Μέση μείωση 20% Δικαιωμάτων, μισό το τσεκ στον ελληνικό φάκελο ΚΑΠ

Συγκεκριµένα, υπολογίζεται πως για τη βασική ενίσχυση µένουν πλέον γύρω στα 880 εκατ. ευρώ στη χώρα µας, την ώρα που σήµερα, για τη βασική ενίσχυση δίνεται 1,1 δις ευρώ περίπου συν 550 εκατ. ευρώ για το πρασίνισµα.

Σηµειωτέον ότι: Η Αρχική Μοναδιαία Αξία ∆ικαιώµατος αφορά µόνο τη βασική ενίσχυση, ωστόσο το πρασίνισµα δίνεται ως ποσοστό 48%-50% επί του ποσού που λαµβάνει ο αγρότης ως βασική (τσεκ). Με λίγα λόγια, η «πραγµατική» αξία των δικαιωµάτων (δηλαδή το ποσό που έµπαινε σίγουρα στις τσέπες των αγροτών) από το 1,6 δις ευρώ που είναι σήµερα, µειώνεται στα 880 εκατ. ευρώ (βλ. Πίνακα), µείωση δηλαδή γύρω στο 50%.  Όσον αφορά τώρα στην Μοναδιαία Αξία ∆ικαιώµατος, αυτή κατά µέσο όρο θα µειωθεί κατά 20%. Το ποσοστό αυτό είναι κατά µέσο όρο, δηλαδή αφορά την αθροιστική µείωση και για τις τρεις περιφέρειες δικαιωµάτων (αροτραίες, βοσκοτόπια, δενδρώδεις). Το κατά πόσο θα µειωθεί για την κάθε περιφέρεια η Μοναδιαία Αξία, εξαρτάται πώς θα µοιραστεί το κονδύλι των 880 εκατ. ευρώ στις αγρονοµικές περιφέρειες στη χώρα µας, ενώ στο σύστηµα αναµένονται και επιπλέον 9,6 εκατ. στρέµµατα βοσκοτόπων.

Σήµερα, το σύνολο των 3.876.360 δικαιωµάτων ενίσχυσης, κατανέµεται στις τρείς αγρονοµικές περιφέρειες των Αροτραίων καλλιεργειών, των ∆ενδρωδών καλλιεργειών και των Βοσκοτόπων, µε ποσοστά 45,5%, 21,7% και 32,8%, αντίστοιχα, σύµφωνα µε την Επιτελική Σύνοψη Ανάλυσης SWOT του Γεωπονικού Πανεπιστηµίου Αθηνών για τη νέα ΚΑΠ.

Πώς προέκυψαν τα παραπάνω ποσά

Πρώτον: Από τις διαβουλεύσεις για τη νέα ΚΑΠ στις Βρυξέλλες. Μπορεί να µην ήρθαν σε συµφωνία οι τρεις πλευρές (Ευρωβουλή, Συµβούλιο Υπουργών και Κοµισιόν), όµως προέκυψε ότι η αναδιανεµητική ενίσχυση θα είναι σίγουρα υποχρεωτική (10-12%), το νέο πρασίνισµα κατά µέσο όρο θα φτάσει το 25% των άµεσων ενισχύσεων (µε ή χωρίς ευελιξία) και πως η συµπληρωµατική ενίσχυση νεαρών αγροτών θα απορροφά το 3% των πόρων των άµεσων ενισχύσεων (πιο αναλυτικά βλ. σελ. 9 της Agrenda που κυκλοφορεί το Σάββατο 5.6.2021).

∆εύτερον: Από την εισήγηση του υφυπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιάννη Οικονόµου, ο οποίος σε ηµερίδα του ΓΕΩΤΕΕ για τη νέα ΚΑΠ (24 Μαΐου 2021), αποκάλυψε πως σχεδιάζεται το 13% των άµεσων ενισχύσεων να µεταφερθεί στον Β’ Πυλώνα για την κάλυψη των αναγκών της εξισωτικής αποζηµίωσης. Να τονιστεί εδώ πως ο κ. Οικονόµου επιβεβαίωσε στην ηµερίδα πως το 2022 θα είναι το έτος βάσης επαναϋπολογισµού των δικαιωµάτων για τη νέα περίοδο.

Ως εκ τούτου, µέχρι έως ότου να κλειδώσουν οι διαπραγµατεύσεις για τη νέα ΚΑΠ, τίποτε δεν είναι σίγουρο και τα παραπάνω ποσοστά είναι απίθανο να µην αλλάξουν. Ωστόσο δίνουν µία πρώτη γεύση για το πού οδεύουν τα ποσά των ενισχύσεων µε µία µεταρρύθµιση που θεωρείται ότι θα «θέσει ολοκληρωτικό τέλος στη µεταρρύθµιση MacSharry» κατά τον εκπρόσωπο της Ευρωβουλής, Νόρµπερτ Λινς.

Χώρια, τις ανακατανοµές που αναµένεται να γίνουν λόγω σύγκλισης (µείωση υψηλών ιστορικών δικαιωµάτων και αύξηση της αξίας των δικαιωµάτων κάτω από τη µέση περιφερειακή αξία). Στη σύγκλιση, εννοείται, λαµβάνεται υπόψη µόνο η βασική πληρωµή.

Χωρίς 30% προστασία στα ακριβά δικαιώµατα

Ένας από τους λόγους που «στράβωσε» στις Βρυξέλλες και πήρε αναβολή για τα τέλη Ιουνίου η τελική συµφωνία για τη νέα ΚΑΠ, ήταν η εσωτερική σύγκλιση των δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης. Μάλιστα, οι υπουργοί Γεωργίας στην πρότασή τους, είχαν θέσει 85% ως ελάχιστο ποσοστό σύγκλισης µέχρι το 2026 και χωρίς να υπάρχει η προστασία για µέγιστη µείωση 30% στην αξία των δικαιωµάτων. Τεχνικά µιλώντας, το Άρθρο περί σύγκλισης θα υπερτερούσε νοµικά από το σχετικό Άρθρο της «προστασίας»  στα νοµικά κείµενα. Ωστόσο,  η Ευρωβουλή δεν συµφώνησε, και επέµενε να είναι υποχρεωτική η πλήρης 100% σύγκλιση των δικαιωµάτων βασικής ενίσχυσης µέχρι το τέλος της προγραµµατικής περιόδου. Φυσικά, και στην περίπτωση της Ευρωβουλής, δεν θα ισχύσει η προστασία µέγιστης µείωσης 30% στα ακριβά δικαιώµατα.

Προσπάθεια να σωθεί κάτι από τη βασική ενίσχυση 

Πέρα από την εσωτερική σύγκλιση, η τελική συµφωνία για τη νέα ΚΑΠ, φαίνεται πως κόλλησε στα ποσοστά που θα καταλαµβάνουν από το φάκελο των άµεσων ενισχύσεων το νέο πρασίνισµα και η αναδιανεµητική ενίσχυση, αλλά και στις επί µέρους διευκολύνσεις που ζήταγαν πάνω σε αυτά τα θέµατα οι υπουργοί Γεωργίας.

Είναι φανερό, από την τοποθέτηση και του Σπήλιου Λιβανού, πως κανένας από τους υπουργούς Γεωργίας δεν θέλει να αναλάβει το πολιτικό κόστος να γυρίσει πίσω µε τόσο µειωµένη τη βασική ενίσχυση και τα δικαιώµατα. Γι’ αυτό τα περί ευελιξίας στα δύο παραπάνω καθεστώτα που ζήταγαν οι υπουργοί, οι οποίοι ήθελαν να λειάνουν κάπως τις επιπτώσεις στις βασικές πληρωµές τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια εφαρµογής της νέας ΚΑΠ. Ωστόσο δεν τα κατάφεραν, καθώς η Ευρωβουλή δεν έκανε πίσω στις αιτιάσεις της και ο Γιάννους Βοϊτσεχόφσκι όχι µόνο αποδεικνύεται ένας Επίτροπος πολύ light για µία τέτοια θέση ευθύνης αλλά κατηγορήθηκε εµµέσως πλην σαφώς ότι έπαιρνε καθαρά το µέρος της Ευρωβουλής.

Η συνέχεια θα δοθεί τώρα στο τελευταίο Συµβούλιο Υπουργών Γεωργίας επί πορτογαλικής προεδρίας, στις 28 Ιουνίου, για την επίτευξη µίας τελικής συµφωνίας.

Αναλυτικότερα για νέο πρασίνισµα και αναδιανεµητική οι δύο πλευρές είχαν τις εξής διαφωνίες:

Νέο πρασίνισµα (eco-schemes)

Εδώ η Ευρωβουλή ήταν αρχικά πρόθυµη να µην επιµείνει στην απορρόφηση του 30% του πρώτου πυλώνα και να πάει στο 25%. Ωστόσο, το Συµβούλιο ήρθε µε ένα «κατώτατο όριο» ελάχιστων δαπανών µόλις 18%, «µε πλήρη ευελιξία να µεταφέρει αχρησιµοποίητα κεφάλαια πάνω από το κατώτατο όριο σε άλλες αποσυνδεδεµένες άµεσες πληρωµές (δηλαδή στη βασική ενίσχυση)».

Η Ευρωβουλή αντέδρασε προτείνοντας το 18% να γίνει 22% για το έτος 2023 και 23% για το έτος 2024, ακολουθώντας την επιµονή του Συµβουλίου για µια περιορισµένη «περίοδο µάθησης». Αυτό δεν έγινε αποδεκτό από το Συµβούλιο.

Αναδιανεµητική ενίσχυση

Τόσο το Συµβούλιο όσο και η Ευρωβουλή συµφωνούν στα ακόλουθα: «Υποχρεωτική αναδιανεµητική πληρωµή στο 10% των άµεσων ενισχύσεων, µε την εξαίρεση των κρατών µελών που αποδεικνύουν δεόντως στο στρατηγικό σχέδιο της ΚΑΠ ότι οι ανάγκες αναδιανοµής αντιµετωπίζονται µέσω άλλων εργαλείων, όπως π.χ. το όριο στις µεγάλες ενισχύσεις και το καθεστώς µικροκαλλιεργητών».