Το 2024, η Tetra Tech και οι συνεργάτες της, μια κοινοπραξία με σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συμμετείχαν σε διαδικασία διαβούλευσης με τους αλιείς της ΕΕ, τους εκπροσώπους τους από τα γνωμοδοτικά συμβούλια της ΕΕ και τους κοινωνικούς εταίρους. Στόχος ήταν να διερευνηθούν πιθανά μελλοντικά σενάρια για τον αλιευτικό τομέα έως το 2050. Το αποτέλεσμα είναι η μελέτη Fishers of the Future, ένα πρόγραμμα πρόβλεψης πολλών φορέων σε επίπεδο ΕΕ που διερευνά τις αλλαγές που ενδέχεται να αντιμετωπίσει το επάγγελμα, ο ρόλος και η ταυτότητα των αλιέων.
Η Επιτροπή θα φιλοξενήσει εκδήλωση το πρωί της Τρίτης, 14 Ιανουαρίου 2025, στις Βρυξέλλες και διαδικτυακά που θα επικεντρωθεί στα μελλοντικά σενάρια και προφίλ των αλιέων και στη διερεύνηση πώς μπορούν να συμβάλουν στην οικοδόμηση ρεαλιστικών λύσεων για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος.
Τα πορίσματα της μελέτης, μαζί με τις συζητήσεις που θα ακολουθήσουν, θα ενημερώσουν για τους προβληματισμούς που έχουν προγραμματιστεί για το 2025 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τους Ωκεανούς και την αξιολόγηση του κανονισμού για την Κοινή Αλιευτική Πολιτική (ΚΑλΠ). Αυτά τα στοιχεία θα χρησιμεύσουν ως βάση για τη διαμόρφωση ενός μελλοντικού οράματος για την αλιεία το 2040.
Ο Επίτροπος Αλιείας και Ωκεανών Κώστας Καδής δήλωσε σχετικά ότι: «Τα ευρήματα του Fishers of the Future θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τη μεγαλύτερη πρόκληση: πώς να διασφαλίσουμε μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα και βιωσιμότητα για τον αλιευτικό τομέα. Έχουμε πολλά συγκεκριμένα σενάρια και προφίλ να εξετάσουμε. Καθώς διαμορφώνουμε την πολιτική μας τους επόμενους μήνες, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις τάσεις και τις πιθανές προκλήσεις που περιγράφονται και να αξιοποιήσουμε αυτή τη γνώση για να εξασφαλίσουμε έναν ακμάζοντα τομέα και ένα υγιές θαλάσσιο περιβάλλον για τις επόμενες γενιές.».
Τέσσερα σενάρια βασισμένα στο κλίμα και τη δυναμική της αγοράς
Χρησιμοποιώντας τη συλλογική γνώση των ερωτηθέντων, αναπτύχθηκαν τέσσερα διαφορετικά σενάρια (βλ. εικόνα παρακάτω) με βάση δύο βασικούς άξονες, δηλαδή την έκταση των αλλαγών του κλίματος και της βιοποικιλότητας στα θαλάσσια οικοσυστήματα και τη ζήτηση των καταναλωτών εντός της δυναμικής της αγοράς.
Κάθε σενάριο περιλαμβάνει μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση άλλων παραγόντων όπως το γεωπολιτικό τοπίο, οι αλληλεπιδράσεις με άλλες παράκτιες δραστηριότητες, η χρήση τεχνολογιών, το λειτουργικό κόστος, οι προκλήσεις πρόσληψης κ.λπ. Αναπτύχθηκαν προφίλ αλιέων μικρής και μεγάλης κλίμακας, λαμβάνοντας υπόψη τις πιθανές επιπτώσεις των διαφόρων σεναρίων στις δραστηριότητές τους. Αυτά τα προφίλ περιγράφονται λεπτομερώς στην πλήρη μελέτη.
Τα τέσσερα σενάρια είναι:
Σενάριο 1: Ευδοκιμεί υπεύθυνα (Ο αλιευτικός κλάδος της ΕΕ έχει προσαρμοστεί καλά στις προκλήσεις, υψηλή ζήτηση για ψάρια που αλιεύονται από την ΕΕ).
Σενάριο 2: Κυνηγώντας τα φθίνοντα αποθέματα (κλιματική αλλαγή, μείωση των αποθεμάτων, υψηλή ζήτηση για ψάρια που αλιεύονται στην ΕΕ).
Σενάριο 3: Ανταγωνιζόμενες αγορές (μέτρια κλιματική αλλαγή, χαμηλή ζήτηση για ψάρια που αλιεύονται στην ΕΕ)
Σενάριο 4: Σπανιότητα και επιβίωση (σπάνια αποθέματα ιχθύων, χαμηλή ζήτηση για ψάρια που αλιεύονται στην ΕΕ).
Συμπεράσματα και συστάσεις
Τα τέσσερα σενάρια και τα σχετικά προφίλ ψαράδων προσφέρουν μια ευρεία εξερεύνηση δυνητικά για την μελλοντική αλιεία της ΕΕ. Κάθε σενάριο είναι ακόμα δυνατό τη στιγμή του σύνταξη αυτής της έκθεσης, αν και ορισμένες θα συνεπάγονταν σημαντικές προσαρμογές πολιτικής ή γεωπολιτικές αλλαγές. Τα σενάρια υπογραμμίζουν τα τρωτά σημεία του κλάδου και ευκαιρίες, παρέχοντας πολύτιμες γνώσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους ενδιαφερόμενους.
Με αυτή την έννοια, χρησιμεύουν ως εργαλεία για την πρόβλεψη των προκλήσεων, τον σχεδιασμό στοχευμένων πολιτικών, και υποστηρίζουν τη δομημένη προσαρμογή του κλάδου στις τρέχουσες και μελλοντικές προκλήσεις.
Όποιο και αν είναι το μέλλον, τα σενάρια και τα προφίλ των ψαράδων στοχεύουν να ενημερώσουν περαιτέρω τη συζήτηση, τις επενδύσεις, την καινοτομία και τις ενέργειες που θα χρειαστεί ο κλάδος της αλιείας αν πρόκειται να ευδοκιμήσει μέχρι τα μέσα του αιώνα και μετά.
Σε όλα τα σενάρια και τα προφίλ, ορισμένα βασικά θέματα πολιτικής θεωρούνται άξια προκύπτουν περαιτέρω σκέψεις:
- Προώθηση της ανθεκτικότητας: Επένδυση στην προσαρμοστική διαχείριση και θαλάσσια έρευνα για τον μετριασμό των περιβαλλοντικών αβεβαιοτήτων και τη διασφάλιση αποθεμάτων ψαριών.
- Υποστήριξη της τεχνολογικής και ψηφιακής μετάβασης: Παροχή χρηματοδότησης και κατάρτιση για τη διασφάλιση δίκαιης πρόσβασης σε πράσινες τεχνολογίες και ψηφιακές δεξιότητες και προώθηση της καινοτομίας σε όλους τους στόλους.
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αγοράς: Ενίσχυση των εμπορικών πολιτικών, υποστήριξη των τοπικών αγορών και προώθηση της ιχνηλασιμότητας για τη διαφοροποίηση των προϊόντων της ΕΕ στις παγκόσμιες αγορές.
- Ενθάρρυνση της ανανέωσης του εργατικού δυναμικού: Αντιμετώπιση των προκλήσεων πρόσληψης μέσω βελτιωμένων συνθηκών εργασίας, ένταξης φύλου και στοχευμένων οικονομικών κινήτρων.
- Ενίσχυση της διαφοροποίησης: παροχή δυνατότητας στους αλιείς να ασχοληθούν με την υδατοκαλλιέργεια, διατήρηση και άλλων δραστηριοτήτων γαλάζιας οικονομίας, μειώνοντας την αποκλειστική εξάρτηση από την παραδοσιακή αλιεία.
«Οι στρατηγικές ενέργειες και αποφάσεις μπορούν να οδηγήσουν τον κλάδο προς την ανθεκτικότητα, βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα, διασφαλίζοντας ότι οι αλιείς θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλοστις παράκτιες κοινότητες της Ευρώπης. Η μελέτη αυτή, λειτουργεί ως ορόσημο προς ένα τέτοιο όραμα, καλεί τους φορείς χάραξης πολιτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη να εξετάσουν αυτά τα μελλοντικά ως ένα θεμέλιο για τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων και συνεργατική δέσμευση.», καταλήγει η μελέτη.
