Συχνότερη προκήρυξη και απλοποίηση στους Νέους Αγρότες, το γαλλικό παράδειγμα

Συχνότερη προκήρυξη και απλοποίηση στους Νέους Αγρότες για να μπει νέο αίμα στο χώρο, το γαλλικό παράδειγμα 

Αυτό το µοντέλο της µίας ή δύο προκηρύξεων ανά προγραµµατική περίοδο, δηλαδή ανά 7ετία, είναι κάτι που ακολουθεί η χώρα µας τουλάχιστον από εποχές «Αλ. Μπαλτατζή» και δεν φαίνεται να έχει αφήσει κάποιο ιδιαίτερο αποτύπωµα. «Με βάση τα στατιστικά πολλών ετών, η σχέση µεταξύ των αγροτών που είναι πάνω από 55 ετών και εκείνων κάτω των 35 ετών, είναι αυτήν τη στιγµή στο 19 προς 1», είχε παραδεχτεί ο προϊστάµενος της Μονάδας Επενδύσεων, Θύµιος Τσιατούρας, παρουσιάζοντας πτυχές της επερχόµενης πρόσκλησης. 

Τι θα γινόταν όµως αν ετησίως, όλοι οι νέοι αγρότες, χωρίς να απαιτείται φάκελος και έξοδα προς µελετητή, χωρίς πίνακες επιλαχόντων και µοριοδότηση, λάµβαναν ένα σεβαστό ποσό από τις άµεσες ενισχύσεις και όχι απλά 7 ευρώ το στρέµµα και έως τα 250 στρέµµατα όπως κάνει η χώρα µας; 

Ενίσχυση για όλους επιλέγει η Γαλλία

Την απάντηση αυτή επιχειρεί να δώσει η Γαλλία αποφασίζοντας την τρέχουσα προγραµµατική περίοδο, να κάνει το εξής: Προσφέρει ποσό ύψους 4.449 ευρώ ετησίως και ανεξαρτήτως στρεµµάτων σε κάθε νέο αγρότη για µία 5ετία. «Η πρόσθετη ενίσχυση καθιστά έτσι δυνατή την αύξηση των πιθανοτήτων επιτυχίας των εγκαταστάσεων νέων γεωργών, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που δεν πληρούν τα κριτήρια πρόσβασης στην ενίσχυση του Β’ Πυλώνα. Προκειµένου να ληφθούν καλύτερα υπόψη τα γεωργικά περιουσιακά στοιχεία, σχεδιάζεται να καταβληθεί το εφάπαξ ποσό στο αγρόκτηµα και όχι ένα ποσό ανά εκτάριο όπως συνέβαινε στο πρόγραµµα 2014-2020», αναφέρει στο στρατηγικό της σχέδιο η Γαλλία για τη συγκεκριµένη επιδότηση.

Τι κάνουν λοιπόν εδώ οι γαλλικές αρχές:

Πρώτον, παρέχουν µία καλή χρηµατοδότηση που θα καλύπτει ετησίως κάποιες πάγιες υποχρεώσεις των νεαρών αγροτών.

∆εύτερον, δίνουν την ευκαιρία να λάβουν στο λογαριασµό τους για µία 5ετία συνολικά 22.245 ευρώ οι νέοι αγρότες που δεν εντάχθηκαν στο αντίστοιχο πρόγραµµα του Β’ Πυλώνα. Σηµειωτέον η Γαλλία προσφέρει πριµ πρώτης εγκατάστασης έως 100.000 ευρώ. 

Πρόκειται για µία πολύ γενναία κίνηση, η οποία στην Ελλάδα είναι βέβαιο πως χωρίς τα σωστά φίλτρα θα είχε «κανιβαλιστεί», όπως έγινε και µε τα eco-schemes. ∆ηλαδή οι µεταβιβάσεις από πατέρα σε γιο θα πήγαιναν «σύννεφο» µε τον νεαρό να δηλώνει απλά λίγα στρέµµατα για µία 5ετία ώστε να λαµβάνει αυτό το 5χίλιαρο ετησίως. ∆εν παύει όµως, το να πληρώνει κάποιος ένα χιλιάρικο για «φάκελο» ώστε να λάβει- εάν λάβει- 30.000 ευρώ (στη φυτική παραγωγή) και να είναι υποχρεωµένος να παραµείνει στο επάγγελµα για 8 χρόνια βρέξει-χιονίσει, να τζιράρει ετησίως ένα σεβαστό ποσό και να εκπαιδεύεται, να είναι κάτι που δεν ακούγεται ελκυστικό για πολλούς. Είναι σαν να µοιράζονται αυτά τα 30.000 ευρώ για µία 8ετία, δηλαδή να πληρώνεται 3.750 ευρώ το χρόνο, λιγότερα δηλαδή από τον Γάλλο που απλά δηλώνει εκµετάλλευση στο αντίστοιχο ΟΣ∆Ε και είναι κάτω των 40 ετών. Για τον κτηνοτρόφο που θα λάβει 40.000 ευρώ, είναι 5.000 ευρώ ετησίως. 

«Τα 30.000 ή τα 40.000 ευρώ που θα δοθούν από το πρόγραµµα δεν είναι δώρο. Είναι ένα φιλικό σπρώξιµο στην πλάτη. Σας λέµε ξεκινήστε και για 8 χρόνια θα φροντίσουµε τις ασφαλιστικές σας εισφορές και θα σας βοηθήσουµε να αγοράσετε κάποιο εργαλείο ή ένα κοµµάτι γης. Αλλά αυτό έχει υποχρεώσεις και δεσµεύσεις, που σηµαίνει πως πρέπει να παράξετε για να παραµείνετε µέσα». Τα παραπάνω ήταν τα λόγια του κ. Τσιατούρα, περιγράφοντας το σχετικό πριµ. 

Τα ποσά της νέας περιόδου ανά χώρα

Υπενθυµίζεται εδώ πως κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης για το ελληνικό Στρατηγικό Σχέδιο είχε τεθεί το ερώτηµα περί αύξησης του µέγιστου ποσού επιδότησης πρώτης εγκατάστασης µεταξύ 47.500 και 57.500 ευρώ. Σηµειώνεται πως ο πανευρωπαϊκός µέσος όρος στα µέγιστα ποσά στη νέα ΚΑΠ είναι κοντά στα 65.000 ευρώ (βλ. στοιχεία πίνακα).  

Σύµφωνα λοιπόν µε την ανάλυση των Στρατηγικών Σχεδίων τα ποσά ενίσχυσης Νέων Αγροτών 2023-2027 ανά χώρα έχουν ως εξής:

• Βουλγαρία: 30.000 ευρώ.
• Τσεχία: 58.000 ευρώ ή 78. 000 ευρώ εάν το επιχειρηµατικό σχέδιο περιλαµβάνει τη µεταποίηση της ίδιας παραγωγής.
• ∆ανία: 50.000 ή 100.000 ευρώ ανάλογα τις ΜΑΕ (ώρες απασχόλησης στο χωράφι).
• Γερµανία: Έως 100.000 ευρώ ανάλογα το οµοσπονδιακό κρατίδιο. 
• Εσθονία: 60.000 ευρώ.
• Ιρλανδία: ∆εν προβλέπει.
• Ισπανία: Έως 100.000 ευρώ.
• Γαλλία: Έως 100.000 ευρώ.
• Κροατία: 75.000 ευρώ.
• Ιταλία: Έως 100.000 ευρώ ανάλογα µε την περιοχή. 
• Κύπρος: 20.000 εως 50.000 ευρώ.
• Λετονία: 40.000 ευρώ.
• Λιθουανία: 60.000 ευρώ.
• Λουξεµβούργο: 80.000 ή 100.000 ευρώ αν ο νέος αγρότης έχει επαγγελµατική εµπειρία στο εξωτερικό ή κατάρτιση από το εξωτερικό.
• Μάλτα: 100.000 ευρώ. 
• Ουγγαρία: 40.000 ευρώ.
• Ολλανδία: 50.000 ευρώ.
• Αυστρία: 15.000 ευρώ.
• Πολωνία: 44.600 ευρώ.
• Πορτογαλία: 20.000-30.000 ευρώ.
• Ρουµανία: 70.000 ευρώ.
• Σλοβενία: 50.000 ευρώ στην κτηνοτροφία, 70.000 ευρώ στη φυτική παραγωγή.
• Σλοβακία: Από 40.000 έως 57.600 ευρώ
• Φινλανδία: 40.000 ευρώ.
• Σουηδία: 12.500 ή 25.000 ευρώ αναλόγως τις ΜΑΕ.
• Ελλάδα: 30.000 έως 44.000 ευρώ.
• Βέλγιο: Φλάνδρα 70.000 έως 100.000 ευρώ. Βαλλονία 70.000 ευρώ. 

Φαίνεται λοιπόν πως από τις 26 χώρες της ΕΕ που προβλέπουν πριµ πρώτης εγκατάστασης νέων αγροτών στην ΚΑΠ 2023-2027, η Ελλάδα βρίσκεται στη 20ή θέση σε σχέση µε το ποσό που διαθέτει κάτω ακόµη και από Μάλτα, Κύπρο και Λουξεµβούργο, σύµφωνα µε το ρεπορτάζ της Agrenda. Η µόνη χώρα που δεν προβλέπει πριµ είναι η Ιρλανδία, ενώ οκτώ χώρες δίνουν τη δυνατότητα στους νέους να διεκδικήσουν τη µέγιστη προβλεπόµενη επιδότηση που προβλέπουν οι κοινοτικοί κανονισµοί, δηλαδή 100.000 ευρώ.

Είναι τελικά η γεωργία ένα «κλειστό επάγγελµα»;

Η «έλλειψη» νέων αντανακλά σε µεγάλο βαθµό την απροθυµία τους να αποδεχτούν χαµηλές ή ασταθείς προοπτικές εισοδήµατος προκειµένου να κυνηγήσουν τα όνειρά τους για τη γεωργία. Σε πολλές περιοχές της Ευρώπης,  η γεωργία είναι ουσιαστικά ένα κλειστό επάγγελµα, ανοιχτό µόνο σε όσους έχουν από πίσω τους κάποιον που ήδη απασχολείται στον αγροτικό χώρο. Η δυσκολία πρόσβασης  στη γη και τη χρηµατοδότηση αναγνωρίζονται σταθερά ως τα µεγαλύτερα εµπόδια για τους νέους γεωργούς στην ΕΕ. 

Δυνατότητα και για επιδότηση εγκατάστασης νεοεισερχόμενων

H Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να προκηρύξει παράλληλα πρόγραµµα πρώτης εγκατάστασης και για νέους αγρότες άνω των 40 ετών (νεοεισερχόµενοι) µε τους όρους του αντίστοιχου Μέτρου, αλλά χωρίς το ηλικιακό όριο. Είναι µία δυνατότητα που προσφέρει η νέα ΚΑΠ (Άρθρο 75 σηµείο β, παράγραφος 2 του Καν. ΕΕ 2021/2115) την οποία οι αρµόδιες αρχές δεν έχουν επιλέξει να εκµεταλλευτούν στο στρατηγικό σχέδιο.

Την ανάγκη αξιοποίησης αυτής της δυνατότητας έρχεται να υποστηρίξει έρευνα που δημοσιεύτηκε στο «Agricultural and Food Economics» από την Lee Ann Sutherland του ινστιτούτου James Hutton. Όπως αναφέρει  είναι προβληματικό το γεγονός πως οι νεοεισερχόμενοι δεν στηρίζονται επαρκώς σε σχέση με τους νέους σε ηλικία αγρότες, καθώς η έρευνα δείχνει ότι «οι νεοεισερχόμενοι –ανεξαρτήτως ηλικίας– τείνουν να είναι πιο καινοτόμοι από τους καθιερωμένους αγρότες ή τους διαδόχους τους.» Παράλληλα, συναντάνε τα ίδια προβλήματα με τους νεότερους σε ηλικία, όπως είναι η έλλειψη χρηματοδότησης,  η δυσκολία στην πρόσβαση γης κ.α. Παρόλο λοιπόν που οι πολιτικές της ΕΕ δίνουν τη δυνατότητα στους νεοεισερχόμενους να εισέλθουν στον τομέα, η εστίαση είναι ξεκάθαρα στους νέους αγρότες.