Σε πλήρη εξέλιξη το σχέδιο Α.Μ.ΝΟΣ, άγνωστη έννοια ο κτηνίατρος της εκτροφής

Σε πλήρη εξέλιξη το σχέδιο Α.Μ.ΝΟΣ στην κτηνοτροφία, άγνωστη έννοια στην Ελλάδα ο κτηνίατρος εκτροφής

Το σχέδιο εστιάζει στη δοµή και λειτουργία του κτηνοτροφικού οικοσυστήµατος στην Ελλάδα. Το οικοσύστηµα είναι πολυπαραγοντικό και πολυδιάστατο και φαίνεται ότι η λειτουργία του βασίζεται στην «ασαφή λογική» (fuzzy logic).

∆ιαπιστώνουµε για µια ακόµα φορά ότι η ελληνική κτηνοτροφία, όπως και τα ασαφή συστήµατα, λειτουργεί σε περιβάλλον ασάφειας και αβεβαιότητας. Το παραπάνω υποθετικό λογοπαίγνιο γίνεται για να τονιστεί και να αναδειχθεί η ακούσια συµµετοχή όλων µας αλλά και η εκούσια δράση ορισµένων στη σταδιακή εξέλιξη του ΑΜΝΟΣ αφού πλέον δεν υπάρχει κάποια σηµαντική νόσος που δεν ήρθε στις ελληνικές εκτροφές.

Οι τελευταίες εξελίξεις µε την πανώλη των µικρών µηρυκαστικών δηµιουργούν σοβαρά ερωτήµατα για το µέλλον της κτηνοτροφίας στην Ελλάδα, µετά την ευλογιά, τον καταρροϊκό πυρετό και φυσικά την βρουκέλλωση που ταλαιπωρεί το εθνικό ποίµνιο για δεκαετίες. Αν προκύψει και πρόβληµα µε τη γρίπη των πτηνών σε αγελάδες, το οποίο κατά την άποψή µας είναι απλά θέµα χρόνου, τότε το σχέδιο ΑΜΝΟΣ θα έχει ολοκληρωθεί... µε επιτυχία.

∆υστυχώς τα παραπάνω δεν αποτελούν πλέον υποθετικά σενάρια αλλά πραγµατικότητα µε υψηλό κόστος για το κτηνοτροφικό οικοσύστηµα της χώρας, απειλώντας µάλιστα ουσιαστικά την βιωσιµότητά του.

Εκδροµές και σκουλαρίκια

Αφορµή για τη παρούσα επιστολή αποτέλεσε η κατάσταση που έχει διαµορφωθεί µε τη πανώλη των µικρών µηρυκαστικών. Στόχος µας εδώ δεν είναι να αποδώσουµε ευθύνες αφού αυτό είναι σίγουρο ότι θα γίνει και πρέπει να γίνει από τις αρµόδιες αρχές. Είναι ηθική υποχρέωση έναντι των αθώων ζώων που θανατώνονται αδιάκριτα, καθηµερινά, συνέπεια της ανευθυνότητας ορισµένων σε ότι αφορά το υγειονοµικό καθεστώς των ζώων που ήταν αντικείµενο αγοροπωλησιών. Το εµπόριο και η διακίνηση ζώων χωρίς ουσιαστικά παραστατικά, οι εισαγωγές µε πρόσχηµα τη σφαγή των ζώων, που στη πορεία καταλήγουν στις εκτροφές ως ζώα αναπαραγωγής, συνδέονται µε ανθρώπους διότι τα ζώα µόνα τους δεν ταξιδεύουν ούτε ανταλλάσσουν «σκουλαρίκια»!

Το καµπανάκι για Βουλγαρία

Αν κάποιος είχε µελετήσει, σε προηγούµενο χρόνο, το «σχέδιο αντιµετώπισης έκτακτης ανάγκης για την καταπολέµηση των ασθενειών του Παραρτήµατος I του π.δ. 138/1995 (Α’ 88).

https://www.geotee.gr/MainNewsDetail.aspx?CatID=1&RefID=27327&TabID=1

θα είχε µείνει ήσυχος ότι όλα έχουν προβλεφθεί µε λεπτοµέρεια. Η πράξη όµως έδειξε ότι η εφαρµογή είναι δύσκολη και χαρακτηρίζεται από προχειρότητα και έλλειψη επιστηµονικής τεκµηρίωσης ειδικά σε ότι αφορά την επιδηµιολογική προσέγγιση της νόσου στο πεδίο των δειγµατοληψιών. Λαµβάνοντας υπόψη ότι σχετικά πρόσφατα, στις 23 Ιουνίου του 2018 είχαµε εστία πανώλους στη Βουλγαρία, θα έπρεπε να έχουν γίνει ασκήσεις προσοµοίωσης και για την Ελλάδα από τις αρµόδιες υπηρεσίες. Είναι γνωστό όµως ότι υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναµικό, υποδοµές, εξοπλισµό και νέων τεχνολογιών στο σύνολο των κτηνιατρικών υπηρεσιών. Είναι κατανοητή και σεβαστή η άποψη των κτηνιάτρων του δηµοσίου τοµέα ότι οι υπηρεσίες πάσχουν από σοβαρή υποστελέχωση. Είναι όµως ταυτόχρονα ακατανόητη η αντίδρασή τους στην εφαρµογή του θεσµού του κτηνιάτρου εκτροφής που έχει παγώσει από το 2016 (https://www.e-nomothesia.gr/kat-agrotike-anaptukse/ktenotrophia/upourgike-apophase-1506-59229-2016.html, Υπουργική Απόφαση Αριθµ. 1506/59229/2016, ΦΕΚ 1502/Β/26-5-2016).

Η άποψή µας είναι ότι ο «κτηνίατρος εκτροφής» στις κτηνοτροφικές  εκµεταλλεύσεις θα µπορούσε να έχει συµβάλλει καθοριστικά στον έλεγχο της Ανεξέλεγκτης Μετάδοσης ΝΟΣηµάτων. Με τα νέα δεδοµένα διασποράς της πανώλης αλλά και το διαχρονικό  πρόβληµα των συνεχών κρίσεως µε νοσήµατα στις εκτροφές αιγοπροβάτων ο «κτηνίατρος εκτροφής» είναι µονόδροµος για ουσιαστική αντιµετώπιση τους διότι οι υφιστάµενοι µηχανισµοί δεν µπορούν να ανταποκριθούν προληπτικά και λειτουργούν πυροσβεστικά.

Στη συντριπτική πλειοψηφία των εκτροφών διαπιστώνουµε ότι η τήρηση του µητρώου εκτροφής και του µητρώου φαρµακευτικών αγωγών είναι πρόχειρη και σε µερικές περιπτώσεις ανύπαρκτη στη διάρκεια του έτους. Σε επίπεδο εκτροφής η χρήση αντιβιοτικών είναι ανεξέλεγκτη. Αυτό έχει συνέπειες στα πλαίσια της ενιαίας υγείας και συνδέεται µε την ανάπτυξη ανθεκτικών στελεχών. Η εφαρµογή προληπτικών κτηνιατρικών µέτρων, τήρησης κανόνων ευζωίας στο ζωικό υλικό και γενικότερα διαχείρισης της εκτροφής θα πρέπει να είναι ευθύνη κάποιου ο οποίος θα υπογράφει για οτιδήποτε αφορά το ζωικό υλικό µιας εκτροφής.

Πού είναι οι κτηνίατροι εκτροφής;

Η µελλοντική βιωσιµότητα των εκτροφών µπορεί να εξασφαλιστεί µε δύο επίπεδα διαχείρισης και ελέγχου, Το πρώτο επίπεδο που αφορά τη λειτουργία της εκτροφής θα είναι ευθύνη του «κτηνιάτρου εκτροφής» και το δεύτερο επίπεδο που αφορά τον έλεγχο τήρησης της εθνικής και κοινοτικής νοµοθεσίας σε επίπεδο εκτροφής, µετακίνησης και σφαγής των ζώων θα είναι ευθύνη των κτηνιατρικών υπηρεσιών του δηµοσίου. Η πορεία των τελευταίων ετών δείχνει ότι αν δεν αλλάξει η κατάσταση οδεύουµε σε εξαφάνιση της κτηνοτροφίας από πολλές περιοχές της χώρας.

Επανερχόµενοι στο επίκαιρο θέµα µε την πανώλη και λαµβάνοντας υπόψη τη πορεία εξέλιξης θεωρούµε ότι θα πρέπει να γίνουν οι ακόλουθες ενέργειες:

1. Να κληθούν άµεσα στο πεδίο οι ιδιώτες κτηνίατροι που έχουν εµπειρία µε εκτροφές µικρών µηρυκαστικών για να συνδράµουν στις δειγµατοληψίες µε συγκεκριµένο πρωτόκολλο βιοασφάλειας και λεπτοµερείς οδηγίες σχετικά µε τη διαχείριση του εξοπλισµού και του υλικού δειγµατοληψιών (για παράδειγµα, ο κτηνοτρόφος δεν γνωρίζει ούτε έχει τα µέσα να καταστρέψει βελόνες αιµοληψίας)
2. Η απαγόρευση µετακινήσεων ζώων που ανακοινώθηκε θα πρέπει να συµπληρωθεί µε συγκεκριµένες κυρώσεις αλλά και λεπτοµέρειες για τον µηχανισµό ελέγχου
3. Οι δειγµατοληψίες θα πρέπει να γίνονται µε τεκµηριωµένη επιστηµονική προσέγγιση σε ότι αφορά τον αριθµό των δειγµάτων ανάλογα µε τον πληθυσµό των ύποπτων ζώων
4. Να γίνει άµεσα µοριακός έλεγχος των στελεχών του ιού στα θετικά δείγµατα και να υπάρξει συνεργασία για τη διαχείριση των δεδοµένων που προκύπτουν µε ειδικούς επιστήµονες από πανεπιστήµια και ερευνητικά κέντρα η οποία µέχρι σήµερα δεν υφίσταται
5. Να δηµιουργηθούν πιστοποιηµένα εργαστήρια µοριακής διάγνωσης και να ενταχθούν άµεσα στο σχέδιο δράσης για έλεγχο της νόσου ώστε να αυξηθεί σηµαντικά η δυνατότητα ελέγχου µεγάλου αριθµού δειγµάτων σε ηµερήσια βάση (υπάρχουν Εργαστήρια µε αυτές τις δυνατότητες και τις υποδοµές π.χ. στον ΕΛΓΟ ∆ήµητρα). Το µέτρο αυτό έπρεπε να είχε ήδη γίνει.
6. Άµεση προµήθεια rapid test από το εξωτερικό https://www.pirbright.ac.uk/diagnostic-development-team-products/peste-des-petits-ruminants-reagents, https://www.innovative-diagnostics.com/produit/id-rapid-ppr-antigen/. Η διενέργεια των rapid test θα γίνεται σε αριθµό ζώων που θα βασίζεται σε σχετικό πίνακα που θα καταρτιστεί µε κατάλληλα επιδηµιολογικά εργαλεία ( Αριθµός δειγµάτων = ποσοστό επι συνόλου εκτρεφόµενων ζωών). Έτσι µόνο θα τεκµηριωθεί το αρνητικό status κάθε εκτροφής. Το rapid test δίνει ένδειξη σε 20 λεπτά. Αν είναι κάποιο θετικό τότε θα γίνεται δειγµατοληψία και αποστολή στο Εργαστήριο για επιβεβαίωση

Μέτρα όσο είναι καιρός

Συµπερασµατικά, κάτι πρέπει επιτέλους να γίνει, γιατί δεν είναι δυνατό όλα να αφήνονται στην τύχη. Ειδικά στη Θεσσαλία, αρχικά είχαµε τις φυσικές καταστροφές -  φωτιές στις οποίες κάηκαν άδικα χιλιάδες ζώα, µετά ήταν οι πληµµύρες όπου πνίγηκαν χιλιάδες ζώα και συνεχίστηκε το κακό µε την πανώλη όπου εµείς σκοτώνουµε χιλιάδες ζώα. Πρέπει να βγάλουµε την κτηνοτροφία από το περιβάλλον ασάφειας και αβεβαιότητας. Να τεθούν κανόνες και µέτρα που θα εφαρµοστούν στη πράξη.  

*Καθηγητη  Ζωικής Παραγωγής, Ηθολογίας και Ευζωίας των Ζώων / ∆/ντή Εργαστηρίου Ζωοτεχνίας, Κτηνιατρική ΑΠΘ