Πολλά λόγια, λίγα έργα για αγροτική ανάκαμψη

Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, τα  κονδύλια που πρόκειται να κατευθυνθούν σε παραγωγικές δράσεις στο ευρύτερο πεδίο που σχετίζεται με την αγροτική παραγωγή και τον διατροφικό κλάδο υπολογίζονται σε 767 εκατ. ευρώ.  Κάποια επιπλέον κονδύλια προκειται να κατευθυνθούν σε αναδασώσεις και έργα προστασίας του περιβάλλοντος, δηλαδή σε έργα τα οποία δεν έχουν παραγωγική διάσταση και δεν επιδρούν στο αγροτικό ΑΕΠ.  

 Ειδικότερα σε άρθρο το οποίο φιλοξενεί το Agronews o κ. Κασίμης επισημαίνει:

 «Άνθρακες ο θησαυρός» του Ταμείου Ανάκαμψης για τον αγροτικό κόσμο

Χαρ. Κασίμης, καθ. ΓΠΑ

Άνθρακες απεδείχθη ο θησαυρός Βορίδη, Σκρέκα, Σκυλακάκη «περί προνομιακής μεταχείρισης του αγροδιατροφικού τομέα» με πακτωλό δισεκατομμυρίων στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).

 Με κείμενα και άρθρα στις 18-12-20, στις 29-1-21 και στις 3-2-21 είχαμε εγκαίρως προειδοποιήσει ότι, όσον αφορά στον αγροτικό τομέα, τόσο η δόμηση της πρότασης για το ΤΑΑ, όσο και το έλλειμμα στοιχειώδους διαβούλευσης, θα οδηγούσε σε Βατερλώ και θα διέψευδε με κρότο τις υποσχέσεις της κυβέρνησης και τις προσδοκίες του αγροτικού κόσμου.

Επιβεβαιωθήκαμε. Δυστυχώς.

 Έτσι, στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας των 31 δις, που υποβάλλεται εντός των ημερών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή,

• τα υπεσχημένα αρδευτικά έργα του 1.2 δις, έγιναν 200 εκατ. και κατασκευή με ΣΔΙΤ[i],
• οι αναδασώσεις των 500.000 στρεμμάτων έγιναν 165.000 στρέμματα, σε περιαστικές περιοχές μόνο, και όχι στα υποβαθμισμένα οικοσυστήματα που έχουν πληγεί από φωτιές, ξηρασία, πλημμύρες την περασμένη δεκαετία, όπως προέβλεπε το αρχικό σχέδιο, 

• η στήριξη της βιοποικιλότητας περιορίστηκε σε μονοπάτια, διαδρομές πεζοπορίας, αποκατάσταση αναβαθμίδων (ξερολιθιές), δημιουργία και αναβάθμιση μουσειακών χώρων, ψηφιοποίηση συλλογών Φυσικής Ιστορίας και Συστήματα Παρακολούθησης ειδών, βιοτόπων και προστατευόμενων περιοχών, με συνολικούς πόρους 100 εκατ. 

Τα κατ’ εξοχήν επενδυτικά έργα για τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας είναι συγχρηματοδοτούμενα και φτάνουν στα 520 εκατ. (συν 47 εκατ. για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γεωργίας).

Επικεντρώνονται στην πράσινη γεωργία και την γεωργία ακριβείας, δίνοντας  έμφαση στις οριζόντιες και κάθετες συνεργασίες και στις διακλαδικές συνδέσεις πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα με στόχο την καινοτομία και την εξωστρέφεια. Ο δε εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς τομέα δίνει βάρος στην αναδιάρθρωση καλλιεργειών και την γενετική βελτίωση ζώων, καθώς επίσης και στην ενίσχυση της παραγόμενης προστιθέμενης αξίας, στην αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών. Στόχοι εξάλλου που δεν διαφοροποιούνται από τους στόχους και του ΠΑΑ, αλλά δεν καθορίζονται και οι αναλογούντες πόροι σε αυτούς.

 Ο ψηφιακός μετασχηματισμός, συμπεριλαμβάνει την πλατφόρμα υποστήριξης εξαγωγών, την αγορά και ανάπτυξη τεχνολογικού εξοπλισμού και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων.

 Κοντολογίς, η κυβέρνηση αποδίδει στον αγροδιατροφικό τομέα το 1,8% των πόρων του ΤΑΑ, (ή το 2,5% αν συμπεριλάβουμε και τα αρδευτικά έργα), όταν η Ισπανία πλησιάζει το 8%, με έναν τομέα του οποίου η συμμετοχή στο ΑΕΠ και στην απασχόληση υπολείπεται αυτού της χώρας μας. Και μάλιστα επενδύει 10 δις σε ένα όραμα πολιτικής για την ίδια την ενίσχυση και σύγκλιση των αγροτικών περιοχών, με όρους αξίας παραγωγής και κοινωνικής συνοχής.

 Γιατί οδηγηθήκαμε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα όταν στο προσχέδιο που είχε υποβληθεί στην ΕΕ υπήρχαν περισσότερες παρεμβάσεις και υψηλότερες προβλέψεις σε πόρους;

 Πρώτον, γιατί γενικότερα η κυβέρνηση και το ΥΠΑΑΤ σχεδίαζε στα κρυφά και στο ‘πόδι’. Δεν υπήρχε κανένα σοβαρό, στρατηγικά συγκροτημένο σχέδιο που θα ‘συναρμολογούσε’ τις αγροτικές πολιτικές και τις προτάσεις, και θα λάμβανε υπόψη τις διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης, τα διαφορετικά κανονιστικά πλαίσια της ΚΑΠ και του ΤΑΑ (του οποίου δεν έχει δημοσιοποιηθεί ακόμα), τα διαφορετικά χρονοδιαγράμματα και τις διαφορετικές διαχειριστικές αρμοδιότητες στα υπουργεία.

Δεύτερον, γιατί οι προτάσεις δεν στηρίζονταν στοιχειωδώς σε σοβαρές μελέτες υποστήριξης.

Τρίτον, γιατί διεκδικούνταν πόροι για δράσεις που χρηματοδοτούνταν και από άλλα Ταμεία και προγράμματα όπως το ΠΑΑ, που ‘έκοψε’ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το υποβληθέν προσχέδιο. (Πώς θα μπορούσε εξάλλου να χρηματοδοτηθεί από το ΤΑΑ η εξισωτική, τα σχέδια βελτίωσης, η βιολογική γεωργία, οι νέοι αγρότες, το Leader κοκ, όταν αυτά αποτελούν μέτρα του ΠΑΑ;)

Τέταρτον, γιατί στη σύνταξη αυτού του σχεδίου, δεν είχαν ενεργό συμμετοχή ούτε οι υπηρεσίες του ΥΠΑΑΤ ούτε οι κοινωνικο-επαγγελματικοί φορείς του αγροτικού χώρου, και δεν υπήρξε ενημέρωση ούτε και δημόσια διαβούλευση.

 Δεν υπήρξε ενιαίος συγκροτημένος αγροτικός άξονας στο εθνικό σχέδιο παρά μόνο αποσπασματικές προτάσεις ή προτάσεις σκορπισμένες σε άλλους άξονες. Μάλιστα, ενώ στο προσχέδιο είναι ρητή η αναφορά στην ανάγκη μετατόπισης του παραγωγικού μοντέλου προς αυτό της ποιότητας και ταυτότητας των αγροτικών μας προϊόντων με συγκριτικό πλεονέκτημα και υψηλότερες τιμές στις διεθνείς αγορές (κάτι για το οποίο χρόνια μιλάμε), στο τελικό σχέδιο δεν υπάρχει ρητή αναφορά σε αυτή την στρατηγική ούτε  οι παρεμβάσεις συγκροτούν ένα πλέγμα μέτρων ενίσχυσης αυτού του μοντέλου.

Είμαστε αντιμέτωποι με μια κυβέρνηση που αδυνατεί να δει την μεγάλη εικόνα της αγροτικής ανάπτυξης και πολιτικής, που δεν έχει ούτε κεντρική στρατηγική ούτε προτεραιότητες.

 Και το ερώτημα παραμένει: Με ποιον σχεδιασμό, ποια στρατηγική και ποιον δημόσιο διάλογο θα γίνει η αναγκαία «συναρμολόγηση» των πολιτικών για τον αγροδιατροφικό τομέα και η κατανομή σε πολιτικές, μέτρα και παρεμβάσεις των πόρων 20 περίπου δις (ΚΑΠ+ΤΑΑ), που του αντιστοιχούν από τώρα μέχρι το 2027;

 Όσο η κυβέρνηση δεν απαντά σε αυτό το ερώτημα, τόσο το μέλλον του αγροτικού κόσμου θα διακυβεύεται και η ανεπάρκειά της να διαχειριστεί τις τύχες του αγροτικού κόσμου θα επιβεβαιώνεται.

[i] Άγνωστο παραμένει πώς μπορεί να υλοποιηθούν και αποπληρωθούν έργα αυτού του χαρακτήρα χωρίς την εγγύηση του δημοσίου. Ποιος θα εγγυάται την πληρωμή της κατανάλωσης ύδατος από τους αγρότες στον ιδιώτη; Το κράτος; Δεν θα αποτελεί τότε παράνομη κρατική ενίσχυση; Το επισημαίνω γιατί το μεταρρυθμιστικό σχέδιο για την οργάνωση και τον συντονισμό των ΤΟΕB/ΓΟΕΒ, που προβλεπόταν στο προσχέδιο, απουσιάζει από το πρόσφατα δημοσιοποιημένο σχέδιο.