Παρελθόν το Εθνικό Απόθεμα, πριμ εξόδου, αναδιανεμητική, ενιαίο τσεκ κρίνονται Οκτώβρη

Πρώτη και σηµαντικότερη συνιστώσα είναι η βασική ενίσχυση και τα δικαιώµατα -ιστορικά και µη- καθώς οι εθνικές αρχές, όπως φαίνεται, θα κληθούν να βρουν κονδύλια για άλλα καθεστώτα των άµεσων ενισχύσεων, όπως η αναδιανεµητική και τα eco-schemes, αλλά και για επιπλέον επιλέξιµα βοσκοτόπια.

Υπό αυτή τη σκοπιά, προς το παρόν το σενάριο για µετάβαση στο Καθεστώς Στρεµµατικής Ενιαίας Ενίσχυσης συνεχίζει να κερδίζει πόντους. Πρόκειται για ένα καθεστώς όπου όλοι οι αγρότες λαµβάνουν ένα φιξ ποσό ανά στρέµµα. Μάλιστα, σύµφωνα µε την Κοµισιόν που έχει προτείνει τη µετάβαση προς αυτό το καθεστώς, δεν θα χρειάζονται έτσι πλέον τα κράτη-µέλη το Εθνικό Απόθεµα.

Στην Ελλάδα µάλιστα όπως είναι γνωστό µε το Εθνικό Απόθεµα και τα δικαιώµατα που απορρέουν από αυτό παίζεται χοντρό παιχνίδι (π.χ 90χρονοι µε γη που αξιώνουν δικαιώµατα και στη συνέχεια τα µεταβιβάζουν κ.α), ενώ συντηρείται και εν µέρει η κατάσταση που έχει διαµορφωθεί µε τους επιτήδειους στα βοσκοτόπια.

Όσον αφορά την αναδιανεµητική ενίσχυση, µένει να φανεί αν θα περάσει η πρόταση του υπουργού Γεωργίας της Ισπανίας, Λουίς Πλάνας για να πηγαίνει αυτή µόνο στους κατ’ επάγγελµα. Μία λύση, που βολεύει τα κράτη -µέλη, όπως π.χ η Ελλάδα που δεν θέλουν να ενεργοποιήσουν τον ορισµό του «πραγµατικού αγρότη». Αναλυτικότερα τα ζέοντα θέµατα που καλείται η χώρα µας να καλύψει µέσω του εθνικού φακέλου είναι:

Πριμ εξόδου 50.000 ευρώ

Το πριµ εξόδου για αγρότες που είναι κοντά σε ηλικία συνταξιοδότησης και µεταβιβάζουν µόνιµα την εκµετάλλευσή τους σε νέους παραγωγούς, θα χρηµατοδοτηθεί από το Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης. Με βάση την ενίσχυση πρόωρης συνταξιοδότησης που είχε ενεργοποιήσει στο παρελθόν η χώρα µας, ένα τέτοιο καθεστώς θα µπορεί να δώσει ένα εφάπαξ πριµ ποσό που φτάνει τα 50.000 ευρώ. Ακόµα ένα σενάριο που βασίζεται σε βρετανικό νοµοθέτηµα, υπολογίζει το πριµ αυτό σύµφωνα µε την ενιαία ενίσχυση που θα απολέσει ο αγρότης σε βάθος δεκαετίας αν µεταβιβάσει την εκµετάλλευσή του. Όπως και να έχει, το πριµ εξόδου δίνεται µόνο µέσω του Μέτρου Συνεργασίας του ΠΑΑ. ∆ηλαδή της συνεργασίας µεταξύ νέου και παλιού αγρότη, µε τον γηραιότερο να αναλαµβάνει ένα είδους «µέντορινγκ» για τον νεαρό. Ο αγροτικός κόσµος στην Ελλάδα το ζητά µετ’ επιτάσεως αυτό το µέτρο και µένει να φανεί αν το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θα ακούσει στο σχεδιασµό του εθνικού φακέλου.  

Βασική 40 ευρώ/στρμ.

Είναι γεγονός πως στα χέρια των ελληνικών αρχών που διαχειρίζονται τον εθνικό φάκελο, βρίσκεται ένα σενάριο που ορίζει το τέλος των δικαιωµάτων (ιστορικών και µη) και τη µετάβαση σε ένα Καθεστώς Ενιαίας Στρεµµατικής Ενίσχυσης (ΚΕΣΕ). Με αυτό το καθεστώς πραγµατοποιείται αυτό που ονοµάζεται «ξαφνικός θάνατος» δηλαδή όλοι οι αγρότες θα λαµβάνουν ίσης αξίας ενίσχυση ανά στρέµµα που υπολογίζεται στα 40 ευρώ το στρέµµα αν ληφθεί υπόψη ο σηµερινός εθνικός φάκελος. Τώρα, αν θα είναι άλλη η αξία ανά περιφέρεια ενίσχυσης (βοσκοτόπια, αροτραίες, δενδρώδεις), αυτό είναι κάτι που δεν έχει εξεταστεί. Σύµφωνα µε την Κοµισιόν µε τη µετάβαση αυτή έρχεται και το τέλος του Εθνικού Αποθέµατος καθώς παύει η ανάγκη ύπαρξής του, εφόσον πολύ απλά, όποιος νέος αγρότης µπαίνει στο επάγγελµα θα λαµβάνει και την αντίστοιχη ενίσχυση ανάλογα την επιλέξιµη έκταση που διαθέτει. Οι ανάγκες για αναδιανεµητική ενίσχυση, οι πιέσεις για µεγαλύτερη ενίσχυση βοσκοτόπων µαζί µε την ένταξη περισσότερων επιλέξιµων βοσκήσιµων γαιών φέρνει όλο και πιο κοντά στην πραγµατικότητα το flat rate. Επιπλέον, έτσι παύει σε κάποιο βαθµό και ο φόβος της εξωτερικής σύγκλισης.

Αναδιανομή ενίσχυσης

Η αναδιανεµητική ενίσχυση είναι ένα καθεστώς άµεσων ενισχύσεων που δίνεται µόνο σε όσες εκµεταλλεύσεις βρίσκονται κάτω από το µέσο όρο στρεµµάτων. Αυτός ο µέσος όρος µπορεί να είναι ανάλογος µε την καλλιέργεια (π.χ 100 στρέµµατα βαµβάκι δεν είναι το ίδιο µε 100 στρέµµατα ελαιώνα). Αν δοθεί µε αυτόν τον τρόπο και κρατηθεί ποσοστό 7% περίπου του εθνικού φακέλου, θα είναι µία ενίσχυση που θα κυµαίνεται κοντά στα 450 ευρώ το στρέµµα ετησίως στην Ελλάδα.  Η Κοµισιόν και η Ευρωβουλή υποστηρίζουν τον υποχρεωτικό τους χαρακτήρα, ενώ στο Συµβούλιο Υπουργών Γεωργίας προτάθηκε ο προαιρετικός της, κάτι που στηρίχθηκε και από τον Έλληνα υπουργό, Μάκη Βορίδη. Ωστόσο, εδώ έρχεται µία συµβιβαστική λύση των Ισπανών, που λέει να δίνεται υποχρεωτικά η αναδιανεµητική µόνο στους κατ’ επάγγελµα. Αυτό δείχνει να βολεύει και τις ελληνικές αρχές για να δείξουν πως αν και δεν θέλουν να περιορίσουν τις άµεσες ενισχύσεις µόνο στους «πραγµατικούς αγρότες», η αναδιανεµητική µπορεί να δώσει µία ώθηση στους µικρούς κατ’ επάγγελµα αγρότες.

Πριμ νέων 35.000 ευρώ

Τη νέα προγραµµατική περίοδο για το πριµ πρώτης εγκατάστασης των νέων αγροτών έχει οριστεί ως ανώτερο όριο ενίσχυσης τα 100.000 ευρώ. Η γενική γραµµατεία του ΥΠΑΑΤ έχει εκφράσει την επιθυµία της, πράγµατι, να αυξηθεί  κατά πολύ το πριµ που ισχύει σήµερα (17.000-24.000 ευρώ), µε µία πρώτη προσέγγιση να γίνεται κοντά στο ποσό των 35.000 ευρώ.

Με το ποσό των 35.000 ευρώ, δεν πέφτει θεαµατικά ο αριθµός των νέων αγροτών που επωφελείται. ∆ηλαδή, από τους 16.000 που ήταν οι ωφεληµένοι την τρέχουσα περίοδο, οι δικαιούχοι θα είναι 10.000, λαµβάνοντας υπόψη βέβαια ότι ο συνολικός διαθέσιµος προϋπολογισµός θα είναι ο ίδιος. Έτσι λοιπόν και δεν θα φανεί πολύ η µείωση των δικαιούχων και παράλληλα αυξάνεται το ποσό, όπως δεσµεύονται οι αρχές. Βέβαια, να αναφερθεί εδώ ότι η Ιταλία και η Ισπανία διαθέτουν 70.000 ευρώ κατ’ αποκοπή ενίσχυση µε αυστηρά κριτήρια σε λίγες εκµεταλλεύσεις µε καλά επιχειρηµατικά πλάνα στην τρέχουσα προγραµµατική περίοδο. 

Μικροί καλλιεργητές

Το καθεστώς των µικρών καλλιεργητών είναι από τα λίγα που φαίνεται να έχει «κλειδώσει» ως πτυχή των άµεσων ενισχύσεων. Στην τρέχουσα περίοδο, η κατηγορία αυτή φιλοξενούσε όσους αγρότες λάµβαναν συνολικά (τσεκ, πρασίνισµα, συνδεδεµένες) ποσό µέχρι 1.250 ευρώ. Το καθεστώς µικροκαλλιεργητών απαλλάσσει τους γεωργούς που συµµετέχουν σε αυτό από τις υποχρεώσεις οικολογικού προσανατολισµού, ενώ παράλληλα οι κυρώσεις που ισχύουν στο πλαίσιο της πολλαπλής συµµόρφωσης δεν εφαρµόζονται στη χορηγούµενη εισοδηµατική ενίσχυση.

Στη νέα περίοδο τώρα, τα κράτη-µέλη µπορούν να αποφασίσουν να πληρώνουν µεταξύ ενός εφάπαξ ποσού ή ενός ποσού ανά εκτάριο, έως ένα ανώτατο όριο εκταρίων, αντικαθιστώντας τις άµεσες ενισχύσεις. Τα κράτη µέλη επίσης µπορούν να αποφασίσουν να ορίσουν διαφορετικά εφάπαξ ποσά ή ποσά ανά εκτάριο συνδεόµενα µε διαφορετικά όρια εκτάσεων. Επίσης να σηµειωθεί εδώ ότι από την ΚΑΠ δεν έχει οριστεί ένα µέγιστο ποσό ενισχύσεων για τους µικροκαλλιεργητές. Στο πρόσφατο συµβούλιο υπουργών Γεωργίας διατυπώθηκε η πρόταση οι µικροκαλλιεργητές να υπόκεινται τελικά σε ένα ειδικό καθεστώς ελέγχων και κυρώσεων.

Προϊόντα σε σύνδεση

Χωρίς θεαµατικές αλλαγές αναµένεται το καθεστώς των συνδεδεµένων ενισχύσεων στη χώρα µας. Η Ελλάδα προς το παρόν αξιοποιεί ένα 10% του εθνικού φακέλου έχοντας εντάξει σε αυτό 18 προϊόντα. Το ποσοστό αυτό εξασφαλίζεται και τη νέα περίοδο, καθώς έχει συµφωνηθεί να µπορέσουν τα κράτη µέλη να αφιερώσουν εκτός του 10% στις συνδεδεµένες ακόµα ένα 3% για πρωτεΐνούχες καλλιέργειες (όσπρια, ψυχανθή κ.λπ). Νέα δυνατότητα που δίνεται στην ερχόµενη ΚΑΠ είναι και η ένταξη του ηλίανθου στο καθεστώς χωρίς όµως να έχει γίνει κάποια τέτοια κουβέντα προς το παρόν στη χώρα µας.

Παράλληλα, ενδιαφέρον έχει, όσον αφορά κυρίως τα όσπρια, το αίτηµα που εξέφρασε κατά το περασµένο συµβούλιο υπουργών Γεωργίας η Ελλάδα µαζί µε τη Γαλλία και άλλα κράτη-µέλη, να µπορούν οι πρωτεΐνούχες τροφές να ενισχύονται χωρίς κάποιο στρεµµατικό όριο. ∆ηλαδή να µένει σταθερή η ενίσχυση, ακόµα και αν αυξάνονται τα στρέµµατα.