Παρωχημένα δικαιώματα, αγρότες καναπέ, άστοχες συνδεδεμένες

Σε ρόλο οικοδεσπότη, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αγροτικής Οικονομίας της Σουηδίας, Κωσταντίνος Καραντινινής και καλεσμένοι, ο Χαράλαμπος Κασίμης, καθηγητής – πρώην γενικός γραμματέας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ο Τάσος Χανιώτης, διευθυντής στην Επιτροπή Γεωργίας της Ε.Ε., ο Στάθης Κλωνάρης, καθηγητής στο Γεωπονικό και ο Παναγιώτης Καλφούντζος, πρόεδρος του ΘΕΣγη. 

Ο τελευταίος μάλιστα, άσκησε έντονη κριτική στα πεπραγμένα της κεντρικής διοίκησης γύρω από τα θέματα της ΚΑΠ, ο οποίος υποστήριξε μεταξύ άλλων ότι η ολιγωρία που επέδειξαν οι κρατικές αρχές κρατούν πίσω τον παραγωγό με αποτέλεσμα να χάνει συνεχώς το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα και να δημιουργούν όπως είπε τεράστια ταλαιπωρία για να φτάσουν να απαιτούν από τις κρατικές υπηρεσίες το αυτονόητο. Κύριες αστοχίες που εντοπίστηκαν από τον ίδιο είναι η καθυστέρηση στα Σχέδια Βελτίωσης, η ελλιπής χρηματοδότηση των νέων αγροτών, η διαχείριση της βιολογικής γεωργίας. Το ακανθώδες ζήτημα των ιστορικών δικαιωμάτων συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των ομιλούντων οι οποίοι κατά γενική ομολογία δήλωσαν ότι η ιστορικότητα των δικαιωμάτων έχει πλέον παρέλθει. Πλην όμως η κατάργηση των ιστορικών δικαιωμάτων ανοίγει όπως εξήγησαν οι ομιλητές άλλα ζητήματα και θέτει βάσεις για νέες αδικίες και στρεβλώσεις που μπορούν να αμβλυνθούν μέσω της αναδιανεμητικής.

Έχουν παρέλθει τα ιστορικά δικαιώματα

Κατά γενική ομολογία των ομιλούμενων τα ιστορικά δικαιώματα  δεν έχουν  πλέον θέση στο σχεδιασμό για την ανάπτυξη κατά τη νέα ΚΑΠ. Και ενώ υπέρ της σύγκλισης τάχθηκαν εκτός από τον κ Κασίμη τόσο ο κ Χανιώτης όσο και ο κ Κλωνάρης που ήταν επίσης ομιλητές στην εκδήλωση, ωστόσο επισημάνθηκαν δυσκολίες στη μετάβαση σε νέο καθεστώς που έχουν να κάνουν με στρεβλώσεις που θα δημιουργήσει η σύγκλιση των δικαιωμάτων. Έτσι όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ Χανιώτης καταθέτοντας την προσωπική του άποψη είναι ότι ‘όσο είναι απαραίτητη η κατάργηση των ιστορικών δικαιωμάτων άλλο τόσο λάθος είναι η ολοκληρωτική εξίσωση των δικαιωμάτων. Αυτό διότι η κατάργησή τους ανοίγει νέα ζητήματα αδικίας καθώς τα ενοίκια διαφέρουν πολύ ανά περιοχή. Για παράδειγμα στη Μακεδονία και στη Θεσσαλία το ενοίκιο της γεωργικής γης είναι περίπου 20 ευρώ το στρέμμα ενώ στην Πελοπόννησο είναι 80 ευρώ το στρέμμα’.

Αναδιανεμητική για διόρθωση στις αδικίες

Στο ίδιο μήκος κύματος τοποθετήθηκε και ο κ Κλωνάρης αναφέροντας ότι ‘είναι γεγονός ότι σήμερα υπάρχει φοβερή αδικία στις ενισχύσεις. Είναι πραγματικότητα ότι δύο παραγωγοί για παράδειγμα μπορεί να συνορεύουν και  ενώ να παράγουν το ίδιο προϊόν όπως σιτάρι ο ένας να παίρνει ενίσχυση 180 ευρώ το στρέμμα και ο άλλος 35 ευρώ το στρέμμα. Αν είχαμε προσπαθήσει να ορίζαμε τις ενισχύσεις λαμβάνοντας υπόψιν και τους τρεις συντελεστές της παραγωγής δηλαδή το κόστος της γης, της εργασίας αλλά και το επενδεδυμένο κεφάλαιο μιας εκμετάλλευσης τότε θα μπορούσαμε να μιλάμε για ένα δίκαιο σύστημα ενισχύσεων. Αλλά επειδή αυτό είναι είναι πολύ δύσκολο σήμερα κατευθυνόμαστε στο εργαλείο της αναδιανεμητικής για να απαλύνουμε στρεβλώσεις που υπάρχουν’.-

Μέτριες οι αποδόσεις της τελευταίας ΚΑΠ

Κύριο παράδειγμα της ολιγωρίας που φρέναρε τους γεωργούς στη διάρκεια της προηγούμενης ΚΑΠ 2014-2020 σύμφωνα με τον κ Καλφούντζο  αποτελούν τα Σχέδια Βελτίωσης ‘πως ο παραγωγός θα μείνει ανταγωνιστικός όταν από το 2014 που ξεκίνησε η προηγούμενη ΚΑΠ και επί 6 χρόνια δεν μπορεί να λάβει πληρωμή από τα Σχέδιο Βελτίωσης για να εξελίξει την καλλιέργειά του; Συγκεκριμένα υποβάλαμε  αιτήσεις τόσο ως μεμονωμένοι παραγωγοί αλλά και συλλογικά ως ΘΕΣΓΗ το 2018 για ένταξη στο μέτρο,  λάβαμε εγκρίσεις το 2020 και χρήματα θα λάβουμε στη μεταβατική περίοδο 2021-2022 και ίσως και το 2023. Σε αρκετούς παραγωγούς αυτό το διάστημα είναι αρκετό για να αλλάξουν οι ανάγκες τους με αποτέλεσμα να προχωρούν σε αγορές αφήνοντας ανοιχτές εκκρεμότητες με ότι αυτό συνεπάγεται σε κόστος’.  Το δεύτερο παράδειγμα που ανέφερε ο κ Καλφούντζος είναι η επιδότηση νέων αγροτών, που είναι απαραίτητος μηχανισμός για να συνεχίσει να υπάρχει η γεωργία με μέλλον. ‘Η επιδότηση της τάξης 15.000-20.000 ευρώ είναι χαμηλή αν σκεφτεί κανείς ότι οι ασφαλιστικές εισφορές για την πενταετή διάρκεια του μέτρου ανέρχονται σε 7500 ευρώ, επιδοτούμε κάποιον για να τον φορολογούμε χωρίς κανένα όραμα βιωσιμότητας’.

Επόμενο θέμα που έθιξε ο κ Καλφούντζος είναι η χρηματοδότηση γεωργών που δεν παράγουν προϊόν μες από το σύστημα των ιστορικών δικαιωμάτων. ‘Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με τους ετεροεπαγγελματίες και τους μεγάλους σε ηλικία παραγωγούς αλλά έχουμε πρόβλημα με όσους δεν είναι πρόθυμοι να καλλιεργήσουν. Με αποτέλεσμα να εκμεταλλεύονται τις επιδοτήσεις με τα ιστορικά δικαιώματα ενώ παράλληλα νοικιάζουν τη γη τους σε αγρότες με στόχο να ενεργοποιήσουν τα δικαιώματά τους’. Τέλος ο κ Καλφούντζος αναφέρθηκε στην στρεμματική επιδότηση στη βιολογική γεωργία χωρίς να υποχρέωση για παραστατικό πώλησης του προϊόντος και με μηδαμινούς ελέγχους από την πολιτεία. Είμαστε υπέρ του πρασινίσματος αλλά με άλλους μηχανισμούς, διότι διαφορετικά δημιουργείται η κουλτούρα του εύκολου χρήματος στους παραγωγούς’

Η απάντηση του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΥΠΑΑΤ

Κάποιες από τις τοποθετήσεις του Παναγιώτη Καλφούντζου από την οργάνωση ΘΕΣγη, έδωσαν την ευκαιρία στον Χαράλαμπο Κασίμη, με την ιδιότητα του πρώην Γενικού Γραμματέα του ΥΠΑΑΤ να τοποθετηθεί σε κομβικά ζητήματα της πολιτικής που υπηρέτησε. Καταθέτοντας τη θέση του για τα ιστορικά δικαιώματα ο κ Κασίμης δήλωσε ότι δεν έχουν  πλέον θέση στο σχεδιασμό για την ανάπτυξη της γεωργίας και το μέλλον της νέας ΚΑΠ αλλά ότι δεν μπόρεσε να τα καταργήσει κατά την θητεία του στο ΥΠΑΑΤ διότι δεν είχαν εξεταστεί οι επιπτώσεις που θα είχε η επιτάχυνση της σύγκλισης. Επιπλέον όπως εξήγησε η απόφαση για το μοντέλο των ιστορικών δικαιωμάτων είχε ληφθεί από την προηγούμενη διοίκηση το 2014 και δεν μπορούσε να μεταβληθεί όταν ανέλαβε τη Γενική Γραμματεία του ΥΠΑΑΤ το 2015.

Όσον αφορά στις απανωτές παρατάσεις που δημιούργησαν τεράστια προβλήματα στους αιτούντες αγρότες για ένταξη στα Σχέδια Βελτίωσης η απάντηση του κ Κασίμη ήταν ότι οι παρατάσεις έγιναν για να ενταχθούν περισσότεροι γεωργοί. Συγκεκριμένα όπως είπε ‘τα Σχέδια Βελτίωσης δεν μπορούσαν να τρέξουν πριν από το μέτρο των Νέων Γεωργών προκειμένου να δοθεί η ευκαιρία στους ωφελούμενους του πριμ να συμμετάσχουν στο μέτρο του ΠΑΑ’. Επιπλέον πήραν αναβολή όπως συμπλήρωσε ‘εξαιτίας πίεσης των μελετητών, των αγροτών, των πολιτικών προκειμένου να ενταχθούν ακόμη περισσότεροι αγρότες’. Ωστόσο, όπως ανέφερε σε δευτερολογία ο κ Καλφούντζος αυτή η επιλογή κρατούσε όμηρους όσους αιτούντες κατέθεσαν νωρίς το φάκελό τους καθ’όλο το χρονικό διάστημα των αλλεπάλληλων παρατάσεων μέχρι να συγκεντρωθούν όλες οι αιτήσεις από τις αρμόδιες αρχές. 

Ο ΟΜΦΑΛΟΣ δημιουργήθηκε ως ένα φόρουμ προβληματισμού για την αγροδιατροφή και μια πλατφόρμα μετάδοσης ιδεών. Οι ημερίδες ξεκίνησαν πρίν δέκα χρόνια και στόχο έχουν να εξετάζουν μες από τη συμμετοχή εξέχοντων ομιλητών  από το χώρα της έρευνας, της πολιτικής, του αγροτικού κόσμου και της αγροδιατροφής, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι ημερίδες του ΟΜΦΑΛΟΥ μέχρι τώρα διεξάγονται εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της παραγωγής ένα κατεξοχήν αγροτικό χωριό του κάμπου της Μακεδονίας, στα Τρίκαλα Ημαθίας με εξαίρεση την φετινή χρονιά που οι συνθήκες της πανδημίας οδήγησαν στην διεξαγωγή της ημερίδας διαδικτυακά.