Ανανέωση στόλου τρακτέρ από ΙΟΒΕ με 160 ευρώ ανά ίππο

Στη μελέτη εξετάστηκε ένα πρόγραμμα ανανέωσης του στόλου που μπορεί να αφορά έως και 3.000 ελκυστήρες ετησίως και προβλέπει την επιβολή τελών κυκλοφορίας στον υφιστάμενο στόλο και στους νέους ελκυστήρες, ανάλογα με την ιπποδύναμη. Το πρόγραμμα ανανέωσης, το οποίο προβλέπει επίσης επιδοματική ενίσχυση €160 ανά ίππο με την προϋπόθεση ότι αποσύρονται παλαιοί ελκυστήρες ως κίνητρο στους χρήστες να ανανεώσουν τον εξοπλισμό τους, δεν επιβαρύνει το Δημόσιο καθώς το κόστος της επιδότησης υπερκαλύπτεται από τα έσοδα του Δημοσίου που θα προκύψουν από την επιβολή τελών κυκλοφορίας στους γεωργικούς ελκυστήρες και του πρόσθετου ΦΠΑ από τις αυξημένες πωλήσεις.

Η νέα μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία παρουσιάστηκε την Δευτέρα 2 Δεκεμβρίου από τον κ. Άγγελο Τσακανίκα, Επιστημονικό Σύμβουλο του ΙΟΒΕ και Επίκουρο Καθηγητή του ΕΜΠ, στο πλαίσιο του 2ου Συνεδρίου για την Εκμηχάνιση της Ελληνικής Γεωργίας, το οποίο διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Μηχανημάτων (Σ.Ε.Α.Μ.) στην Θεσσαλονίκη, έχει ως αντικείμενο την αποτύπωση και ανάλυση των πιο πρόσφατων τάσεων στην αγορά αγροτικών μηχανημάτων και τον αγροτικό τομέα γενικότερα, καθώς και την εκτίμηση των δυνητικών οικονομικών επιδράσεων από τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό του αγροτικού τομέα.

Δυνητικά οφέλη από τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των γεωργικών μηχανημάτων  

Η αναβάθμιση της τεχνολογικής στάθμης της αγροτικής παραγωγής συνεπάγεται και βελτίωση ποιοτικών χαρακτηριστικών, όπως ασφαλέστερο περιβάλλον εργασίας για τον χρήστη, λιγότερες εκπομπές ρύπων, κ.ά..

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, εφόσον επιταχυνόταν ο ρυθμός αντικατάστασης παλαιότερων γεωργικών ελκυστήρων και άλλων μηχανημάτων με μηχανήματα νέας τεχνολογίας, το ΑΕΠ της Ελλάδας θα μπορούσε σε ορίζοντα δεκαετίας να είναι υψηλότερο κατά €830 εκατ., τα έσοδα του Δημοσίου από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές υψηλότερα έως και κατά €80 εκατ. ενώ θα δημιουργούνταν 12.300 νέες θέσεις εργασίας στην ελληνική οικονομία.

Οι παραπάνω λόγοι επιβάλλουν την τεχνολογική ανανέωση των γεωργικών μηχανημάτων, με καινούρια που είναι εξοπλισμένα με νέες τεχνολογίες και προσφέρουν βελτιωμένες συνθήκες εργασίας και ασφάλειας, έχοντας υψηλότερη ενεργειακή αποδοτικότητα και καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις.

 Η αγορά ενός καινούριου γεωργικού ελκυστήρα, νεότερης τεχνολογίας συνεπάγεται αύξηση των εσόδων κατά 10%, μείωση του κόστους παραγωγής κατά 18%, και τελικά αύξηση του εισοδήματος κατά 41%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για μια μέση αντιπροσωπευτική καλλιέργεια.  

Η αναβάθμιση της τεχνολογικής στάθμης της αγροτικής παραγωγής συνεπάγεται και βελτίωση ποιοτικών χαρακτηριστικών, όπως ασφαλέστερο περιβάλλον εργασίας για τον χρήστη, λιγότερες εκπομπές ρύπων, κ.ά..

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, εφόσον επιταχυνόταν ο ρυθμός αντικατάστασης παλαιότερων γεωργικών ελκυστήρων και άλλων μηχανημάτων με μηχανήματα νέας τεχνολογίας, το ΑΕΠ της Ελλάδας θα μπορούσε σε ορίζοντα δεκαετίας να είναι υψηλότερο κατά €830 εκατ., τα έσοδα του Δημοσίου από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές υψηλότερα έως και κατά €80 εκατ. ενώ θα δημιουργούνταν 12.300 νέες θέσεις εργασίας στην ελληνική οικονομία.

Οι παραπάνω λόγοι επιβάλλουν την τεχνολογική ανανέωση των γεωργικών μηχανημάτων, με καινούρια που είναι εξοπλισμένα με νέες τεχνολογίες και προσφέρουν βελτιωμένες συνθήκες εργασίας και ασφάλειας, έχοντας υψηλότερη ενεργειακή αποδοτικότητα και καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις.

Η αγορά αγροτικών μηχανημάτων στην Ελλάδα

Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η χρήση ελκυστήρων ανά εκμετάλλευση (ως δείκτης εκμηχάνισης της αγροτικής παραγωγής) στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα χαμηλή σε σύγκριση με άλλες χώρες της ΕΕ, γεγονός που εν μέρει οφείλεται στον κατακερματισμό των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. 

Η αύξηση του μεγέθους των αγροτικών εκμεταλλεύσεων και η δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρηματικών μονάδων θα λειτουργούσε θετικά στην προώθηση της περαιτέρω εκμηχάνισης των αγροτικών εργασιών.

Το σύνολο του στόλου διαξονικών γεωργικών ελκυστήρων που βρίσκεται σε λειτουργία στην Ελλάδα εκτιμάται σε 159.617 το 2018. Ο στόλος των γεωργικών ελκυστήρων είναι πεπαλαιωμένος (μέση ηλικία τουλάχιστον 26,7 ετών) και χαμηλής ιπποδύναμης.

Η εγχώρια αγορά καινούριων γεωργικών ελκυστήρων κινείται τα τελευταία χρόνια σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο. Συνολικά εκτιμάται ότι το 2018 ταξινομήθηκαν στην Ελλάδα 1.197 νέοι ελκυστήρες.

Η αγορά καινούριων γεωργικών ελκυστήρων έχει υποχωρήσει την τελευταία δεκαετία κατά περίπου 58%. Ως αποτέλεσμα, η ηλικιακή κατανομή του στόλου γεωργικών ελκυστήρων στην Ελλάδα επιδεινώθηκε περαιτέρω. Περίπου οι μισοί από τους εν λειτουργία γεωργικούς ελκυστήρες εκτιμάται ότι έχουν ηλικία μεγαλύτερη από 26 έτη, ενώ μόνον ένας στους τέσσερις έχει ηλικία μικρότερη από 15 έτη.

Προτάσεις πολιτικής

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τομέα δεν μπορεί να προέλθει μόνο από την αντικατάσταση ενός αριθμού ελκυστήρων, αλλά απαιτεί πρόσθετες παρεμβάσεις, όπως ενδεικτικά: 

-Πλήρη καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης με βελτίωση των μεθόδων συλλογής στατιστικών δεδομένων, ώστε να γίνει δυνατή η χάραξη αποδοτικότερης πολιτικής.  

 -Εισαγωγή Δελτίου Τεχνικού Ελέγχου και τεχνική επιθεώρηση των αγροτικών μηχανημάτων, ώστε να αντιμετωπιστούν περιβαλλοντικά ζητήματα και θέματα οδικής ασφάλειας. 

-Σαφή προσδιορισμός και εξειδίκευση των προδιαγραφών των τεχνικών χαρακτηριστικών των εισαγόμενων γεωργικών μηχανημάτων.

-Φορολογικές ρυθμίσεις για τη διευκόλυνση λειτουργίας της αγοράς αγροτικών μηχανημάτων, όπως δημιουργία αφορολόγητου αποθεματικού για τα έσοδα που προέρχονται από πωλήσεις παλαιών μηχανημάτων και δυνατότητα επιταχυνόμενης απόσβεσης των νέων μηχανημάτων.

- Ευαισθητοποίηση για τις δυσμενείς επιπτώσεις από τη χρήση παλαιών μηχανημάτων και την ανάγκη εκσυγχρονισμού του στόλου (π.χ. εκστρατεία ενημέρωσης σε τοπικό επίπεδο).

- Εκπαίδευση και περαιτέρω κατάρτιση των αγροτών στις ανάγκες και απαιτήσεις της σύγχρονης γεωργίας.

- Σταθερότητα θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει την αποτελεσματική και ταχεία απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων με διαφάνεια.  

-Πρόβλεψη συγκεκριμένων ρυθμίσεων για την ενίσχυση των πιστώσεων με ευνοϊκούς όρους σε αγρότες που αποφασίζουν να επενδύσουν σε ανανέωση του τεχνολογικού εξοπλισμού της παραγωγής τους.

-Ενίσχυση των κονδυλίων έρευνας σε πανεπιστήμια, ερευνητικά ιδρύματα και τοπικούς φορείς σε θέματα που αφορούν τη διερεύνηση νέων, αποδοτικότερων καλλιεργητικών μεθόδων, τον μετασχηματισμό της αγροτικής παραγωγής και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας του αγροτικού τομέα.

Βασικά χαρακτηριστικά του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα

Σύμφωνα με τη μελέτη, ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα εξακολουθεί να κατέχει σημαντική θέση στη διαμόρφωση του ΑΕΠ (3,7% το 2018 έναντι 1,4% στην ΕΕ28) και της απασχόλησης (11,2% της συνολικής απασχόλησης το 2017 έναντι 4,4% στην ΕΕ28). 

Η συνολική αξία παραγωγής του αγροτικού τομέα πλησίασε το 2018 τα €11 δισεκ., ενώ το συνολικό εισόδημα από γεωργική επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα διαμορφώθηκε το 2018 σε €4,8 δισεκ..

Σημαντικό τμήμα του εγχώριου γεωργικού εισοδήματος προέρχεται από τις επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η βαρύτητα των οποίων παραμένει κατά πολύ υψηλότερη σε σύγκριση με τον μέσο όρο στην ΕΕ28.

Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου στον εγχώριο αγροτικό τομέα διαμορφώθηκαν το 2017 σε €1,2 δισεκ. υποχωρώντας σημαντικά μετά το 2008. Η επενδυτική ένταση στον αγροτικό τομέα κινείται στην Ελλάδα γύρω από το 20%, σε μεγάλη απόσταση από την τιμή που λαμβάνει συνολικά στην ΕΕ28 (31% το 2018).

Το μέσο μέγεθος της αγροτικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα είναι 6,6 εκτάρια (στοιχεία για το 2016), ενώ το 90% των εκμεταλλεύσεων έχουν μέγεθος μικρότερο των 2 εκταρίων (20 στρέμματα), μέγεθος εξαιρετικά μικρό για τις σύγχρονες συνθήκες παραγωγής. 

Η μέση παραγωγικότητα εργασίας στον εγχώριο αγροτικό τομέα ήταν το 2018 κατά 36% χαμηλότερη σε σύγκριση με την ΕΕ28. Η σχετική στασιμότητα στην παραγωγικότητα υποδεικνύει ότι υπάρχουν περιθώρια ενίσχυσής της μέσω του εκσυγχρονισμού των αγροτικών μηχανημάτων και εξοπλισμού.

Μέχρι και 600 εκατ. ευρώ ο προϋπολογισμός για τα Σχέδια Βελτίωσης
Δύο νέα χρηματοδοτικά εργαλεία, που θα ενεργοποιηθούν στο πρώτο τετράμηνο του 2020, αρχικού συνολικού ύψους 250 εκατ. ευρώ, που δυνητικά μπορούν να ξεπεράσουν τα 600 εκατ. ευρώ και θα αφορούν σε χαμηλότοκα δάνεια, μακράς ωρίμανσης και με μειωμένες εξασφαλίσεις, δίνει νέα ώθηση στον πρωτογενή τομέα η ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Μιλώντας από το βήμα του 2ου συνεδρίου Εκμηχάνισης της ελληνικής γεωργίας ο κ. Βορίδης αναφέρθηκε και στο πρώτο χρηματοδοτικό εργαλείο που γίνεται με τη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και με όχημα το Ταμείο Εγγυήσεων Αγροτικής Ανάπτυξης -αρχικό κεφάλαιο 80 εκατ. ευρώ, που δυνητικά μπορεί να ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ- ο κ. Βορίδης επισήμανε ότι οι διαδικασίες προχωρούν, και εντός του Ιανουαρίου, το αργότερο τον Φεβρουάριο, θα «μπορέσουν όσες ελληνικές τράπεζες πάρουν το πράσινο φως να ξεκινήσουν να δίνουν τα χαμηλότοκα δάνεια, μακράς ωρίμανσης και με μειωμένες εξασφαλίσεις στους ανθρώπους του πρωτογενούς τομέα».

Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Μπαγινέτας, διευκρίνισε ότι το προαναφερόμενο χρηματοδοτικό εργαλείο αφορά τα σχέδια βελτίωσης και τη μεταποίηση και σημείωσε ότι πρόσβαση θα έχουν σε αυτό νομικά πρόσωπα, με τα δάνεια θα ξεκινούν από το ποσό των 10.000 ευρώ. Τόνισε δε ότι μέχρι το τέλος του έτους ή το αργότερο στις αρχές Ιανουαρίου, θα έχει γίνει γνωστό ποιες τράπεζες θα συμμετέχουν.

Κατά την ομιλία του, ο κ. Βορίδης ανέφερε μεταξύ άλλων ότι οι πιέσεις στο ζήτημα των τιμών στα ελληνικά προϊόντα θα υφίστανται πάντα γενικώς και παρά τις όποιες ενέργειες κάνει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε τη σημασία της εκμηχάνισης της ελληνικής γεωργίας, «αφού έτσι επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας και μειώνεται το κόστος παραγωγής. Έτσι πετυχαίνουμε την παραγωγή ανταγωνιστικών προϊόντων», σημείωσε.

Ειδικότερα για το θέμα της ανταγωνιστικής γεωργίας, ο κ. Βορίδης κάλεσε σε συστράτευση όλους όσοι απαρτίζουν τον πρωτογενή τομέα και μεταξύ άλλων σημείωσε «εκτός από το να αυτοθαυμάζουμε τα ελληνικά προϊόντα μας, πρέπει να ανοίξουμε νέες εμπορικές αγορές». Στο πλαίσιο αυτό υπενθύμισε το άνοιγμα των αγορών με Κίνα και τόνισε ότι «δουλεύουμε εντατικά προκειμένου να ανοίξουμε και την αγορά της Κορέας».

Για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) και την επίδραση που μπορεί να έχουν σε αυτή οι αλλαγές στην ΕΕ, ο κ. Βορίδης εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι «θα πάμε σε Brexit», ξεκαθάρισε ότι η Ελλάδα παραμένει σταθερή στις θέσεις της, που είναι «όχι στη μείωση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ και συνέχιση της εκμηχάνισης με στοχευμένη χρήση φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και νερού, ώστε να εξασφαλίζεται και η προστασία του περιβάλλοντος, βάσει των επιταγών της ΕΕ».

Δηλώνοντας αισιόδοξος για το μέλλον του πρωτογενούς τομέα στην Ελλάδα και της αγροτικής παραγωγής, ο κ. Βορίδης μίλησε για «λαμπρό μέλλον προϊόντων και συνθηκών» και τόνισε ότι τα επόμενα χρόνια θα είναι αφιερωμένα στη μεταμόρφωση του αγροδιατροφικού τομέα.