Στροφή ενισχύσεων σε καινοτομία και βιώσιμη αγροτική παραγωγή ζητά ο ΟΟΣΑ από τις κυβερνήσεις

Η δημόσια στήριξη που αφορά στον τομέα της γεωργίας  έχει μειωθεί από το 2021, αλλά παραμένει κοντά σε ιστορικά υψηλά επίπεδα αλλά  όμως εξακολουθεί να μην κατευθύνεται επαρκώς σε κρίσιμους στόχους που αφορούν την  καινοτομία, την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα, σύμφωνα με νέα έκθεση του ΟΟΣΑ.

Η έκθεση  για την παγκόσμια κρατική στήριξη για την γεωργία αναφέρεται  σε 54 χώρες «OECD Agricultural Policy Monitoring and Evaluation 2024» και δείχνει ότι η συνολική στήριξη στη γεωργία ανήλθε κατά μέσο όρο σε 842 δισ. δολάρια  ετησίως κατά την περίοδο 2021-23. Η στήριξη παραμένει συγκεντρωμένη σε λίγες μεγάλες οικονομίες, με την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ινδία και την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιπροσωπεύουν το 37%, 15%, 14% και 13% του συνόλου αντίστοιχα.

Το μερίδιο της εκτιμώμενης στήριξης που προορίζεται για γενικές υπηρεσίες, όπως η καινοτομία, η βιοασφάλεια ή οι υποδομές, ανέρχεται κατά μέσο όρο μόνο στο 12,6% της συνολικής στήριξης την περίοδο 2021-23. Παρόλο που είναι αρκετά σταθερό από το 2020, το μερίδιο αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από το 16% που παρατηρήθηκε στις αρχές του 21ου αιώνα. Οι υπηρεσίες αυτές αποτελούν βασικά στοιχεία στις προσπάθειες των χωρών για βιώσιμη αύξηση της παραγωγικότητας, την ικανότητα να παράγουν περισσότερα με λιγότερα και ταυτόχρονα να μειώνουν τις απαιτήσεις για το περιβάλλον.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΟΣΑ Ματίας Κορμάν δήλωσε ότι:«Οι κυβερνητικές της προσπάθειες για τη βιώσιμη αύξηση παραγωγικότητας στη γεωργία αποτελούν θετικό βήμα προς τα εμπρός και μπορούν να συμβάλουν στη μελλοντική διασφάλιση του τομέα. Επιπλέον  τα συνολικά επίπεδα των γεωργικών επιδοτήσεων παραμένουν υψηλά και μεγάλο μέρος τους είναι αντιπαραγωγικό για αυτούς τους βασικούς στόχους. Οι έξυπνες μεταρρυθμίσεις είναι το κλειδί για περαιτέρω πρόοδο.»

Για την ενθάρρυνση της καινοτομίας, οι κυβερνήσεις αναπτύσσουν στρατηγικές και πλαίσια, επενδύουν στην έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α), ενισχύουν τους θεσμούς, ενισχύουν τις γεωργικές γνώσεις καθώς και τα συστήματα καινοτομίας και παρέχουν στοχευμένα κίνητρα στους παραγωγούς για την ανάπτυξη και υιοθέτηση νέων μεθόδων παραγωγής. Ο αναπροσανατολισμός της στήριξης θα μπορούσε να ωφελήσει τις προσπάθειες αυτές.

Οι μεμονωμένοι αγρότες έλαβαν 628 δισεκατομμύρια δολάρια  στις ΗΠΑ ετησίως σε θετική στήριξη κατά την περίοδο 2021-23, ποσό που εξακολουθεί να είναι υψηλότερο από τα επίπεδα που ίσχυαν πριν από την περίοδο της πανδημίας. Περισσότερο από το ήμισυ αυτής της στήριξης (334 δισ. δολάρια ΗΠΑ ετησίως) προήλθαν από πολιτικές που αύξησαν τις εγχώριες τιμές πάνω από τις τιμές αναφοράς και καταβλήθηκαν από τους καταναλωτές, ενώ το υπόλοιπα  (295 δισ. δολάρια ΗΠΑ ετησίως) καταβλήθηκαν  από τους φορολογούμενους μέσω δημοσιονομικών μεταβιβάσεων.

Το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης της στήριξης τα τελευταία δύο χρόνια οφειλόταν στις υψηλότερες τιμές της παγκόσμιας αγοράς και όχι σε μεταρρυθμίσεις. Οι υψηλότερες παγκόσμιες τιμές των βασικών εμπορευμάτων οδήγησαν σε μείωση της στήριξης των τιμών αγοράς κατά 8% μεταξύ 2021 και 2023, ενώ η δημοσιονομική στήριξη μειώθηκε κατά 10%.

Οι καταναλωτές και άλλοι αγοραστές γεωργικών προϊόντων πρώτου επιπέδου έλαβαν 107 δισεκατομμύρια δολάρια στις ΗΠΑ ετησίως σε δημοσιονομική στήριξη κατά τη διάρκεια της περιόδου 2021-23, πολύ περισσότερο από ό,τι πριν από την περίδοο της πανδημίας. Κατά μέσο όρο, ωστόσο, αυτό δεν αντιστάθμισε την αρνητική επίδραση των υψηλότερων τιμών για τους καταναλωτές που προκλήθηκαν από τους εμπορικούς φραγμούς και άλλες πολιτικές που στρεβλώνουν τις τιμές. Συνολικά, οι δημόσιες πολιτικές αύξησαν τις δαπάνες των καταναλωτών κατά 3,2% την περίοδο αυτή, από 10,3% το 2000-02, την περίοδο για την οποία υπάρχουν πλήρη στοιχεία και για τις 54 χώρες που μελετήθηκαν.

Ο ΟΟΣΑ έχει καταρτίσει μια ισχυρή πολιτική ατζέντα για τη μεταρρύθμιση και τον αναπροσανατολισμό της στήριξης όσο αφορά την γεωργία.  Για να καταστεί η γεωργία πιο βιώσιμη, παραγωγική και ανθεκτική, οι κυβερνήσεις θα πρέπει προτείνει τα εξής τέσσερα μέτρα:

• Να θέσουν σαφείς στόχους για στρατηγικές βιώσιμης αύξησης της παραγωγικότητας και να επενδύσουν στην ικανότητα μέτρησης των αποτελεσμάτων και προσαρμογής των πολιτικών. Το έργο του ΟΟΣΑ για τη μέτρηση της παραγωγικότητας και οι γεωργοπεριβαλλοντικοί δείκτες του  μπορεί να αποτελέσουν ικανούς δείκτες για τη μέτρηση της βιώσιμης αύξησης της παραγωγικότητας στο μέλλον.
• Μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη γεωργική στήριξη με τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικά επιβλαβών μέτρων και τον αναπροσανατολισμό της γεωργικής στήριξης προς περιβαλλοντικά επωφελή μέτρα, συστήματα γεωργικών γνώσεων και καινοτομίας, υπηρεσίες βιοασφάλειας και βασικές φυσικές και ψηφιακές υποδομές.
• Αύξηση του μεριδίου της στήριξης των παραγωγών που συνδέεται με περιβαλλοντικές πρακτικές και μετατροπή της βιώσιμης διαχείρισης και χρήσης των φυσικών πόρων σε βασικό μέρος της γεωργικής πολιτικής. Να χρησιμοποιούν πολιτικές που βασίζονται στα αποτελέσματα και να τις παρακολουθούν, να τις μετρούν και να τις αξιολογούν συνεχώς για να βελτιώνουν την αποτελεσματικότητά τους.
• Καλύτερη στόχευση των συστημάτων καινοτομίας προς το συνδυασμένο στόχο της βελτίωσης της παραγωγικότητας και των περιβαλλοντικών επιδόσεων. Παράλληλα, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της γεωργικής στήριξης και των αγορών.