Διευκολύνεται το πριμ εξόδου έως και 5 χρόνια πριν τη συνταξιοδότηση

Από την τρύπα του βελονιού καλούνται να περάσουν τα επόµενα χρόνια οι αγρότες προκειµένου να διατηρήσουν τις µέχρι σήµερα άµεσες ενισχύσεις της ΚΑΠ. Η συµφωνία στην οποία κατέληξε τα ξηµερώµατα της Τετάρτης το Συµβούλιο των υπουργών στο Λουξεµβούργο δυσκολεύει πολύ τα πράγµατα ειδικά σε ότι αγορά τις φιλοπεριβαλλοντικές υποχρεώσεις, οι οποίες αναµένεται να οδηγήσουν τελικά σε αγρότες δύο ταχυτήτων. Μαζί µε το Συµβούλιο, η ολοµέλεια της Ευρωβουλής κατέληξε και στις δικές της προτάσεις. Τα δύο αυτά κείµενα θα προωθηθούν στις τριµερείς συζητήσεις µε την Κοµισιόν έτσι ώστε να ολοκληρωθεί η µεταρρύθµιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, το αργότερο έως την ερχόµενη Άνοιξη του 2021.

Αναλυτικότερα οι θέσεις Συµβουλίου και Ευρωβουλής πάνω στα σηµαντικότερα σηµεία της νέας ΚΑΠ έχουν ως ακολούθως:

• Βασική ενίσχυση: Μερική σύγκλιση έως το 2026 µε όλα τα δικαιώµατα τουλάχιστον στο 75% της µέσης µοναδιαίας αξίας, αποφάσισε το Συµβούλιο. Μερική σύγκλιση στο 75% έως το 2024 και πλήρη σύγκλιση των δικαιωµάτων έως το 2026, ψήφισε τελικά η Ευρωβουλή.
• Αναδιανεµητική ενίσχυση: Προαιρετική ενεργοποίηση της αναδιανεµητικής ενίσχυσης συµφώνησε το Συµβούλιο. Από την άλλη η Ευρωβουλή αποφάσισε να ορίσει υποχρεωτική την αναδιανεµητική ενίσχυση και να απορροφά τουλάχιστον το 6% των κονδυλίων που έχουν προβλεφθεί για άµεσες ενισχύσεις.
• Πράσινες δράσεις άµεσων ενισχύσεων: Τουλάχιστον το 20% του φακέλου άµεσων ενισχύσεων να αφιερώνεται στις πράσινες δράσεις (πρώην πρασίνισµα) εισηγήθηκε το Συµβούλιο Υπουργών. Στο 30% έθεσε το παραπάνω ποσοστό «πρασινίσµατος» η Ευρωβουλή.
• Πριµ εξόδου αγροτών: Στα κείµενα του Συµβουλίου και της Ευρωβουλής υπάρχει κοινό έδαφος, καθώς ορίζεται πως το πριµ µπορεί να πηγαίνει σε αγρότες κοντά σε ηλικία συνταξιοδότησης. Η Ευρωβουλή, εξειδικεύει έτι περαιτέρω το πρόγραµµα, ψηφίζοντας να δίνεται σε όσους είναι 5 χρόνια πριν τη σύνταξη.
• Συνδεδεµένες ενισχύσεις: Στο 13% (συν 2% για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες) έθεσε το Συµβούλιο, το όριο των πόρων που θα απορροφούν από τις άµεσες ενισχύσεις οι συνδεδεµένες. Στο 10% συν 2% έθεσε τα όρια η Ευρωβουλή.

Εξίσωση ενισχύσεων ψήφισε η Ευρωβουλή,  στο 75% θέλει τη σύγκλιση το Συμβούλιο Υπουργών

Την πλήρη σύγκλιση δικαιωμάτων και υποχρεωτική στο 6% αναδιανεμητική ενίσχυση έφερε η Ευρωβουλή, μετριοπαθής η πρόταση του Συμβουλίου

Η κατάργηση των ιστορικών δικαιωµάτων, για την οποία µίλησε για πρώτη φορά δηµόσια ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκης Βορίδης την περασµένη εβδοµάδα, δεν σηµαίνει και αυτόµατη εξίσωση της στρεµµατικής ενίσχυσης για όλους. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να επέλθει η λεγόµενη «πλήρη σύγκλιση», η οποία κοινοτικά τουλάχιστον, την ψήφισε η Ευρωβουλή, ενώ το Συµβούλιο προτείνει τη µερική εξίσωση έως το 2026. Αναλυτικότερα:

Στη βασική ενίσχυση  θα εφαρµοστεί µερική σύγκλιση, αν περάσουν οι προτάσεις του Συµβουλίου υπουργών Γεωργίας. Αν περάσει λοιπόν στην τελική ΚΑΠ η άποψη Συµβουλίου και Κοµισιόν θα ισχύσουν τα εξής:

Όλα τα δικαιώµατα των αγροτών µέχρι το 2026, θα έχουν αξία τουλάχιστον µέχρι το 75% του προβλεπόµενου µέσου µοναδιαίου όρου. Για παράδειγµα, αν η µέση µοναδιαία αξία είναι 40 ευρώ το στρέµµα τότε, όλοι θα πρέπει να λαµβάνουν τουλάχιστον 30 ευρώ το στρέµµα. Η αύξηση αυτή στα δικαιώµατα θα χρηµατοδοτείται από την αντίστοιχη µείωση των πολύ υψηλών δικαιωµάτων. Στην τρέχουσα περίοδο υπήρξε όριο µέχρι 30% µείωση στα υψηλά δικαιώµατα, τη νέα περίοδο, είναι υπόθεση του κράτους µέλους αν θα το προβλέψει.

Αν περάσει η πρόταση της Ευρωβουλής, τότε όλοι οι Έλληνες αγρότες θα οδηγηθούν στο παραπάνω βήµα µέχρι το 2024. Μέχρι το 2026, θα πρέπει να υπάρξει η πλήρη σύγκλιση των δικαιωµάτων και να πληρώνονται όλοι το ίδιο ποσό ανά επιλέξιµο στρέµµα, σύµφωνα  µε την τροπολογία 1120 που ψηφίστηκε κατά πλειοψηφία.

Τι σηµαίνει για τον Έλληνα αγρότη το καθεστώς αναδιανοµής

Το καθεστώς αναδιανεµητικής ενίσχυσης, αποφασίστηκε κατά το Συµβούλιο υπουργών Γεωργίας πως θα είναι προαιρετικό, ενώ η ολοµέλεια της Ευρωβουλής το ψήφισε υποχρεωτικό και να καταλαµβάνει τουλάχιστον το 6% των άµεσων ενισχύσεων. Η Κοµισιόν από την άλλη προβλέπει υποχρεωτική την πρόβλεψη για αναδιανεµητική ενίσχυση, χωρίς κάποιο ελάχιστο ποσοστό.

Εφόσον τελικά στον τρίλογο επικρατήσει το κείµενο της Ευρωβουλής, αυτό σηµαίνει ότι ετησίως µία µερίδα Ελλήνων αγροτών µε µικροµεσαίες εκµεταλλεύσεις θα µοιράζονται 120 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό θα είναι επιπλέον της βασικής ενίσχυσης και θα δίνεται υπό τη µορφή ετήσιας αποσυνδεδεµένης ενίσχυσης ανά επιλέξιµο στρέµµα.

Το ποσό ανά στρέµµα δεν θα υπερβαίνει τον εθνικό µέσο όρο των άµεσων ενισχύσεων ανά στρέµµα. Σηµειώνεται εδώ, ότι ο µέσος όρος σήµερα είναι 50 ευρώ το στρέµµα. Προϋπόθεση για να είναι κάποιος δικαιούχος, είναι να διαθέτει εκµετάλλευση που θεωρείται «µικρή» ή «µεσαία», µε τον καθορισµό αυτό να εναπόκειται στην κρίση του κράτους-µέλους. Επιπλέον, µπορεί το κράτος-µέλος να θέσει και άλλα κριτήρια όπως το να είναι κατ’ επάγγελµα αγρότης ο δικαιούχος κ.λπ. 

Στην περίπτωση που επικρατήσει η προαιρετική εφαρµογή του καθεστώτος όπως είναι η πρόταση του Συµβουλίου υπουργών Γεωργίας, τότε, προφανώς η Ελλάδα µπορεί να µην ενεργοποιήσει το σχετικό καθεστώς. Ακόµα και αν το ενεργοποιήσει, το ποσό που θα προσφέρει ετησίως µπορεί να είναι οποιοδήποτε κρίνουν σκόπιµο οι εθνικές αρχές.

Πιο πιθανό σενάριο είναι να είναι υποχρεωτική η ενεργοποίηση του καθεστώτος αναδιανεµητικής ενίσχυσης, αλλά χωρίς κάποιο ελάχιστο ποσοστό.

Σε αγρότες κοντά στη σύνταξη δίνει το Συμβούλιο πριμ εξόδου

Στο τελικό συµβιβαστικό κείµενο του Συµβουλίου υπουργών Γεωργίας, τονίζεται πως το πριµ εξόδου µπορεί να δίνεται σε αγρότες που σύντοµα «θα φτάσουν την ηλικία συνταξιοδότησης». Η Ευρωβουλή µε ψήφισµά της την Τετάρτη 21 Οκτωβρίου, αποφάσισε το πριµ αυτό, να δίνεται «µόνο σε γεωργούς που δεν απέχουν περισσότερο από πέντε έτη από την επίτευξη της ηλικίας συνταξιοδότησης». Από την άλλη η Κοµισιόν προβλέπει ότι θα µπορεί αυτή η ενίσχυση να χορηγηθεί µόνο σε όσους «έχουν συµπληρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης». Ως προς το ποσό του πριµ, σύµφωνα µε τα όσα έχουν γίνει γνωστά µέχρι σήµερα δεν θα υπάρξει κάποιο όριο.

Θέση του Συµβουλίου

Άρθρο 71 Συνεργασία:

7. Σε περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής γεωργικών εκµεταλλεύσεων, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο στους γεωργούς που έχουν συµπληρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης ή τους γεωργούς που θα φθάσουν την ηλικία αυτή έως το τέλος της πράξης, όπως καθορίζεται από το κράτος µέλος σύµφωνα µε την εθνική του νοµοθεσία.

Θέση της Ευρωβουλής

Άρθρο 71 Συνεργασία:

7. Στην περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής και µε σκοπό τη στήριξη της ανανέωσης µεταξύ γενεών σε επίπεδο εκµετάλλευσης, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο σε γεωργούς που δεν απέχουν περισσότερο από πέντε έτη από την επίτευξη της ηλικίας συνταξιοδότησης, όπως ορίζεται στην εθνική νοµοθεσία.

Θέση της Κοµισιόν

Άρθρο 71 Συνεργασία:

7. Σε περίπτωση συνεργασίας στο πλαίσιο της κληρονοµικής διαδοχής των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, τα κράτη µέλη µπορούν να χορηγούν στήριξη µόνο στους γεωργούς που έχουν συµπληρώσει την ηλικία συνταξιοδότησης, όπως ορίζει η εθνική νοµοθεσία.

Πολυετή συνεργασία

Η προκήρυξη του Μέτρου αυτού, εφόσον γίνει η επιλογή του από τα κράτη-µέλη, θα γίνει µέσω του Προγράµµατος Αγροτικής Ανάπτυξης. Σύµφωνα µε τα µέχρι στιγµής δεδοµένα, θα αποτελεί υποδράση του Μέτρου Συνεργασίας, και θα έχει ως προαπαιτούµενο την πολυετή συνεργασία µεταξύ δύο αγροτών.

Η επιτραπέζια ελιά στις συνδεδεµένες στο τελικό κείµενο

Η προσθήκη της επιτραπέζιας ελιάς και του ηλίανθου στη λίστα των προϊόντων που µπορούν να λάβουν συνδεδεµένη ενίσχυση τη νέα περίοδο, επισφραγίστηκε και στο τελικό κείµενο της ΚΑΠ που αποφάσισε το Συµβούλιο. Συγκεκριµένα, τα προϊόντα που µπορούν να ενεργοποιήσουν συνδεδεµένη είναι:

Σιτηρά, ελαιούχοι σπόροι µε εξαίρεση τον βρώσιµο ηλιόσπορο, πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, όσπρια, µείγµα οσπρίων και αγρωστωδών, λινάρι, κάνναβη, ρύζι, καρποί
µε κέλυφος, γεώµηλα αµυλοποιίας, γάλα και γαλακτοκοµικά προϊόντα, πρόβειο και αίγειο κρέας, βόειο κρέας, ελαιόλαδο και επιτραπέζιες ελιές, µεταξοσκώληκες, αποξηραµένες ζωοτροφές, λυκίσκος, ζαχαρότευτλα, ζαχαροκάλαµο και κιχώριο, φρούτα και λαχανικά, πιπεριές του γένους capsicum ή pimenta, δενδρύλλια περιοδικής υλοτόµησης και άλλες µη εδώδιµες καλλιέργειες, εξαιρουµένων δέντρων, που χρησιµοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων ενέργειας.

Πράσινες δράσεις με 20%-30% των άμεσων ενισχύσεων

Με την κατάργηση του γνωστού «πρασινίσµατος» στη νέα ΚΑΠ, θα αφαιρεθεί ουσιαστικά από τους Έλληνες αγρότες, ένα ποσοστό κοντά στο 30% από την ενιαία ενίσχυση που πληρώνονται ετησίως. Αυτό το ποσό, θα µπορούν εν µέρη να το αντισταθµίζουν, αναλαµβάνοντας άλλες ετήσιες υποχρεώσεις περιβαλλοντικής χροιάς.

Το ποιες θα είναι αυτές οι υποχρεώσεις είναι υπόθεση της Ελλάδας (σε αντίθεση µε το πρασίνισµα που ήταν κοινοτικά καθοδηγούµενο), µε τις µέχρι στιγµής συζητήσεις να περιλαµβάνουν προτάσεις για µεθόδους ελλειµµατικής άρδευσης (π.χ στο βαµβάκι) και τη στήριξη διατήρησης ξηρικών καλλιεργειών. Πολλές πιθανότητες συγκεντρώνουν επίσης οι πρακτικές που ενσωµατώνουν γεωργία ακριβείας.

Για τους κτηνοτρόφους αναµένονται δράσεις σχετικά µε την ευζωία του ζωικού κεφαλαίου και την καλή κατάσταση του βοσκότοπου.

Η θέση του Συµβουλίου

Σύµφωνα µε τις αποφάσεις που ελήφθησαν στο Συµβούλιο Υπουργών Γεωργίας, κατ’ ελάχιστο ένα 20%, που µεταφράζεται σε 366 εκατ. ευρώ περίπου για την Ελλάδα, θα πρέπει να αφιερωθεί σε αυτές τις δράσεις. Για τα δύο πρώτα χρόνια εφαρµογής της ΚΑΠ, δηλαδή 2023 και 2024, όσα χρήµατα περισσέψουν από αυτές τις δράσεις θα µοιράζονται οριζόντια στους δικαιούχους βασικής ενίσχυσης. Για τα υπόλοιπα έτη δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη. Μένει να φανεί λοιπόν το υπόλοιπο 10% που χάνεται από το πρασίνισµα πώς θα το συµπληρώσουν οι αγρότες.

Η θέση της Ευρωβουλής

Από την άλλη, σύµφωνα µε το ψήφισµα της ολοµέλειας της Ευρωβουλής της περασµένης Τρίτης, κατ’ ελάχιστο ένα 30%, που µεταφράζεται σε 550 εκατ. ευρώ περίπου για την Ελλάδα, θα πρέπει να αφιερωθεί σε αυτές τις δράσεις. ∆εν υπάρχει επίσης καµία πρόβλεψη τα χρήµατα αυτά, αν περισσέψουν, να µοιραστούν σε άλλα καθεστώτα άµεσης ενίσχυσης.

Η θέση της Κοµισιόν

Από την πλευρά της η Κοµισιόν, προβλέπει πως αυτές οι δράσεις πρέπει υποχρεωτικά να προκηρυχθούν, αλλά χωρίς υποχρεωτική δέσµευση κάποιου ποσού. Αυτό αναµένεται βέβαια να αλλάξει, σύµφωνα µε δηλώσεις του Επιτρόπου Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, που φαίνεται να στοιχίζεται πίσω από τη θέση της Ευρωβουλής. ∆ηλαδή, για υποχρεωτική δέσµευση του 30% του φακέλου άµεσων ενισχύσεων. Τέλος, σηµειώνεται ότι οι συγκεκριµένες περιβαλλοντικές δράσεις που θα αντικαταστήσουν το πρασίνισµα έχουν την κωδική ονοµασία «eco-schemes» ή αλλιώς οικολογικά συστήµατα όπως τα µεταφράζει η ελληνική αντιπροσωπεία. 

Νέα διευκόλυνση ως προς τη διαδοχή 

Ορισμός του Νέου Αγρότη ώστε να μη χάνει τα οφέλη της ΚΑΠ αν ενταχθεί σε καθεστώς συνεργασίας.

Να µην υπάρχει καµία εµπλοκή ώστε να οριστεί κάποιος νέος αγρότης παρά το γεγονός ότι «δεν θεωρείται αρχηγός της εκµετάλλευσης» όταν συνεργάζεται µε κάποιον «παλιό» στα πλαίσια του πριµ εξόδου, εξασφάλισε η Ευρωβουλή.

Συγκεκριµένα, στο τελικό κείµενο που θα προωθήσει για τον τρίλογο, η Ευρωβουλή ψήφισε κατά πλειοψηφία υπέρ της τροπολογίας 1148ε, που αναφέρει:

ε) ο «νέος γεωργός» ορίζεται κατά τρόπο που περιλαµβάνει και το όριο ηλικίας των 40 ετών και:

1. ii) τις προϋποθέσεις για να είναι «αρχηγός της εκµετάλλευσης».

(iii) την κατάλληλη εκπαίδευση ή / και δεξιότητες. Κατά την αξιολόγηση της συµµόρφωσης µε τους όρους για να είναι επικεφαλής της εκµετάλλευσης, τα κράτη µέλη λαµβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες των συµφωνιών στα πλαίσια της συνεργασίας.

εα) ο «νέος αγρότης» ορίζεται κατά τρόπο που περιλαµβάνει: (i) τους όρους για να είναι «επικεφαλής της εκµετάλλευσης», (ii) την κατάλληλη εκπαίδευση ή / και δεξιότητες, (iii) όριο ηλικίας άνω των 40 ετών. Ένας «νεοεισερχόµενος αγρότης» βάσει αυτού του ορισµού δεν αναγνωρίζεται ως «νεος αγρότης» όπως ορίζεται στο στοιχείο ε).

Έτσι, µε αυτήν την πρόβλεψη, ο νέος αγρότης θα µπορεί να απολαµβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την ΚΑΠ ως γεωργός κάτω των 40 (π.χ συµπληρωµατική ενίσχυση νεαρών αγροτών), ακόµα και αν δεν είναι ακόµα αρχηγός της εκµετάλλευσης στα πλαίσια της κληρονοµικής διαδοχής.

Το ψήφισµα αυτό είναι δεσµευτικό και θα περιληφθεί στα τελικά κείµενα της ΚΑΠ που θα προωθήσει η Ευρωβουλή.

Η πρόταση του Συµβουλίου

Από την άλλη στην απόφαση του Συµβουλίου Υπουργών Γεωργίας, δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη αλλαγή στον ορισµό του «νέου αγρότη» ο οποίος, προτείνεται να ορίζεται ως εξής:

ε) o «νέος γεωργός» προσδιορίζεται κατά τρόπο ώστε να περιλαµβάνει:

1. i) ανώτατο ηλικιακό όριο το οποίο δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 40 έτη·
2. ii) τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται ώστε να θεωρείται «υπεύθυνος της γεωργικής εκµετάλλευσης».

Τα κράτη µέλη µπορούν να συµπεριλάβουν περαιτέρω αντικειµενικές απαιτήσεις που δεν εισάγουν διακρίσεις όσον αφορά την κατάλληλη κατάρτιση και δεξιότητες.

Η θέση της Κοµισιόν

Τέλος η Κοµισιόν λέει ότι:

ε) ως «νέος γεωργός» νοείται:

1. i) πρόσωπο ηλικίας 40 ετών ή νεότερο·

(ii) που διαθέτει επαρκή επαγγελµατικά προσόντα και ικανότητες ως υπεύθυνος της γεωργικής εκµετάλλευσης·

iii) και την κατάλληλη εκπαίδευση ή / και δεξιότητες που απαιτούνται.

Μένει να φανεί λοιπόν, πώς θα συγκεραστούν αυτές οι τρεις προτάσεις στα τελικά κείµενα της ΚΑΠ.