Διπλασιασμός εκτάσεων για ενεργειακές καλλιέργειες ως το 2030

Σχέδιο για τη δηµιουργία ειδικών ζωνών ενεργειακών καλλιεργειών ανά Περιφέρεια σε υποβαθµισµένα εδάφη ή σε εκτάσεις µε πρόβληµα νιτρορύπανσης µε στόχο τον διπλασιασµό τους µέσα στη δεκαετία, µέτρα αντικατάστασης τρακτέρ, αλωνιστικών, αµελκτηρίων, αντλιοστασίων µε ενεργειακά αναβαθµισµένα µηχανήµατα και net-metering για µονάδες βιοµεθανίου προβλέπει µεταξύ άλλων το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίµα (ΕΣΕΚ), που υποβλήθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το σχέδιο αυτό αποτελεί έναν αναλυτικό οδικό χάρτη για την επίτευξη συγκεκριµένων ενεργειακών και κλιµατικών στόχων έως το έτος 2030, στα πλαίσια κοινοτικών υποχρεώσεων και αποτελεί δέσµευση για τα κράτη-µέλη όσον αφορά τους ενεργειακούς τους στόχους και τη δραστική µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου. Το ΕΣΕΚ θα αποτελέσει παράλληλα το κείµενο αναφοράς για την επόµενη δεκαετία, στο πλαίσιο των δεσµεύσεων και των στόχων που πηγάζουν από τη Συµφωνία των Παρισίων που είναι άρρηκτα συνδεδεµένη και µε τους Παγκόσµιους Στόχους για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη (ΣΒΑ).

Ειδικότερα όσον αφορά τις ενεργειακές καλλιέργειες, θα πρέπει να υπάρξει δυνατότητα για την επαναφορά εγκαταλελειµµένης γης σε µεγάλη κλίµακα, σύµφωνα µε το σχέδιο. Η συγκεκριµένη πρόβλεψη αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον εφόσον έρχεται να υποστηριχθεί από τη νέα ΚΑΠ, καθώς:

• Πρώτον, για πρώτη φορά επιτρέπεται η καταβολή συνδεδεµένης ενίσχυσης σε «µη εδώδιµες καλλιέργειες, εξαιρουµένων των δέντρων, που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων που µπορούν να υποκαταστήσουν ορυκτά υλικά» όπως λένε τα νοµικά κείµενα, δηλαδή σε ελαιοκράµβη, ηλίανθο, γλυκό σόργο, ζαχαρότευτλα, κ.τ.λπ. και σε ξυλώδη βιοµάζα όπως µίσχανθος, ιτιά, λεύκη κ.α, που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή ενέργειας.
• ∆εύτερον, καθορίζετα στήριξη σε επιχειρησιακά προγράµµατα ενεργειακών καλλιεργειών (επίσης για πρώτη φορά), τα οποία µπορούν να χρηµατοδοτηθούν από τις άµεσες ενισχύσεις, λαµβάνοντας µέχρι το 3% των πόρων.

Κίνητρα αντικατάστασης µηχανηµάτων µε βάση το ενεργειακό τους προφίλ

Πιο αναλυτικά, στο κεφάλαιο «Πολιτικές και µέτρα στον αγροτικό τοµέα» που περιέχει το Εθνικό Σχέδιο και αναφορικά µε τη διάσταση της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης, θα προωθηθούν µέτρα για την αντικατάσταση των υφιστάµενων µηχανηµάτων και εγκαταστάσεων που χρησιµοποιούνται τόσο στις γεωργικές, όσο και στις κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις µε νέα υψηλής ενεργειακής απόδοσης. Προτεραιότητα θα δοθεί σε µηχανήµατα και εξοπλισµό που χαρακτηρίζονται από υψηλή κατανάλωση ενέργειας, όπως ενδεικτικά είναι οι ελκυστήρες, οι θεριστικές και αλωνιστικές µηχανές, οι βαµβακοσυλλέκτες και οι σπαρτικές µηχανές στις γεωργικές εκµεταλλεύσεις και οι αρµεχτικές µηχανές, οι εκκολαπτικές µηχανές, τα µηχανήµατα καθαρισµού και οι ταΐστρες στις κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις.

Έµφαση θα δοθεί στα αντλιοστάσια και στα συστήµατα άρδευσης των καλλιεργειών µε το σχεδιασµό µέτρων, τα οποία θα συµβάλλουν ταυτόχρονα τόσο στη µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, όσο και στην εξοικονόµηση νερού. Ενεργειακά αποδοτικός εξοπλισµός θα προωθηθεί για τα βασικότερα συστήµατα που χρησιµοποιούνται όπως είναι ενδεικτικά οι αντλίες, τα συγκροτήµατα τεχνητής βροχής, οι αυτοκινούµενοι µεγάλοι εκτοξευτήρες, τα συγκροτήµατα άρδευσης µε σταγόνες και τα αυτοπροωθούµενα συγκροτήµατα τεχνητής βροχής.

Επιπρόσθετα, θα προβλεφθεί η διείσδυση ενεργειακά αποδοτικών συστηµάτων θέρµανσης, ψύξης, εξαερισµού και φωτισµού στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις συµπεριλαµβανοµένων των θερµοκηπίων. Ειδικότερα για την παραγωγή θερµικής και ψυκτικής ενέργειας ο συγκεκριµένος στόχος θα επιτευχθεί τόσο από µεµονωµένα, όσο και από κεντρικά συστήµατα. Προς αυτή την κατεύθυνση θα διερευνηθεί η εγκατάσταση συστηµάτων τηλεθέρµανσης και συστηµάτων µικρο-συµπαραγωγής.

Ανάπτυξη αγοράς βιοµεθανίου και βιοαιθανόλης και προώθηση ενεργειακών καλλιεργειών

Όσον αφορά την προώθηση της χρήσης βιοµάζας για παραγωγή ενέργειας στη Ελλάδα, προτείνονται µεταξύ άλλων τα παρακάτω µέτρα:

• Ενίσχυση του πρωτογενούς τοµέα µέσω της προώθησης ενεργειακών καλλιεργειών ξυλώδους βιοµάζας ή πρεµνοφυών φυτειών: Εκτός της αξιοποίησης των αγρο-κτηνοτροφικών αποβλήτων και γεωργικών/δασικών υπολειµµάτων, ο πρωτογενής τοµέας θα µπορούσε να συνεισφέρει και στην παραγωγή βιοµάζας (στερεών βιοκαυσίµων) από την καλλιέργεια δασικών ειδών µικρού περίτροπου χρόνου αλλά και άλλων πολυετών φυτών (π.χ. καλάµι). Οι ενεργειακές αυτές καλλιέργειες θα προσφέρουν συµπληρωµατικές θέσεις εργασίας στην Περιφέρεια, αλλά και θα αυξήσουν τη διαθεσιµότητα της βιοµάζας, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ανάγκες σε εισαγόµενη βιοµάζα. Σχετικά µέτρα στήριξης αποτελούν η ενίσχυση τέτοιων επενδύσεων µέσω ειδικής αναφοράς σε χρηµατοδοτικά προγράµµατα (ΕΣΠΑ, Αγροτικής Ανάπτυξης κ.α.), η απλοποίηση της διαδικασίας υλοποίησης τέτοιων καλλιεργειών είτε από φυσικά είτε από νοµικά πρόσωπα και η χωροθέτηση εκτάσεων σε Περιφέρειες ανά τη χώρα όπου θα παρέχεται η δυνατότητα ανάπτυξης τέτοιων καλλιεργειών (υποβαθµισµένα εδάφη, εδάφη µε νιτρορίπανση, λατοµεία µετά την εξόρυξη κλπ.).
• ∆ηµιουργία και ενίσχυση εγχώριας αγοράς βιοαιθανόλης, µε ενίσχυση της συµβατικής βιοαιθανόλης (δηλαδή εκείνης που προέρχεται από την επεξεργασία γεωργικών τροφικών ειδών όπως το καλαµπόκι, σιτάρι, το τεύτλο κ.α. σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα κάθε φορά κριτήρια αειφορίας), αλλά κυρίως την υποστήριξη της προηγµένης παραγωγής βιοαιθανόλης από χρήση υπολειµµατικών µορφών βιοµάζας και αποβλήτων αλλά και µη τροφικές καλλιέργειες. Τέλος, θα ενισχυθεί η κατανάλωση βιοκαυσίµων τόσο στα µηχανήµατα που χρησιµοποιούνται στις γεωργικές και κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις, όσο και σε λοιπές δράσεις.

Το 60% των ενεργειακών  αναγκών να καλύπτουν ΑΠΕ

Στο µισό το κόστος εγκατάστασης ανά kw για τα φωτοβολταϊκά

Φιλοδοξία της κυβέρνησης, σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο είναι µέχρι το 2030 να έχει µειωθεί το κόστος εγκατάστασης φωτοβολταϊκών πάρκων από τα 1.000 ευρώ ανά κιλοβατώρα που είναι σήµερα, στα 559 ευρώ σταδιακά. Αντίστοιχες προβλέψεις έχουν γίνει και για τα συστήµατα γεωθερµίας (από τα 4.400 στα 3.400 ευρώ ανά kw). Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην ισόρροπη κατανοµή των διαθέσιµων γαιών, για την εγκατάσταση σταθµών ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό ειδικά για τα φωτοβολταϊκά θα πρέπει να δοθούν προτεραιότητες στις διαθέσιµες γαίες, συµπεριλαµβανόµενων των δασικών εκτάσεων και της γεωργικής γης, αναφέρει το Εθνικό Σχέδιο. Παράλληλα τίθεται σηµαντικά υψηλότερος στόχος σε σχέση µε το µερίδιο συµµετοχής των εναλλακτικών πηγών στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας, αφού τίθεται πλέον στόχος για µερίδιο συµµετοχής κατ’ ελάχιστον στο 35%, αντί του 31% που είχε τεθεί στο αρχικό σχέδιο ΕΣΕΚ, και επίσης σηµαντικά υψηλότερο και από τον κεντρικό Ευρωπαϊκό στόχο για τις ΑΠΕ που είναι στο 32%. Αξίζει να επισηµανθεί ο ενεργειακός µετασχηµατισµός που θα επιτευχθεί στον τοµέα της ηλεκτροπαραγωγής καθώς προβλέπεται το µερίδιο συµµετοχής των ΑΠΕ στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας να υπερβεί το 60%.

Ανάπτυξη αγοράς για το βιοµεθάνιο

Η ανάπτυξη αγοράς βιοµεθανίου αποτελεί µία επιπλέον πολιτική που προβλέπεται για τον αγροτικό τοµέα σύµφωνα µε το Εθνικό Σχέδιο. Η αγορά αυτή αφορά, τόσο την έγχυσή του στο δίκτυο του φυσικού αερίου, όσο και την χρήση του ως καύσιµο µεταφορών. Για την επίτευξη του στόχου αυτού άµεσα θα θεσµοθετηθεί συγκεκριµένη αδειοδοτική διαδικασία, ώστε να είναι εφικτή η ταχύτερη δυνατή ανάπτυξη µονάδων για την παραγωγή βιοµεθανίου, µε στόχο µακροπρόθεσµα να γίνει εφικτή η όσο µεγαλύτερη υποκατάσταση φυσικού αερίου από εγχώρια παραγόµενο και ανανεώσιµο βιοµεθάνιο. ∆εδοµένου ότι η παραγωγή του βιοµεθανίου πραγµατοποιείται µε χρήση υλικών χαµηλής αξίας και οργανικών αποβλήτων µε σκοπό την παραγωγή υψηλής αξίας αερίου καυσίµου, η συγκεκριµένη προτεραιότητα θα συµβάλλει στην αποδοτικότερη διαχείριση των αποβλήτων.

Επιπλέον, η ορθολογική υλοτόµηση των δασών, µε επικαιροποίηση των διαχειριστικών µελετών δασών στα κατά τόπους ∆ασαρχεία της χώρας και προγραµµατισµό αειφόρου κύκλου περιοδικών υλοτοµιών µε συγκεκριµένες απαιτήσεις και προϋποθέσεις, αποτελεί ακόµα µία δράση. Αυτή περιλαµβάνει την ενίσχυση του ρόλου των ενεργειακών κοινοτήτων και συνεταιρισµών µε κατεύθυνση το καθάρισµα των δασών προς προστασία έναντι πυρκαγιών, σύµφωνα µε συγκεκριµένες τεχνικές προδιαγραφές και αξιοποίηση της αφαιρούµενης ξυλώδους βιοµάζας για ενεργειακούς σκοπούς. Επιπρόσθετα, θα διερευνηθεί η κατάρτιση στρατηγικής µε σκοπό την αύξηση των δασώσεων ώστε να µεγιστοποιηθεί η συνεισφορά των απορροφήσεων στη µετάβαση προς ένα µέλλον κλιµατικής ουδετερότητας.