Η εν λόγω πρωτοβουλία - που παρουσιάστηκε στη 14η Σύνοδο των Υπουργών Γεωργίας των BRICS στη Μόσχα στις 28 Ιουνίου - το Κρεµλίνο θέλει να επισφραγιστεί στο πλαίσιο της φετινής προεδρίας της Ρωσίας στον οργανισµό. Η βασική ιδέα πίσω από την ανταλλαγή σιτηρών στα BRICS είναι να δηµιουργηθεί µια πλατφόρµα όπου τα µέλη του οργανισµού θα µπορούν να διαπραγµατευτούν απευθείας σιτηρά, αποφεύγοντας τους παγκόσµιους δείκτες αναφοράς που κυριαρχούν σήµερα στην αγορά. Οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας υποστηρίζουν ότι αυτό θα οδηγήσει σε µεγαλύτερη σταθερότητα τιµών, σε ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας και σε µείωση της εξάρτησης από τις δυτικές αγορές. Πάντως, δεν είναι λίγες οι φωνές που αµφισβητούν την πρόταση αυτή καθώς όπως υποστηρίζουν αποτελείται µόνο από γενικές δηλώσεις και όχι από εννοιολογικό και µεθοδολογικό υπόβαθρο. Η παγκόσµια κοινότητα σιτηρών χρειάζεται διευκρινίσεις σχετικά µε αυτήν την πρωτοβουλία, δηλαδή τις προκλήσεις που πρέπει να ξεπεράσει και ποιο είναι το σχέδιο για την υλοποίηση αυτής της πρότασης.
Μια ανταλλαγή σιτηρών µέσα σε αυτή τη «συµµαχία» θα συγκέντρωνε µερικούς από τους µεγαλύτερους αγοραστές και εξαγωγείς σιτηρών στον κόσµο. Πέρυσι, τα µέλη των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) αντιπροσώπευαν περίπου το 42% της παγκόσµιας παραγωγής σιτηρών σε σχεδόν 1,2 δισ. και το 40% της παγκόσµιας κατανάλωσης, σύµφωνα µε το υπουργείο Γεωργίας της Ρωσίας. Με τη συµπερίληψη της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων, του Ιράν και της Αιθιοπίας φέτος, η εκτιµώµενη παραγωγή σιτηρών του µπλοκ ξεπερνά τώρα τους 1,24 δισ. τόνους, µε κατανάλωση σε 1,23 δισ. τόνους. Οι χώρες BRICS ανταλλάσσουν σιτηρά όχι µόνο µεταξύ τους, ενώ οι δραστηριότητές τους είναι σε µεγάλο βαθµό ενσωµατωµένες στην παγκόσµια αγορά.
Η ιδέα πίσω από την πρωτοβουλία αυτή, που µένει να φανεί αν θα περπατήσει, φαίνεται να ανήκει στην Ρωσική Ένωση Εξαγωγέων Σιτηρών (RUSGRAIN Union), η οποία προ εξαµήνου πρότεινε επίσηµα στον Πρόεδρο Βλαντιµίρ Πούτιν τη δηµιουργία µιας ανταλλαγής σιτηρών BRICS, που τη… δανείστηκε από τους ειδικούς της οργανωµένης αγοράς εµπορευµάτων.
Οι εµπνευστές της πρότασης BRICS Grain Exchange, λένε ειδικοί αναλυτές, έθεσαν περισσότερα ερωτήµατα παρά απαντήσεις. Πρέπει να δώσουν λεπτοµερείς απαντήσεις και να παράσχουν έναν αναλυτικό οδικό χάρτη για να δείξουν πώς η ιδέα µπορεί να γίνει πραγµατικότητα, δεδοµένου ότι:
Πρόκειται για 100% πολιτική πρωτοβουλία της Ρωσίας και δεν έχει ακόµη υιοθετηθεί από τις άλλες χώρες BRICS.
Το προσωπικό της Ένωσης RUSGRAIN δεν διαθέτει ειδική τεχνογνωσία σε οργανωµένες αγορές εµπορευµάτων, και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων της ρωσικής κυβέρνησης εξακολουθούν να έχουν παρεξηγήσει το πώς λειτουργεί ένα σύγχρονο χρηµατιστήριο σιτηρών.
∆εν έχει γίνει καµία σε βάθος µελέτη σκοπιµότητας, κανένα έγγραφο εργασίας ούτε οικονοµικό υπόβαθρο.
∆εν προτείνεται επιχειρηµατικό µοντέλο (µετρητά/spot ή παράγωγα), δεν υπάρχει ιδέα για το ποια δηµητριακά θα διαπραγµατεύονται και σε ποιο νόµισµα θα εκφράζονται οι συναλλαγές, ούτε τόπος ίδρυσης, βασικές τεχνολογικές λύσεις, βήµατα και προθεσµίες υλοποίησης κ.λπ.
Η ίδρυση του Χρηµατιστηρίου Σιτηρών BRICS θα ήταν σε αντίθεση µε τα µέτρα ορισµένων χωρών BRICS να επιβάλουν περισσότερο έλεγχο στις εγχώριες προµήθειες και τις τιµές σιτηρών.
Ο εθνικός κανονισµός για τα χρηµατιστήρια εµπορευµάτων και την αγορά παραγώγων στις χώρες BRICS δεν είναι ενοποιηµένος ούτε και συγχρονισµένος.
Η οργανωµένη αγορά εκσυγχρονίζεται και αναβαθµίζεται σύµφωνα µε τις εξελίξεις και τις καινοτοµίες της παγκόσµιας οικονοµίας σιτηρών.
Οι συµµετέχοντες στην αγορά σιτηρών στις χώρες BRICS χρειάζονται διαφανείς και αποτελεσµατικές πληροφορίες για τις τιµές και τα µέτρα αντιστάθµισης κινδύνου τιµής.
Η δηµιουργία Χρηµατιστηρίου Σιτηρών BRICS είναι σαν να θέλει κάποιος να παράξει Μercedes, xωρίς εργοστάσιο
Ένας συνδυασµός παραγόντων, µαζί και των συνεπειών της COVID-19, του πολέµου στην Ουκρανία και των διαταραχών του εµπορίου σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα, των οικονοµικών κυρώσεων, της γεωπολιτικής αβεβαιότητας και του αυξανόµενου πληθωρισµού σε ορισµένες χώρες, θέτει υπό αµφισβήτηση το πόσο ρεαλιστική είναι η δηµιουργία ενός χρηµατιστηρίου σιτηρών BRICS. Οι ειδικοί σηµειώνουν ότι «η ιδιαιτερότητα αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι προήλθε από µια χώρα που δεν έχει ακόµη µια σύγχρονη (futures) ανταλλαγή σιτηρών. Ναι, η Ρωσία είναι ο κορυφαίος εξαγωγέας σιταριού στον κόσµο, αλλά εξακολουθεί να χρησιµοποιεί δείκτες αναφοράς παγκόσµιου σίτου (CME/CBOT, Euronext) όταν εξάγει τη συγκοµιδή της. Για παράδειγµα, είναι σαν µια χώρα που δεν έχει εργοστάσιο της Mercedes να προτείνει στους πολιτικούς της εταίρους να παράγει αυτοκίνητα Mercedes χωρίς να έχει καµία συµµετοχή και τεχνολογία Mercedes».
