Κύµα κατάρρευσης
Με το δρόµο που έχουν πάρει τα πράγµατα, σε ορατό χρόνο, η Ελλάδα θα βρεθεί αντιµέτωπη µε ένα ισχυρό κύµα κατάρρευσης αγροτικών µονάδων που όµοιό της δεν έχει υπάρξει ποτέ στο παρελθόν. Τι προηγούµενες δεκαετίες βγήκε, µε τεράστιο φυσικά κόστος, από το παιχνίδι της οικονοµίας µια µεγάλη «φουρνιά» συνεταιριστικών οργανώσεων και αγροτοβιοµηχανιών, η απουσία των οποίων επίδρασε και επιδρά καταλυτικά σε όλο το φάσµα του πρωτογενούς τοµέα.
Χάνονται οι ρίζες
Τη θέση αυτών των οργανώσεων και κυρίως της δραστηριότητας που αυτές ανέπτυσσαν στη διαχείριση της αγροτικής παραγωγής, προσπάθησαν να καλύψουν, σε πολλές περιπτώσεις µε επιτυχία και σε άλλες όχι, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Η σηµερινή δοµή της αγροτοβιοµηχανίας µε ξεκάθαρο ιδιωτικό χαρακτήρα, έχει τις ρίζες σε ένα φάσµα συνεταιριστικών επιχειρήσεων που κυριαρχούσαν στην αγορά τα παλαιότερα χρόνια. Ποια θα είναι αντίστοιχα η δοµή των αγροτικών εκµεταλλεύσεων στην Ελλάδα στο ορατό µέλλον; Πως θα αντικατασταθεί η αγροτική δραστηριότητα που ασκούν σήµερα περισσότερες από 500.000 µονάδες;
Ευελιξία µικρών σχηµάτων
Τα παραδείγµατα όπου, µεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις, προερχόµενες καθαρά από επαγγελµατίες του χώρου µε διάθεση να επενδύσουν είναι µετρηµένα και βρίσκουν εφαρµογή σε συγκεκριµένες περιοχές, µε πεδινό κυρίως χαρακτήρα στις οποίες έχουν γίνει και οι απαιτούµενοι αναδασµοί και σε πολύ συγκεκριµένες καλλιέργειες, όπως είναι τα σιτηρά, λελογισµένης καλλιεργητικής φροντίδας. Μπορεί να γίνει το ίδιο σε ευρεία κλίµακα; Η τεχνολογία το διευκολύνει, ωστόσο η ενσωµάτωσή της είναι δύσκολο να αντικαταστήσει την ευελιξία που εξασφαλίζουν τα µικρά σχήµατα.
Σε µια κακή χρονιά;
Την ίδια στιγµή, ένα µικρό σχήµα, το οποίο βασίζεται κατά βάση στην άµεση προσωπική εµπλοκή του κατόχου του και την οικογένειά του στην καλλιεργητική υποστήριξη, είναι σε θέση να ανταπεξέλθει ευκολότερα, εκεί όπου οι καιρικές συνθήκες ή ακόµα και οι παράγοντες της αγοράς δεν επιτρέπουν ένα θετικό οικονοµικό αποτέλεσµα. Τι µπορεί να γίνει όταν µια µεγάλη εκµετάλλευση µε χιλιάδες στρέµµατα, τεράστιες επενδύσεις σε υποδοµές και εξοπλισµό και µε εκατοντάδες απασχολούµενους βρεθεί αντιµέτωπη µε µια κακή χρονιά;
Οι τελευταίοι του Φρίντµαν
Μοιάζει να γίνεται «καραµέλα» στα χείλη των ιθυνόντων η προσέγγιση της µεγέθυνσης που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι αγροτικές εκµεταλλεύσεις στην Ελλάδα, όµως, κι αυτό ακόµα, χρειάζεται προγραµµατισµό, δεν µπορεί να επαφίεται αποκλειστικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και σε κάθε περίπτωση, έχει ένα όριο και υπάγεται σε συγκεκριµένες δεσµεύσεις. Ευθύνη των πολιτικών είναι η οικονοµική λειτουργία και η κοινωνική γαλήνη και ευηµερία. Έχει αποδειχθεί και αποδεικνύεται καθηµερινά ότι η αγορά δεν έχει λύσεις για όλα τα προβλήµατα. Χρειάζονται πολιτικές παρεµβάσεις όσο είναι ακόµα καιρός. Αν υπάρχει ακόµα καιρός.
