ιδίως μέσω του εξηλεκτρισμού, της ενεργειακής απόδοσης και της μετάβασης στη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου που βασίζεται στην ηλεκτρική ενέργεια και πληροί ορισμένες προϋποθέσεις, με την επέκταση των δυνατοτήτων στήριξης για την απανθρακοποίηση των βιομηχανικών διαδικασιών κατά τη μετάβαση σε καύσιμα που παράγονται από υδρογόνο. Στο πλαίσιο των καθεστώτων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025· στη συνέχεια, θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται οι συνήθεις κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων, συγκεκριμένα, των αντίστοιχων διατάξεων των CEEAG·
- τμήμα 2.8: Μέτρα για την περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων σε τομείς που είναι καίριας σημασίας για τη μετάβαση προς μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών, με την παροχή της δυνατότητας επενδυτικής στήριξης για την κατασκευή εξοπλισμού στρατηγικής σημασίας, και συγκεκριμένα συσσωρευτών, ηλιακών συλλεκτών, ανεμογεννητριών, αντλιών θερμότητας, ηλεκτρολυτικών κυψελών και εξοπλισμού για τη δέσμευση, χρήση και αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς και για την παραγωγή βασικών κατασκευαστικών στοιχείων και για την παραγωγή και ανακύκλωση των σχετικών κρίσιμων πρώτων υλών. Στο πλαίσιο των μέτρων αυτών μπορούν να χορηγούνται ενισχύσεις έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δυνατότητες στήριξης μέτρων για την επιτάχυνση της μετάβασης σε μια οικονομία μηδενικών καθαρών εκπομπών διατίθενται εδώ.
«Με τη σημερινή προσαρμογή του προσωρινού πλαισίου κρίσης και μετάβασης, η Επιτροπή επιδεικνύει εκ νέου την ικανότητά της να ενεργεί γρήγορα και να προσφέρει στα κράτη μέλη περισσότερο χρόνο για να παράσχουν την αναγκαία στήριξη στους γεωργούς και τους αλιείς που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες προκλήσεις εξαιτίας των διαταραχών της αγοράς που προκάλεσε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ταυτόχρονα, τα προσωρινά εργαλεία κρατικών ενισχύσεων πρέπει να περιορίζονται στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων αναγκών σε καταστάσεις κρίσης. Ως εκ τούτου, είναι θετικό το γεγονός ότι άλλα στοιχεία του πλαισίου θα καταργηθούν σταδιακά, όπως έχει προγραμματιστεί, διότι δεν είναι πλέον αναγκαία. Είναι ένα θετικό σημάδι της συνεχιζόμενης ανάκαμψης της Ευρώπης μετά τις κρίσεις που αντιμετωπίσαμε. Επιπλέον, υπό το πρίσμα των πληθωριστικών πιέσεων των τελευταίων ετών, η Επιτροπή δρομολογεί αναθεώρηση του κανονισμού για τις γεωργικές ενισχύσεις ήσσονος σημασίας, ο οποίος σύμφωνα με τις τρέχουσες ρυθμίσεις πρόκειται να λήξει το 2027. Τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν αυτόν τον κανονισμό για την παροχή μικρών ποσών στήριξης στους γεωργούς με ταχύ και ευέλικτο τρόπο», δήλωσε η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού.
