Η διασύνδεση των αλυσίδων εφοδιασµού σηµαίνει ότι οι αναταραχές σε µια περιοχή µπορεί να έχουν εκτεταµένες επιπτώσεις, επηρεάζοντας τους τοπικούς παραγωγούς αλλά και τους καταναλωτές παγκοσµίως.
Υπό το φως τέτοιων επιδεινούµενων ανησυχιών που σχετίζονται µε το κλίµα σχετικά µε τα τρόφιµα και τη γεωργία, το έργο προσοµοίωσης κρίσης Food Alert προσπάθησε πρόσφατα να δώσει απαντήσεις. Οι εµπνευστές του ζήτησαν πολιτική δράση σε επίπεδο ΕΕ για την αποτελεσµατική βραχυπρόθεσµη ετοιµότητα και συντονισµό αντιµετώπισης κρίσεων και για µακροπρόθεσµη πρόληψη. Το πιο σηµαντικό, παρείχε ένα σύνολο βηµάτων που έπρεπε να λάβουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, προκειµένου να οικοδοµήσουν ανθεκτικότητα στο σύστηµα.
Το έργο συνίστατο σε µια διήµερη προσοµοίωση που συγκέντρωσε πάνω από 60 Ευρωπαίους ειδικούς και επαγγελµατίες στα συστήµατα τροφίµων για να αναπτύξουν πρακτικές πολιτικές απαντήσεις σε µια φανταστική, αλλά ρεαλιστική κρίση του συστήµατος τροφίµων µε πολλαπλά «σοκ» προµήθειας που προκαλούνται από το κλίµα. Η εργασία περιελάµβανε τη συµβολή εµπειρογνωµόνων σε θέµατα σχετικά µε τη διακυβέρνηση, τη ρύθµιση των τροφίµων, την παραγωγή, το εµπόριο και την κατανάλωση.
Συχνά σκεφτόµαστε αυτές τις κρίσεις µεµονωµένα, ωστόσο κατά τη διάρκεια της προσοµοίωσης Food Alert, φάνηκε πώς ήταν πολύ αλληλένδετες, συχνά µε επικαλυπτόµενες επιπτώσεις. Μάλιστα, δώδεκα βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες ιδέες πολιτικής προέκυψαν από την προσοµοίωση, συµπεριλαµβανοµένης της πρότασης για αναβάθµιση των αποθεµάτων τροφίµων µέσω ενός νέου προγράµµατος ∆ιαχείρισης Αποθεµατικών Κατανοµής Τροφίµων (FARM).
∆ιασυνδέσεις που αγνοούνται από τη βιοµηχανία
Τα αποτελέσµατα από το έργο Food Alert έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στη βιοµηχανία τροφίµων, παρέχοντάς τους µια οπτική-άσκηση για να δοκιµάσουν τα δικά τους συστήµατα και να προετοιµαστούν καλύτερα για µελλοντικούς κραδασµούς. Αρχικά, οι συµµετέχοντες στο εργαστήριο συνειδητοποίησαν ότι σηµειώνονται σηµαντικές αλλαγές σε σχέση µε το πού προµηθεύεται τις πρώτες ύλες η βιοµηχανία τροφίµων κυρίως επειδή οι κατασκευαστές τροφίµων αναζητούν πιο ασφαλείς ή πιο διαφορετικές πηγές. Σε άλλες περιπτώσεις, θέλουν περισσότερες από τις πρώτες ύλες να προέρχονται από φυτά ή εργαστηριακά είτε για συσκευασία είτε για το ίδιο το προϊόν διατροφής. Εκτός από τις αλλαγές που οφείλονται στον κίνδυνο διακοπής, υπάρχει ένας «βρόγχος» ανατροφοδότησης όπου η ζήτηση των καταναλωτών είναι επίσης ένας παράγοντας που οδηγεί τις επιλογές που κάνουν οι εταιρείες τροφίµων σχετικά µε τις αλυσίδες εφοδιασµού τους.
Κατά την έναρξη του εργαστηρίου Food Alert, η Jessica Fitch από την Ευρωπαϊκή Κοινοπραξία της Βιοµηχανίας Βιολογικών Λιπασµάτων (ECOFI) επεσήµανε ότι «κατά τη διάρκεια του lockdown Covid-19, µη βασικοί» τοµείς όπως η συλλογή των αστικών απορριµµάτων κήπων διακόπηκαν. Όµως τα απόβλητα του κήπου χρησιµοποιούνται για την παραγωγή οργανικών λιπασµάτων και διαδραµατίζουν σηµαντικό ρόλο στην παραγωγή τροφίµων, κάτι που είναι ζωτικής σηµασίας να γνωρίζουν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής».
Κενά πολιτικής, υπάρχουν στην αγροδιατροφή
Στα σηµαντικά που προέκυψαν κατά την διάρκεια της αγροδιατροφικής προσοµείωσης ήταν ότι:
- Προϊόντα αξίας έως και 1 τρις δολαρίων πετιούνται κάθε χρόνο.
- Η παγκόσµια σπατάλη τροφίµων είναι πάνω από 1 δισ.τόνους.
- Πάνω από 13% της αγροτικής παραγωγής χάνεται στην αλυσίδα εφοδιασµού.
Ο µετασχηµατισµός του συστήµατος τροφίµων θα µπορούσε να οδηγήσει σε οφέλη έως και 10 τρις. δολαρίων ετησίως.
Προχωρά η σύσταση Αγροτικών Τμημάτων σε Επιμελητήρια
Σε φάση υλοποίησης βρίσκεται η διαδικασία σύστασης Αγροτικών Τµηµάτων στα Επιµελητήρια. Μέχρι στιγµής 22 επιµελητήρια, σε σύνολο 45, έχουν εκκινήσει τις διαδικασίες σύστασης Αγροτικών Τµηµάτων, άλλα 23 επιµελητήρια είναι θετικά ως προς τη σύσταση των εν λόγω τµηµάτων, αλλά δεν έχουν ξεκινήσει ακόµα τις διαδικασίες, ενώ µη ενεργοποιηµένα έως αυτήν την ώρα είναι 5 επιµελητήρια.
Όσον αφορά τα επιµελητήρια που έχουν εκκινήσει τις διαδικασίες πρόκειται για τα εξής: Εµπορικό & Βιοµηχανικό Αθηνών, Βιοτεχνικό Θεσσαλονίκης, Εµπορικό & Βιοµηχανικό Πειραιώς, Επαγγελµατικό Πειραιώς, Αιτωλοακαρνανίας, Αχαΐας , Βοιωτίας, Έβρου, Ηµαθίας, Ηρακλείου, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Κεφαλληνίας & Ιθάκης, Κορινθίας, Λάρισας, Λασιθίου, Μαγνησίας, Πρέβεζας, Χανίων, Χίου.
Τα 23 επιµελητήρια που είναι θετικά προς τη σύσταση αγροτικών τµηµάτων, αλλά δεν έχουν ξεκινήσει ακόµα, είναι τα: Βιοτεχνικό Αθηνών, Εµπορικό & Βιοµηχανικό Θεσσαλονίκης, Επαγγελµατικό & Βιοτεχνικό Ροδόπης, Αρκαδίας, Άρτας, Γρεβενών, ∆ράµας, ∆ωδεκανήσου, Εύβοιας, Ηλείας, Καβάλας, Καρδίτσας, Καστοριάς, Κέρκυρας, Κιλκίς, Κοζάνης, Λακωνίας, Λέσβου, Λευκάδας, Ξάνθης, Ρεθύµνης, Σάµου, Φθιώτιδας.
Σε προτεραιότητα τρόφιμα και ζωοτροφές, λείπει ένας καλύτερος σχεδιασμός διεθνώς
Ένα άλλο θέµα που προέκυψε από το εργαστήρι Food Alert είναι ο κρίσιµος ρόλος που διαδραµατίζουν οι αγρότες στη διαφύλαξη και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήµατος τροφίµων, και αυξανόµενοι τοµείς καινοτοµίας που τους υποστηρίζουν προς αυτή την κατεύθυνση, όπως η γεωργία ακριβείας και οι επενδύσεις προς τη διαφοροποίηση των πρωτεϊνών. «Τα επίπεδα κατανάλωσης και η παγκόσµια υπερβολική µας εξάρτηση από ζωικές πρωτεΐνες επιβαρύνουν σηµαντικά τη γη και τους φυσικούς πόρους, ευπάθειες που µπορούν να απειλήσουν την ανθεκτικότητα του συστήµατος τροφίµων σε περιόδους κρίσης. Η καινοτοµία στον τοµέα της διαφοροποίησης των πρωτεϊνών έχει τη δυνατότητα να µετριάσει αυτές τις προκλήσεις.». αναφέρει το σχετικό report. ∆ώδεκα βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες ιδέες πολιτικής προέκυψαν από την προσοµοίωση, από την επιβολή στρατηγικών αποθεµάτων τροφίµων έως την αύξηση των επενδύσεων στην καινοτοµία τροφίµων. Περιλάµβαναν επίσης:
- Αναβάθµιση των αποθεµάτων τροφίµων µέσω ενός νέου προγράµµατος Food Allocation Reserve Management.
- Χαλαρωτικά περιβαλλοντικά πρότυπα για κρίσιµα προϊόντα διατροφής που εισάγονται στην ΕΕ σε περιόδους έλλειψης τροφίµων.
- Εγγύηση υποστήριξης ευάλωτων πληθυσµών σε περιόδους κρίσεων.
- Αύξηση των επενδύσεων στην καινοτοµία τροφίµων, ιδιαίτερα στην ανάπτυξη εναλλακτικών πρωτεϊνών.
- Προτεραιότητα στη χρήση των καλλιεργειών για τρόφιµα και ζωοτροφές αντί για βιοκαύσιµα.
- Υποστήριξη περιφερειακών αλυσίδων εφοδιασµού τροφίµων για µεγαλύτερη ανθεκτικότητα και διαφάνεια κατά τη διάρκεια κρίσεων.
- ∆ηµιουργία κοινού µηχανισµού αγορών στην ΕΕ και,
- Ενίσχυση του µηχανισµού ετοιµότητας και αντιµετώπισης κρίσεων του Ευρωπαϊκού Συστήµατος Τροφίµων που δηµιουργήθηκε πρόσφατα από την ΕΚ (EFSCM).
Ο Piotr Magnuszewski, επιστηµονικός διευθυντής του Κέντρου Λύσεων Συστηµάτων, υπεύθυνος για την προσοµοίωση πολιτικής και την ανάπτυξη τεχνικών σεναρίων, δήλωσε: «Ζούµε σε µια πολυκρίση, συνεχώς εκπλήσσεται από νέες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Με την προσοµοίωση κρίσης, εντοπίζουµε ευπάθειες του συστήµατος τροφίµων σε βελτίωση του συντονισµού, δηµιουργία µηχανισµών απόκρισης και ενίσχυση της συνολικής ανθεκτικότητας του συστήµατος σε όλα τα επίπεδα: περιφερειακό, εθνικό και τοπικό».
