Κοινή Αγροτική Πολιτική

Ως βασικό στοιχείο του ευρωπαϊκού αγροτικού µοντέλου για το οποίο ζητά τη θέσπιση ειδικών µέτρων στήριξης, περιγράφονται οι οικογενειακές µονάδες στα Συµπεράσµατα του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου για την ΚΑΠ µετά το 2027. Πρόκειται για µία απαίτηση που αναµένεται να γεννήσει ένα νέο ορισµό, το καθεστώς «οικογενειακών εκµεταλλεύσεων» την µετεξέλιξη των «µικροκαλλιεργητών». Η εξέλιξη αυτή µπορεί να δηµιουργήσει πράγµατι µία νέα ισορροπία και στις άµεσες ενισχύσεις και στα διαρθρωτικά προγράµµατα της ερχόµενης περιόδου.

Σε αντίθετη πορεία µε τα έξοδα παραγωγής, το κόστος πρώτων υλών κατασκευής και εξοπλισµού και τις τιµές στο ράφι, βρίσκονται οι αγροτικές επιδοτήσεις, µε τον µέσο όρο των άµεσων ενισχύσεων ανά στρέµµα στην Ελλάδα σε µία 10ετία να πέφτει από τα 52 ευρώ στα 48,7 ευρώ. Λαµβάνοντας υπόψη πως για την ερχόµενη περίοδο κυκλοφορούν σενάρια πτώσης 50% στις άµεσες ενισχύσεις για τη χώρα µας, γίνεται πλέον αντιληπτό ότι αυτό το «δίχτυ ασφαλείας» για τους αγρότες τρυπάει χρόνο µε το χρόνο, την ώρα που το κόστος παραγωγής τραβάει την ανιούσα.

Πρόταση για 3ο Πυλώνα αφιερωµένο στο περιβάλλον ώστε να παραµείνουν αµιγώς αγροτικές οι άµεσες ενισχύσεις και τα διαρθρωτικά Μέτρα του ΠΑΑ, έχει ξεκινήσει να επεξεργάζεται η Ευρωβουλή ενόψει των διαπραγµατεύσεων που ξεκινάνε φέτος µε την Κοµισιόν για την ΚΑΠ µετά το 2027. Από την ευρωοµάδα Renew Europe διορίστηκε ο ευρωβουλευτής Μπάρι Κόουεν σε ρόλο σκιώδους εισηγητή για να παρακολουθεί την πρόοδο και να διαπραγµατεύεται συµβιβαστικά κείµενα µε τον εισηγητή από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόµµα (ΕΛΚ). Στο έγγραφο θέσης του, ο Μπάρι Κόουν ανακοίνωσε πως «βασική εστίαση» της ατζέντας της µεταρρύθµισης της ΚΑΠ θα είναι η δηµιουργία ενός τρίτου, περιβαλλοντικού πυλώνα για την εξισορρόπηση της βιωσιµότητας και της παραγωγικότητας µε τρόπο που να προσφέρει τόσο στους αγρότες όσο και στο περιβάλλον.

Εγκρίθηκε η δεύτερη τροποποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ), η οποία υποβλήθηκε επίσημα στην ΕΕ στις 24 Οκτωβρίου 2024, που περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στα οικολογικά σχήματα και την προσθήκη των μέτρων επενδύσεων στα θερμοκήπια και το πριμ δέσμευσης άνθρακα για βαμβάκι και βιομηχανική τομάτα.

Την ανάγκη να υπάρξουν βιώσιμες πολιτικές, οι οποίες θα στηρίζονται σε δύο πυλώνες και συγκεκριμένα στο σταθερό αγροτικό εισόδημα και στην είσοδο νέων αγροτών στον πρωτογενή τομέα, ανέδειξε ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας κατά τη διάρκεια των παρεμβάσεών του στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μετά το υπό επεξεργασία Μέτρο επιδότησης ασφαλίστρου προαιρετικών κινδύνων στην αγροτική παραγωγή, οι διαχειριστικές αρχές εισάγουν στην ΚΑΠ και ένα πρόγραµµα 100% επιδότησης των δαπανών για την αποκατάσταση ζηµιών ύστερα από καταστροφικά συµβάντα.

Αν η τρέχουσα ΚΑΠ δηµιούργησε κλυδωνισµούς στην ελληνική γεωργία, η επόµενη προγραµµατική περίοδος θα προκαλέσει σεισµό µε τα σενάρια της ένταξης της Ουκρανίας και της εξωτερικής σύγκλισης σε ορισµένες εκδοχές τους να κάνουν λόγο µέχρι και για περικοπή κοντά στο 50% του προϋπολογισµού του Πυλώνα των άµεσων ενισχύσεων, δηλαδή οι επιδοτήσεις θα µείνουν µισές. Οι αγροοικονοµολόγοι επισηµαίνουν ότι το ερώτηµα πλέον δεν είναι αν θα υπάρξουν µειώσεις, αλλά πόσο µεγάλες θα είναι. Παράλληλα, προτρέπουν τα κράτη-µέλη, όπως η Ελλάδα, να προετοιµαστούν εγκαίρως, δηµιουργώντας στρατηγικές συµµαχίες εντός της ΕΕ για να διασφαλίσουν όσο το δυνατόν µεγαλύτερο µερίδιο από τις επιδοτήσεις.

Η δροµολογούµενη εισχώρηση της Ουκρανίας στους κόλπους της ΕΕ, η εξωτερική σύγκλιση των επιδοτήσεων για την οποία πιέζει το ανατολικό µπλοκ και τα σενάρια για έναν ενιαίο προϋπολογισµό για όλες τις επί µέρους πολιτικές, διαµορφώνουν αυτή την περίοδο την ατζέντα της συζήτησης που αφορά το µέλλον της ΚΑΠ µετά το 2027.

Την υιοθέτηση του κανόνα Ν+3 για το στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027, ζητά η Ελλάδα μαζί με 12 ακόμη κράτη-μέλη, καθώς υπάρχει κίνδυνος απώλειας κονδυλίων λόγω της μη έγκυρης απορρόφησής τους.

Το τέλος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπως τη γνωρίζουµε, µε µικρότερο προϋπολογισµό και χαρακτήρα εθνικό, έρχεται να σηµάνει η σηµαντική αναθεώρηση της δηµοσιονοµικής πολιτικής της ΕΕ. Οι πιέσεις να βρει η Ευρώπη πιο παραγωγικούς τοµείς να επενδύσει τον προϋπολογισµό της είναι πολλαπλές, κάτι που επιβεβαιώνει και η έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, η οποία συστήνει «τα λεφτά να πιάνουν τόπο» και να αναπροσαρµόσει το οικονοµικό και βιοµηχανικό της µοντέλο άµεσα.

Την ένταξη της σόγιας στις συνδεδεµένες ενισχύσεις µε πριµ 52,9 ευρώ το στρέµµα, τη διευκρίνιση πως το πριµ στο καλαµπόκι λαµβάνει και ο γλυκός αραβόσιτος και ελάχιστες αποδόσεις σε κουκιά, λαθούρι και µαυροµάτικα φασόλια για την επιδότηση στα όσπρια, προβλέπει για το 2025 η 2η τροποποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ.

Επανέρχεται δριμύτερη η κουβέντα για την «εξωτερική σύγκλιση» των επιδοτήσεων που θα εξισώσει τις επιδοτήσεις (τσεκ) των αγροτών στην ΕΕ, σενάριο με το οποίο ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, εξέφρασε πλήρη και καθολική διαφωνία, παρεμβαίνοντας στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας που διεξήχθη στο Λουξεμβούργο.

Την ανάγκη για γρήγορες αγροτικές αποζημιώσεις με απλούστευση του υπάρχοντος κοινοτικού μοντέλου και την απομάκρυνση από τις εμμονικές λεπτομέρειες που καθιστούν την ΚΑΠ μία άκαμπτη πολιτική που δεν ανταποκρίνεται έγκαιρα στις ανάγκες, τόνισε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας & Αλιείας, την περασμένη Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου.

Ύψος τεκµαρτού τζίρου ή αλλιώς Τυπικής Απόδοσης, τοποθεσία εκµετάλλευσης, και η ηλικία γεωργού είναι τα τρία κύρια φίλτρα που θα ξεκλειδώνουν τη βασική ενίσχυση στη µελλοντική ΚΑΠ. Έννοιες όπως τα δικαιώµατα ενίσχυσης, το Εθνικό Απόθεµα, οι µεταβιβάσεις και η σύγκλιση θα γίνουν παρελθόν, ώστε το τσεκ να λάβει «κοινωνικοοικονοµικό» χαρακτήρα, όπως προστάζει η έκθεση του στρατηγικού διαλόγου για την ΚΑΠ µετά το 2027, που θα αποτελέσει τον οδηγό διαπραγµατεύσεων µεταξύ Κοµισιόν και κρατών-µελών.

Η αντικατάσταση της βασικής ενίσχυσης (τσεκ) με ένα νέο εισοδηματικό εργαλείο που θα βασίζεται στα κοινωνικά χαρακτηριστικά του γεωργού και όχι στην έκταση, η ίδρυση ενός νέου ταμείου με τίτλο «Ταμείο Αγροδιατροφής Δίκαιης Μετάβασης» που θα επιδοτεί μόνο αγροτικές επενδύσεις βιωσιμότητας και η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού πλαισίου αγροτικής χρηματοδότησης, περιλαμβάνονται στην τελική έκθεση του στρατηγικού διαλόγου για το μέλλον της γεωργίας της ΕΕ που έχει στα χέρια της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η Κοµισιόν είχε προειδοποιήσει την Ελλάδα κατά το σχεδιασµό του Στρατηγικού Σχεδίου 2023-2027 µε επίσηµο έγγραφό της, ότι είναι δύσκολο να συνεχίσει να δικαιολογεί το γεγονός πληρώνει το τσεκ µε βάση παλαιές µεµονωµένες ιστορικές αναφορές του 2003, δηλαδή τα δικαιώµατα βασικής ενίσχυσης.

Καταβολή οικονομικής ενίσχυσης στους κατόχους αυτοχθόνων φυλών αγροτικών ζώων σε όλη την επικράτεια της χώρας, προκειμένου να μπορέσουν να διατηρήσουν ή να αυξήσουν των αριθμό τους, προβλέπει η παρέμβαση της ΚΑΠ, σε μια προσπάθεια διατήρησης και ενίσχυσης της βιοποικιλότητας της ζωικής παραγωγής, με το ύψος της ενίσχυσης, που χορηγείται ετησίως, να κυμαίνεται από 371 έως 629 ευρώ ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου.

Προς το παρόν το όνοµα του Επιτρόπου Γεωργίας που θα αντικαταστήσει τον Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι παραµένει άγνωστο, ωστόσο αυτά τα οποία διακυβεύονται το επόµενο διάστηµα γύρω από τον προϋπολογισµό και τις κατευθύνσεις της επόµενης Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, φαίνεται να είναι πολλά.