Πριμ εξόδου αγροτών στον φάκελο της νέας ΚΑΠ

Η ενεργοποίηση του πριµ εξόδου για τους παλαιότερους αγρότες ως κίνητρο µεταβίβασης της γης και η αύξηση του ποσού πρώτης εγκατάστασης µαζί µε την εισαγωγή αυστηρότερων όρων ένταξης στο Μέτρο, είναι οι δύο κύριες παρεµβάσεις που προτάθηκαν επίσηµα στις ελληνικές αρχές για την  προσέλκυση νέων γεωργών στην ερχόµενη ΚΑΠ. Πρόκειται, για παρεµβάσεις που περιλαµβάνονται στην ανάλυση SWOT (Πλεονεκτήµατα-Μειονεκτήµατα-Ευκαιρίες-Απειλές) της ελληνικής γεωργίας, την οποία εκπόνησαν το Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών µαζί µε την εταιρεία συµβούλων ΛΚΝ Ανάλυσις και αποτελεί την κύρια βάση διαµόρφωσης του εθνικού φακέλου για τη νέα προγραµµατική περίοδο.

Όπως περιγράφεται στην ανάλυση που έχει στη διάθεσή της η Agrenda, για να πετύχουν τον Ειδικό Στόχο «Προσέλκυση νέων γεωργών και διευκόλυνση της επιχειρηµατικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές», οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να είναι σε θέση µεταξύ άλλων: Πρώτον, να θεσπίσουν κίνητρα µεταβίβασης γης σε νέους, δεύτερον, να αντιµετωπίσουν το ζήτηµα µε τα υψηλά ενοίκια γης και τις λίγες αγοραπωλησίες και τρίτον, να βρουν τρόπο να µην εγκαταλείπουν τη γεωργία µετά την υποχρεωτική περίοδο παραµονή τους στο Μέτρο της Πρώτης Εγκατάστασης οι δικαιούχοι. Έτσι οι συγγραφείς της ανάλυσης προτείνουν την αξιοποίηση των δυνατοτήτων Μέτρου Συνεργασίας για την προώθηση της διαδοχής σε νέους γεωργούς (πριµ εξόδου), µαζί µε την αναµόρφωση του Μέτρου Πρώτης Εγκατάστασης µε ελκυστικότερη ενίσχυση για τη δηµιουργία µακροχρόνια ανταγωνιστικών εκµεταλλεύσεων. Αναλυτικότερα στη µελέτη αναφέρεται για τον Ειδικό Στόχο προσέλκυσης νέων:

Πλεονεκτήµατα
Χαρακτηριστικά γεωργικών εκµεταλλεύσεων νέων γεωργών: Μεγάλου σχετικά φυσικού και οικονοµικού µεγέθους εκµεταλλέυσεις (8.000 -25.000 ευρώ τυπική απόδοση κατά πλειοψηφία), περιορισµένη αναδιάρθρωση καλλιεργειών, υψηλή συµµετοχή σε δυναµικούς κλάδους (κηπευτικά, άνθη, προβατοτροφία, λοιπές µόνιµες καλλιέργειες), υψηλότερο µορφωτικό επίπεδο σε σχέση µε το σύνολο των απασχολούµενων στον πρωτογενή, ηλικία κυρίως κάτω των 35 ετών, εγκατάσταση σε ορεινές και µειονεκτικές περιοχές.

Σηµαντική συµβολή του Πυλώνα 2 στην δηµιουργία ανταγωνιστικών εκµεταλλεύσεων και ουσιώδης συµβολή του 1ου Πυλώνα στο γεωργικό εισόδηµα λόγω της συµπληρωµατικής ενίσχυσης νέων γεωργών.

Υψηλή ζήτηση για την δηµιουργία νέων επιχειρήσεων στις αγροτικές περιοχές εκτός γεωργικού τοµέα στα Μέτρα των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων των ∆ιαρθρωτικών Ταµείων της Ε.Ε.

Ευκαιρίες

• Υψηλή βαρύτητα στην προσέλκυση των νέων γεωργών µέσω της νέας ΚΑΠ. Η αναγνώριση από ΕΕ του προβλήµατος της γήρανσης του πληθυσµού των αγροτικών περιοχών (Πράσινη Βίβλος για τη γήρανση και το µακροπρόθεσµο όραµα για τις αγροτικές περιοχές).
• Χρηµατοδοτικά εργαλεία ΕΕ (Young farmers initiative).
• Η σύσταση του Ταµείου Ανάκαµψης.
• Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων Μέτρου Συνεργασίας της ΚΑΠ 2021-2027 για την προώθηση της διαδοχής σε νέους γεωργούς.

Απειλές

• Απουσία συµπληρωµατικών µέτρων εθνικής πολιτικής (φορολογικά, ασφαλιστικά) για την διευκόλυνση της εγκατάστασης νέων γεωργών.
• Χαµηλή κοινωνική αναγνώριση του επαγγέλµατος του νέου γεωργού.
• Συνέχιση πληθυσµιακής αποδυνάµωσης των αγροτικών περιοχών.
• Η παράταση των επιπτώσεων της πανδηµίας COVID-19 στην οικονοµία.

Αδυναµίες

• Περιορισµένη η αγορά αγροτικής γης
• Επιδείνωση της δηµογραφικής σύνθεσης στον πρωτογενή τοµέα και µεγάλες περιφερειακές διαφοροποιήσεις ως προς την ηλικία και το µορφωτικό επίπεδο. Περιορισµένος αριθµός νέων γεωργών µε πλήρη γεωργική εκπαίδευση.
• Περιορισµένη πρόσβαση σε γεωργική γη (απουσία µηχανισµών διαχείρισης της γεωργικής γης, κινήτρων µεταβίβασης της γης σε νέους, µη αποτελεσµατικότητα εθνικών µέτρων διανοµής γεωργικών γαιών).
• Ατελής αγορά γεωργικής γης (πολύ περιορισµένος αριθµός αγοραπωλησιών) και υψηλές τιµές ενοικίασης.
• ∆ραστηριοποίηση νέων σε γεωργικές εκµεταλλεύσεις πολύ µικρού οικονοµικού µεγέθους σε µη ανταγωνιστικούς κλάδους (δηµητριακά, ελαιοκοµία).
• Απουσία συµβουλευτικής στήριξης προς τους νέους γεωργούς. Περιορισµένη παροχή γεωργικής εκπαίδευσης. Απαρχαιωµένο και προβληµατικό στη λειτουργία σύστηµα παροχής γεωργικής εκπαίδευσης – δια βίου µάθησης.
• ∆υσκολία πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισµό .
• Εγκατάλειψη της γεωργίας µετά την υποχρεωτική περίοδο παραµονής των δικαιούχων του Μέτρου Νέων Γεωργών.
• Κριτήρια ένταξης στο Μέτρο της πρώτης εγκατάστασης που δεν συµβάλλουν στην βελτίωση της συνολικής παραγωγικότητας, ανεπαρκές το ύψος του πριµ της πρώτης εγκατάστασης για τη δηµιουργία µακροχρόνια ανταγωνιστικών εκµεταλλεύσεων.
• Απουσία «κριτηρίων» για τους δικαιούχους της Συµπληρωµατικής Ενίσχυσης του Πυλώνα 1.