Αργοσβήνει η αγορά δικαιωμάτων, αβάντα στην επένδυση η νέα ΚΑΠ

Αργοσβήνει η αγορά  δικαιωμάτων, αβάντα  στην επένδυση γης δίνει το νέο μοντέλο επιδοτήσεων 

∆εν µοιάζει τυχαίο πως πέρσι που είχαν γίνει γνωστές οι πτυχές της νέας ΚΑΠ, σηµειώθηκαν οι λιγότερες µεταβιβάσεις δικαιωµάτων που έχουν καταγραφεί την τελευταία 7ετία. Όπως περιγράφει στην Agrenda έµπειρος παραγωγός µε µεγάλες αροτραίες εκτάσεις πλέον η αγορά δικαιωµάτων παρουσιάζει πολύ µικρότερο ενδιαφέρον ή ακόµη και µηδαµινό, µε την ιστορικότητα να τελειώνει και κατά πάσα πιθανότητα όλο το καθεστώς των επιδοτήσεων µε δικαιώµατα να καταργείται στο τέλος της προγραµµατικής περιόδου.

Από την άλλη, υπάρχουν αγρότες που πορεύονται µε τα ίδια δικαιώµατα από το 2015 όπου τους µοιράστηκαν µε την πρώτη κατανοµή. Αν δήλωναν τότε 100 στρέµµατα και σήµερα τα έχουν κάνει 200 ή και περισσότερα, συνεχίζουν µε τα ίδια δικαιώµατα (αν δεν έχουν προβεί σε αγορά τους), ενώ κάτι αντίστοιχο συµβαίνει µε τους κτηνοτρόφους και το ζωικό τους κεφάλαιο. Αυτοί οι παραγωγοί σήµερα, έχουν την ευκαιρία για πρώτη φορά να διεκδικήσουν επιδοτήσεις σε όλη την επιλέξιµη έκταση που δηλώνουν ανεξαρτήτως το πόσα δικαιώµατα έχουν στην κατοχή τους. Κάτι που όµως και πάλι δεν είναι εύκολο, χρειάζεται έξοδα από πλευράς παραγωγού και µελέτη ειδικά αν «σφίξει» ο κανόνας για την ένταξη στα Βιολογικά (διατήρηση) κάτι που αν δεν γίνει φέτος, θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα από το 2024 και µετά.

Με το πρασίνισµα κανείς δεν ξέρει πόσα θα εισπράξει στο τέλος της περιόδου

Προφανώς τα δικαιώµατα δεν είναι «για πέταµα» και τουλάχιστον γνωρίζουν πάνω-κάτω οι δικαιούχοι τι ποσό θα λάβουν και ας είναι και λιγότερο. Με τα eco-scheme δεν ισχύει αυτό. Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης µε τις εφαρµοστικές αποφάσεις που εξέδωσε για τα eco-schemes και το στρατηγικό σχέδιο ουσιαστικά υπολογίζει τις επιδοτήσεις ανά στρέµµα «κατά προσέγγιση». Για παράδειγµα υπολογίζει 1,21 εκατ. στρέµµατα αγροτικής γης πως θα ενταχθούν στη δράση «Εφαρµογές κυκλικής οικονοµίας στη γεωργία» (εφαρµογή κοµπόστ στο χωράφι) και τις επιδοτήσεις στα 11 ευρώ το στρέµµα για τις αροτραίες. Αν µπουν περισσότερα στρέµµατα (πράγµα απίθανο τουλάχιστον για φέτος) θα µειωθεί η επιδότηση, όµως αν µπουν λιγότερα, η εφαρµοστική δεν αναφέρει για αύξηση ενίσχυσης. Πολύ απλά γιατί οι επιδοτήσεις αυτές µε βάση τα όσα έχουν προβλέψει οι αρχές δίνονται ως «αποζηµίωση» για τα έξοδα του παραγωγού.

Περισσότερα τα στρέµµατα µε δικαιώµατα από αυτά που έχουν προβλεθεί για τα eco-schemes

Ωστόσο, στο στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ, περιγράφεται το εξής οξύµωρο: Έχει προβλεφθεί η κάλυψη 20.420.440 στρεµµάτων από τα eco-schemes, ενώ πληρώνονται ετησίως βασική ενίσχυση τουλάχιστον 38.763.600 στρέµµατα σύµφωνα πάντα µε τα στοιχεία που φιλοξενούνται στο στρατηγικό σχέδιο της χώρας. Σηµειώνεται πως στα 20.420.440 στρέµµατα συµπεριλαµβάνονται και 4.011.510 βοσκοτόπων για ορισµένες δράσεις που δεν δύναται να προχωρήσουν λόγω της µη ολοκλήρωσης διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης και ακόµη 1 εκατ. στρέµµατα βοσκοτόπων αγροδασικών τα οποία όµως η εφαρµοστική απόφαση που εκδώθηκε απέκλεισε από τη σχετική επιδότηση.

Αν µπει στην εξίσωση και το γεγονός πως ένας αγρότης µπορεί να ενταχθεί σε όσα eco-schemes το επιθυµεί ανά αγροτεµάχιο αρκεί να είναι συµβατά µεταξύ τους, τότε γίνεται φανερό ότι από τα ποσά που αναφέρονται στο καθεστώς αυτό θα πρέπει να κρατούν µικρό καλάθι οι ενδιαφερόµενοι. Άλλωστε οι περισσότεροι αγρότες τηρούν µία στάση αναµονής προς το παρόν, και δεν γνωρίζουν αν και σε πόσα eco-schemes θα ενταχθούν.

Εκ των πραγµάτων στο ΥΠΑΑΤ γνωρίζουν πολύ καλά ότι θα υπάρξει υποαπορρόφηση κονδυλίων, µε ερωτηµατικό πάντα τη δράση της Βιολογικής Γεωργίας (διατήρηση). Έπειτα είναι και το ζήτηµα της πληρωµής των eco-schemes, δηλαδή το πώς θα γίνει ο έλεγχος των δράσεων, πόσοι θα πρέπει να είναι οι επιτόπιοι, πόσο χρόνο θα πάρουν οι διοικητικοί. Ζητήµατα που καλείται να λύσει άµεσα ο ΟΠΕΚΕΠΕ σε συνεργασία µε τις διαχειριστικές αρχές.

Τα µαθηµατικά των άµεσων ενισχύσεων

Σε σύγκριση µε τις κατανοµές ποσών το 2020, στην τρέχουσα ΚΑΠ ισχύουν τα εξής:

• Η βασική ενίσχυση από 1,09 δις ευρώ το έτος µειώνεται στα 829.567.104, δηλαδή κατά 23% µικρότερη. Αυτή είναι και η µόνη επιδότηση που συνδέεται πλέον µε τα δικαιώµατα.
• Το πρασίνισµα από 550 εκατ. ευρώ ετησίως, µειώνεται στα 425 εκατ. ευρώ ετησίως και απεµπλέκεται εντελώς από τα δικαιώµατα.
• Η επιδότηση νεαρών αγροτών µειώθηκε από τα 36 εκατ. ευρώ, στα 28 εκατ. ευρώ και επίσης απεµπλέκεται εντελώς από τα δικαιώµατα.
• Η αναδιανεµητική ενίσχυση είναι ένα νέο καθεστώς που ορίστηκε στα 170 εκατ. ευρώ. ∆εν έχει καµία σχέση µε τα δικαιώµατα.
• Η συνδεδεµένη ενίσχυση, αυξήθηκε στα 245.270.569 ευρώ από τα 182 εκατ. ευρώ.

Άρα από τα παραπάνω προκύπτει πως από τα δικαιώµατα πήγαζαν 1,67 δις ευρώ πληρωµές ετησίως, ενώ φέτος θα έχουν «αξία» 829.567.104, δηλαδή τη µισή.

Η αλλαγή στο µοντέλο των µεταβιβάσεων

Φέτος αλλάζει και ο τρόπος µεταβίβασης δικαιωµάτων χωρίς γη, καθώς στα χέρια του αγοραστή θα φτάνουν λιγότερα κατά 25%, αλλά διατηρώντας τη µέση αξία τους.

Για παράδειγµα ένας παραγωγός αγοράζει 6 δικαιώµατα για 60 στρέµµατα γης αξίας 40 ευρώ το στρέµµα. Με το παλαιό σύστηµα έφταναν στα χέρια του 6 δικαιώµατα αξίας 30 ευρώ το στρέµµα. Με το νέο θα έχει πλέον στην κατοχή του δικαιώµατα που καλύπτουν 45 στρέµµατα, αλλά µε αξία 40 ευρώ το στρέµµα. Για τα υπόλοιπα 15 που δεν µπορεί να τα «ντύσει» θα µπορεί να κάνει αίτηση από το Εθνικό Απόθεµα εφόσον είναι νεαρός αγρότης που έχει εγκατασταθεί την τελευταία 5ετία στη γεωργία.

Από την εφαρµογή του κανόνα εξαιρούνται οι συγγενείς πρώτου βαθµού και οι σύζυγοι. Επίσης, η παρακράτηση δεν εφαρµόζεται σε περίπτωση µεταβίβασης δικαιωµάτων λόγω κληρονοµιάς. Τα αποκτούµενα από το απόθεµα δικαιώµατα δεν µπορούν να επαναµεταβιβαστούν (µε πώληση ή ενοικίαση) για µια πενταετία από την έναρξη της απόκτησης.

Φτωχαίνει το Απόθεμα που αντλεί από τη βασική

Ο νέος κανονισµός (ΦΕΚ 3072/Β’/2023) ο οποίος ορίζει σε γενικές γραµµές τον τρόπο µε τον οποίο θα λειτουργεί το νέο Εθνικό Απόθεµα, λέει πως «η αξία των δικαιωµάτων των αποθεµάτων για τους γεωργούς νεαρής ηλικίας και τους νέους γεωργούς ανέρχεται στον περιφερειακό µέσο όρο της αξίας των δικαιωµάτων βασικής εισοδηµατικής ενίσχυσης της Αγρονοµικής Περιφέρειας κατά το έτος χορήγησης».

Με βάση λοιπόν τους υπολογισµούς, για τις αροτραίες µπορούν να δoθούν έως 11.348.477 ευρώ Απόθεµα για τις µόνιµες έως 6.843.928 και έως 6.694.606 ευρώ στα βοσκοτόπια, ποσά που αντιστοιχούν στο 3% των ποσών που έχουν δεσµευθεί για τη βασική ενίσχυση.

Όταν λοιπόν το 2020 δόθηκαν για τα βοσκοτόπια 32 εκατ. ευρώ, αυτά τα πήραν οι αρχές από όλους τους αγρότες (όχι µόνο τους βοσκοτόπους). Τώρα εφόσον χρειαστεί ξανά τέτοιο ποσό (το 5πλάσιο από το µέγιστο), η γραµµική µείωση (πέρα του 3%) θα αφορά µόνο τα βοσκοτόπια. Φέτος, αν λοιπόν πάρουν όλοι οι δικαιούχοι τη µέση αξία όπως αναφέρεται ρητά, τότε µιλάµε για µέγιστο όριο κατανοµής δικαιωµάτων σε 527.836 στρέµµατα στα αροτραία, 253.478 στρέµµατα στις µόνιµες και 380.375 στρέµµατα στα βοσκοτόπια, µε ποσά 21,5, 27 και 21,4 ευρώ το στρέµµα αντίστοιχα.

Σύµφωνα µε την εφαρµοστική απόφαση, για το Εθνικό Απόθεµα ισχύουν από φέτος τα εξής:

1. ∆ηµιουργούνται τρία (3) περιφερειακά αποθέµατα για τη χορήγηση δικαιωµάτων ενίσχυσης στους δικαιούχους.
2. Τα αποθέµατα δικαιωµάτων χρησιµοποιούνται κατά προτεραιότητα για τη χορήγηση δικαιωµάτων ενίσχυσης σε: α) Γεωργούς νεαρής ηλικίας που συστήνουν νέα γεωργική εκµετάλλευση για πρώτη φορά και β) νέους γεωργούς.
3. ∆ικαιώµατα ενίσχυσης από τα περιφερειακά αποθέµατα χορηγούνται µόνο σε ΕΓ για τις επιλέξιµες εκτάσεις τους, οι οποίοι έχουν αιτηθεί τη χορήγηση δικαιωµάτων βασικής εισοδηµατικής ενίσχυσης από τα περιφερειακά αποθέµατα στην Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης στο πλαίσιο της βασικής εισοδηµατικής ενίσχυσης, έως την καταληκτική ηµεροµηνία υποβολής της ΕΑΕ του έτους ενίσχυσης.
4. ∆ύναται να εφαρµοστεί γραµµική ποσοστιαία µείωση του εθνικού ανώτατου ορίου της βασικής εισοδηµατικής ενίσχυσης έως 3% για τη χρηµατοδότηση των τριών περιφερειακών αποθεµάτων δικαιωµάτων ενίσχυσης. Το ποσοστό δύναται να αυξηθεί σε περίπτωση που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών χορήγησης δικαιωµάτων ενίσχυσης σε γεωργούς νεαρής ηλικίας και νεοεισερχόµενους.

Οι πηγές για ενεργά δικαιώματα

Υπενθυμίζεται πως φέτος δικαιούχοι της βασικής ενίσχυσης θα είναι οι ενεργοί γεωργοί, οι οποίοι:

α) Έχουν αποκτήσει δικαιώματα ενίσχυσης:

αα) Μέσω χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης το έτος ενίσχυσης 2015, σύμφωνα με την υπ’ αρ. 104/7056/2015 απόφασης «Εθνικές επιλογές, διοικητικά μέτρα και διαδικασίες εφαρμογής των άμεσων ενισχύσεων κατ’ εκτέλεση του Καν. (ΕΕ) 1307/2013 και του Καν. (ΕΕ) 1306/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου» (Β’ 147),

αβ) μέσω χορήγησης δικαιωμάτων ενίσχυσης από το εθνικό απόθεμα, σύμφωνα με το άρθρο 16 της υπ’ αρ. 104/ 7056/2015 (Β’ 147) απόφασης και της υπ’ αρ. 1930/2015 (Β’ 1691) απόφασης σχετικά με τις ενισχύσεις από το εθνικό απόθεμα σε γεωργούς,

αγ) με μεταβίβαση δικαιωμάτων ενίσχυσης, σύμφωνα με την απόφαση 104/7056/2015 (Β’ 147) και την υπ’ αρ. 1406/52601/2016 (Β’ 1291) απόφαση σχετικά με τη διαδικασία μεταβίβασης δικαιωμάτων ενίσχυσης.