Πρόκειται για εξέλιξη η οποία έρχεται να δυσκολέψει περαιτέρω την υπόθεση βασικής ενίσχυσης για τη νέα περίοδο, όσων αφορά τουλάχιστον τους µικρούς αγρότες, αν και στο σχετικό έγγραφο γίνεται λόγος για ένα πιο ελαφρύ επίπεδο ελέγχων και κυρώσεων. Το ζήτηµα αυτό το είχε θίξει επανειληµµένα η ελληνική αντιπροσωπεία στα Συµβούλια Υπουργών Γεωργίας. Πρώτον γιατί πλέον οι µικροί µπορεί να υφίστανται κυρώσεις και µείωση στην αξία δικαιωµάτων από τοπικούς ελέγχους και δεύτερον γιατί οι υποχρεώσεις πολλαπλής συµµόρφωσης που ούτως ή άλλως θα είναι πιο πολλοί τη νέα περίοδο µπορεί να χρειάζονται επενδύσεις που είναι πάνω από τις δυνάµεις αυτής της κατηγορίας αγροτών.
Άµεσες ενισχύσεις
Ενδιαφέρον για την τύχη των ενισχύσεων των Ελλήνων αγροτών εµφανίζουν επιπλέον ακόµα δύο προτάσεις που βρίσκονται στο έγγραφο που συνέταξε η γερµανική προεδρία και συζητήθηκαν στην άτυπη σύνοδο του Συµβουλίου 7-8 Σεπτεµβρίου:
Η πρώτη έχει να κάνει µε τα καθεστώτα eco-schemes. Για τα έτη 2023 και 2024, προτείνεται µεν οι δράσεις αυτές να λάβουν ένα µίνιµουµ πόρων από τις άµεσες ενισχύσεις (τραβώντας από τη βασική). Ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα όσα χρήµατα δεν χρησιµοποιηθούν, να αφιερωθούν σε άλλα καθεστώτα άµεσων ενισχύσεων. Η δυνατότητα αυτή παύει για τα έτη 2025-2027. Επιπλέον, τα ποσά που θα µείβονται οι αγρότες θα είναι ανάλογα το πώς τα τρέξουν τις δράσεις eco-schemes τα κράτη-µέλη. ∆ηλαδή, αν η πληρωµή δίνεται συµπληρωµατικά της βασικής ενίσχυσης (όπως π.χ το πρασίνισµα), τότε δεν θα υπάρχει όριο στα ποσά που αµοίβονται οι αγρότες. Αν όµως δίνονται τα χρήµατα ως «αποζηµίωση» για τα διαφυγόντα κέρδη των αγροτών λόγω των δεσµεύσεων που θα αναλαµβάνονται, εκεί θα ισχύουν συγκεκριµένα όρια.
Η δεύτερη πτυχή της πρότασης αφορά την εξισωτική αποζηµίωση. Προτείνεται λοιπόν να µετράει ως «περιβαλλοντικό µέτρο» αν προκηρυχθεί από τα Προγράµµατα Αγροτικής Ανάπτυξης, λύνοντας τα χέρια κρατών-µελών, όπως της Ελλάδας, όσον αφορά την αφιέρωση περισσότερων κονδυλίων σε επενδυτικά προγράµµατα.
Το έγγραφο της γερµανικής προεδρίας έρχεται πριν την ψηφοφορία της ολοµέλειας που προγραµµατίζεται για τον Οκτώβριο, η οποία και θα διαµορφώσει σε µεγάλο βαθµό τα τελικά κείµενα της ΚΑΠ για τη νέα περίοδο. Αναλυτικότερα, οι προτάσεις έχουν ως εξής:
Eco-schemes
Η Προεδρία βλέπει τα ισχυρά οικολογικά συστήµατα (Eco-schemes) ως βασικό µέσο για την αύξηση των περιβαλλοντικών και κλιµατικών φιλοδοξιών της ΚΑΠ. Στις συζητήσεις στο Συµβούλιο Γεωργίας στις 20 Ιουλίου 2020, προέκυψε µια µικτή εικόνα όσον αφορά τον υποχρεωτικό χαρακτήρα των οικολογικών συστηµάτων, καθώς και σχετικά µε έναν ελάχιστο προϋπολογισµό για τα οικοσυστήµατα. Τα κράτη µέλη εξέφρασαν έντονες ανησυχίες ότι τα µη δαπανηθέντα ποσά θα µπορούσαν να χαθούν εάν οι πραγµατοποιηθείσες δαπάνες δεν αντιστοιχούσαν στον ελάχιστο προϋπολογισµό.
Από την άποψη της Προεδρίας, είναι δυνατόν να θεσπιστεί ένας ελάχιστος προϋπολογισµός για οικολογικά συστήµατα, ενώ παράλληλα θα παρέχεται επαρκής οικονοµική ευελιξία στα κράτη µέλη για να αποφύγουν την απώλεια αχρησιµοποίητων πόρων.
Ως εκ τούτου, η Προεδρία προτείνει, τα πρώτα δύο χρόνια (2023 και 2024) πόροι των eco-schemes, τα οποία αναπάντεχα δεν θα µπορούσαν να δαπανηθούν λόγω ανεπαρκούς απορρόφησης και όπου οι δυνατότητες κατανοµής των κονδυλίων µεταβάλλοντας το µοναδιαίο ποσό για το οικολογικό - τα προγράµµατα έχουν εξαντληθεί, µπορούν να χρησιµοποιηθούν για άλλες παρεµβάσεις άµεσων πληρωµών. Αυτή η πιλοτική φάση θα δώσει στα κράτη µέλη επιπλέον ευελιξία. Κατά τα επόµενα έτη, θα έπρεπε να είχε αποκτηθεί επαρκής εµπειρία όσον αφορά την αποδοχή των οικολογικών συστηµάτων, έτσι ώστε οι παρεµβάσεις να µπορούν να προγραµµατιστούν µε µεγαλύτερη ακρίβεια και να διασφαλιστεί (όπου ενδείκνυται αναθεωρώντας το στρατηγικό σχέδιο της ΚΓΠ) ότι οι πραγµατοποιηθείσες δαπάνες για τα συστήµατα πληρούν τον ελάχιστο προϋπολογισµό.
H οικονοµική ευελιξία που παρέχεται µε την προσαρµογή των ποσών ενίσχυσης εξαρτάται επίσης από το εάν οι πληρωµές στο πλαίσιο των οικοσυστηµάτων χορηγούνται ως πρόσθετη εισοδηµατική στήριξη (δηλαδή συν της βασικής ενίσχυσης) ή ως αντιστάθµιση του κόστους και του διαφυγόντος εισοδήµατος (όπως για παράδειγµα στα αγροπεριβαλλοντικά). Η πρώτη επιλογή προσφέρει πολύ µεγαλύτερη ευελιξία.
Εξισωτική αποζηµίωση
Η Προεδρία προτείνει να διατηρηθεί ο συµβιβασµός που επιτεύχθηκε υπό την κροατική Προεδρία σχετικά µε τις πληρωµές για περιοχές µε φυσικούς περιορισµούς (εξισωτική). Ο συµβιβασµός επαναφέρει τη δυνατότητα καταµέτρησης των πληρωµών για περιοχές µε φυσικούς περιορισµούς έναντι της περιφράξεως 30% για περιβαλλοντικούς και κλιµατικούς στόχους στον δεύτερο πυλώνα.
Καθεστώς µικρών αγροτών
Η πλειονότητα των κρατών µελών υποστηρίζει ότι, ενόψει του υψηλότερου επιπέδου περιβαλλοντικής φιλοδοξίας, οι µικροί αγρότες πρέπει επίσης να υπόκεινται στους κανόνες της πολλαπλής συµµόρφωσης υπό όρους. Προκειµένου να αντικατοπτρίζεται η ιδιαιτερότητα των µικρών εκµεταλλεύσεων, η οµάδα εργασίας του Συµβουλίου συζητά επί του παρόντος λεπτοµέρειες σχετικά µε συγκεκριµένες διατάξεις στο πλαίσιο των ελέγχων και των κυρώσεων.
Ανεβαίνει το υποχρεωτικό ποσοστό για την αρόσιμη γη υπό αγρανάπαυση
Αλλαγές στην πολλαπλή συµµόρφωση, δηλαδή των υποχρεώσεων του αγρότη για τη λήψη του τσεκ, προτείνει επιπλέον η Γερµανική Προεδρία, µε επίκεντρο τη γη υπό αγρανάπαυση. Συγκεκριµένα, πρώτον προτείνεται να αυξηθεί από 5% που είναι σήµερα σε ένα άλλο µεγαλύτερο ποσοστό (δεν αποσαφηνίζεται) το µερίδιο της αγροτικής γης που θα µένει ακαλλιέργητο ετησίως. ∆εύτερον, προτείνεται το µέτρο αυτό να αφορά µόνο την αροτραία γη. Ως εκ τούτου πλέον, τα σηµεία της πολλαπλής συµµόρφωσης ορίζονται για τη νέα περίοδο ως εξής:
1) ∆ιατήρηση των µόνιµων βοσκοτόπων βάσει της αναλογίας των µόνιµων βοσκοτόπων σε σχέση µε τη γεωργική έκταση σε εθνικό, περιφερειακό και υποπεριφερειακό επίπεδο και σε επίπεδο οµάδας εκµεταλλεύσεων ή σε επίπεδο εκµετάλλευσης. Η αναλογία αυτή δεν µειώνεται κατά ποσοστό µεγαλύτερο του 5 % σε σύγκριση µε το έτος αναφοράς 2015.
2) Ελάχιστη προστασία των υγροτόπων και τυρφώνων το αργότερο έως το 2024.
3) Απαγόρευση της καύσης υπολειµµάτων καλλιεργειών, εκτός αν γίνεται για λόγους φυτοπροστασίας.
4) ∆ηµιουργία ζωνών ανάσχεσης κατά µήκος υδατορευµάτων.
