Ζητήματα πριμ θρέψης, προτάσεις ΣΠΕΛ συνδυασμού λιπασμάτων

Ενεργά ζητήματα για το πριμ θρέψης και προτάσεις ΣΠΕΛ για συνδυασμό λιπασμάτων

Η φιλοσοφία των οικολογικών σχηµάτων (ecoschemes)

Αρχικά, είναι σηµαντικό να γίνει κατανοητή η φιλοσοφία των οικολογικών σχηµάτων (ecoschemes) και στη συνέχεια να αναλυθεί η πρακτική εφαρµογή, για την περίπτωση των δράσεων 31.6-Ι, 31,6-ΙΑ και 31.6-ΙΒ για την ενίσχυση των λιπασµάτων µε ειδικές τεχνολογίες.

Τα Οικολογικά Σχήµατα (ecoschemes) είναι Προγράµµατα της ΚΑΠ που συµβάλλουν στον στόχο για την προστασία του περιβάλλοντος, παρέχοντας κίνητρα και ενισχύσεις στους αγρότες, ώστε να υιοθετήσουν φιλικές προς το περιβάλλον, πιο ελεγχόµενες και στοχευµένες γεωργικές πρακτικές.

Συγκεκριµένα, τα ecoschemes συνδέονται µε την ενίσχυση των αγροτών αφενός για την απόκτηση και χρήση ηλεκτρονικής εφαρµογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών δεδοµένων και αφ’ ετέρου για την εφαρµογή, µε τη συνεργασία του γεωπόνου, συγκεκριµένων γεωργικών πρακτικών.

Η ψηφιακή εφαρµογή/πλατφόρµα

Συνεπώς, πυρήνας των ecoschemes είναι η προώθηση και η υιοθέτηση της γεωργίας ακριβείας, και της ανάδειξης της συνεργασίας αγρότη- γεωπόνου για την εφαρµογή συγκεκριµένων καλλιεργητικών πρακτικών.

Για το λόγο αυτό, έχει οριστεί ως υποχρεωτική η χρήση ψηφιακής εφαρµογής διαχείρισης εισροών και παρακολούθησης περιβαλλοντικών δεδοµένων (Άρθρο 32 – ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023). Ο αγρότης, δηλαδή, µπορεί να συµµετέχει σε επίπεδο αγροτεµαχίου σε µέχρι 3 δράσεις των οικολογικών σχηµάτων 31.6, µια εκ των οποίων υποχρεωτικά είναι η χρήση της ψηφιακής εφαρµογής.

Η ψηφιακή πλατφόρµα που µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την εφαρµογή των δράσεων είναι η πλατφόρµα FAST (Farm Sustainability Tool - Εργαλείο Αειφορίας Φάρµας για τα Θρεπτικά συστατικά), και διατίθεται δωρεάν στους αγρότες. Η πλατφόρµα FAST υλοποιήθηκε µε την υποστήριξη της ΕΕ και χρησιµοποιεί δεδοµένα από Copernicus και Galileo και άλλα δηµόσια δεδοµένα και προσαρµόστηκε και στις ελληνικές συνθήκες. Η εφαρµογή αποτελεί εργαλείο για την ευρωπαϊκή γεωργία και την ΚΑΠ στα Κ-Μ της ΕΕ.

Ωστόσο, ως ψηφιακές εφαρµογές, διατίθενται και ιδιωτικές πλατφόρµες που αφού αξιολογηθούν και πάρουν πιστοποίηση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θα είναι διαθέσιµες για να χρησιµοποιηθούν από τους αγρότες και τους γεωπόνους.

Εδώ εντοπίζεται το πρώτο ζήτηµα της πρακτικής εφαρµογής των ecoschemes. Οι ψηφιακές εφαρµογές (ακόµη και η FAST) καθυστέρησαν σηµαντικά να κυκλοφορήσουν και να γίνουν διαθέσιµες στους αγρότες και τους γεωπόνους. Μέχρι σήµερα, που πλέον λειτουργούν, υπάρχουν ακόµα ερωτήµατα και κενά στους Γεωπόνους ΠΕ που καλούνται να τις χρησιµοποιήσουν!

Για τη χρήση και συµπλήρωση της ψηφιακής πλατφόρµας, καθώς και για την κατάρτιση, παρακολούθηση και υπογραφή του Σχεδίου Περιβαλλοντικής ∆ιαχείρισης (ΣΠ∆) υπεύθυνος είναι ο γεωπόνος ΠΕ (Αρθ. 34 ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023).

Επιτρέπεται δηλαδή η δήλωση των δράσεων και των πρακτικών που ακολουθήσει ο αγρότης, αλλά και η διαχείριση του Περιβαλλοντικού φακέλου να γίνει από όλους τους γεωπόνους.

∆ράση ενίσχυσης της χρήσης λιπασµάτων µε ειδικές τεχνολογίες

Με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης των θρεπτικών στοιχείων και την προστασία των υδάτινων πόρων, αλλά και τη διατήρηση της γονιµότητας των εδαφών, στα ecoschemes προβλέπεται η ενίσχυση της χρήσης λιπασµάτων µε ενσωµατωµένες ειδικές τεχνολογίες.

Συγκεκριµένα, περιλαµβάνονται οι εξής δράσεις:

• ∆ράση 31.6-Ι Χρήση λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης
• ∆ράση 31.6-ΙΑ Χρήση λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή
• ∆ράση 31.6-ΙΒ Χρήση προϊόντων ή λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτες

Σε όλες τις περιπτώσεις, τα λιπάσµατα που εµπίπτουν στις παραπάνω δράσεις µπορεί να κυκλοφορούν µε την εθνική ή την ευρωπαϊκή νοµοθεσία (άρθρα 69, 73, 77 του ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.23 και ΦΕΚ Β’5022/09.08.2023). Συνεπώς είναι σηµαντικό να είναι ξεκάθαρο το νοµοθετικό πλαίσιο και οι διαφορές ανάµεσα στις κατηγορίες λιπασµάτων που εµπίπτουν στο καθεστώς ενίσχυσης.

Οι ασυµβατότητες µεταξύ των δράσεων χρήσης λιπασµάτων µε ειδικές τεχνολογίες

Ένα σηµείο που αξίζει να τονιστεί είναι ότι σύµφωνα µε τα άρθρα 71, 75 και 79 του ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023, ορίζεται αποκλειστική χρήση ανά αγροτεµάχιο της δράσης και σε όλες τις εφαρµογές (πχ βασική και επιφανειακή εφαρµογή).

Συγκεκριµένα, µε βάση τον πίνακα ασυµβατοτήτων µεταξύ των ecoschemes (ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.23- ΦΕΚ Β’5022/09.08.2023), υφίσταται ασυµβατότητα, σε επίπεδο αγροτεµαχίου, µεταξύ:

• των λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης (31.6-Ι) και των λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή (31.6-ΙΑ).
• των λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης (31.6-Ι) και λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτη (31.6-ΙΒ)
• των λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή (31.6-ΙΑ) και λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτη (31.6-ΙΒ)

∆ηλαδή, ο αγρότης θα πρέπει να εφαρµόσει το λίπασµα µε αναστολέα/παρεµποδιστή και στη βασική και στην επιφανειακή λίπανση. (Άρθρο 75 ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023).

Αντίστοιχα, ισχύει και για τα λιπάσµατα βραδείας αποδέσµευσης (Άρθρο 71 ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023), καθώς και στα λιπάσµατα µε βιοδιεγέρτες (Άρθρο 79 ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.2023).

Ωστόσο, σύµφωνα µε το ΦΕΚ Β’5022/09.08.2023 τα προϊόντα µε βιοδιεγέρτες µπορούν να συνδυαστούν µε τα λιπάσµατα µε αναστολέα/παρεµποδιστή ή τα λιπάσµατα βραδείας αποδέσµευσης.

Τι σηµαίνει αυτό πρακτικά;

Στην περίπτωση λοιπόν της χρήσης Προϊόντων µε Βιοδιεγέρτη (Βιοδιεγέρτες CE – ΚΛΠ 6 και Προϊόντα µε ουσίες βοηθητικές της ανάπτυξης των φυτών- ΥΑ 217217/8-1-2004 (ΦΕΚ Β’ 35)) µπορούν να γίνουν σε επίπεδο αγροτεµαχίου, οι συνδυασµοί:

• λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης (31.6-Ι) και προϊόντος µε βιοδιεγέρτη (31.6-ΙΒ)
• λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή (31.6-ΙΑ) και προϊόντος µε βιοδιεγέρτη (31.6-ΙΒ)

Ανάλυση νοµοθετικού πλαισίου κυκλοφορίας λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτες και προϊόντων µε βιοδιεγέρτες

Τα προϊόντα µε βιοδιεγέρτες κυκλοφορούν είτε µε την εθνική είτε µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Ειδικότερα:

• Με την εθνική νοµοθεσία βάσει της ΥΑ 217217/8-1-2004 (ΦΕΚ Β’ 35).

Στην ετικέτα του προϊόντος πρέπει να αναγράφεται η φράση: «Ουσία βοηθητική της ανάπτυξης των φυτών/Κυκλοφορεί στην ελληνική αγορά για χρήση στη γεωργία σύµφωνα µε την ΥΑ 217217/2004 (35/Β’/2004)

• Με τον ευρωπαϊκό κανονισµό, σύµφωνα µε τον Καν. (ΕΕ) 2019/1009 (προϊόντα που φέρουν σήµανση CE), τα οποία ανήκουν στην Κατηγορία Λειτουργίας Προϊόντος ΚΛΠ 6 (Βιοδιεγέρτης φυτών) και στην ετικέτα γράφουν «Βιοδιεγέρτες CE»

Αξίζει να σηµειωθεί ότι τα λιπάσµατα µε βιοδιεγέρτες περιέχουν θρεπτικά στοιχεία και βιοδιεγερτικές ουσίες, ενώ τα προϊόντα µε βιοδιεγέρτη περιλαµβάνουν µόνο βιοδιεγερτικές ουσίες.

Να διευκρινιστεί ότι µε τον όρο «λιπάσµατα µε βιοδιεγέρτη», σύµφωνα µε το άρθρο 77 του ΦΕΚ Β’ 3941/17.06.23 περιλαµβάνονται οι τύποι λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτη που κυκλοφορούν είτε µε την εθνική είτε µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία. Ειδικότερα:

• Προϊόντα λίπανσης της ΕΕ, σύµφωνα µε τον Καν. (ΕΕ) 2019/1009 (προϊόντα λίπανσης που φέρουν σήµανση CE) τα οποία ανήκουν στην ΚΛΠ 7 (Σύµµεικτο προϊόν λίπανσης που περιέχει έναν ή περισσότερους βιοδιεγέρτες φυτών που ανήκουν στην ΚΛΠ 6).
• Νέου τύπου λιπάσµατα τα οποία περιέχουν ουσίες βοηθητικές της ανάπτυξης των φυτών όπως φυτορµόνες, ένζυµα, ρυθµιστές, βιταµίνες, πρωτεΐνες, αµινοξέα και άλλες παρόµοιες ουσίες που συµβάλουν στην ανάπτυξη του φυτού και βελτιώνουν την ποιότητα των παραγόµενων προϊόντων, σε συνδυασµό µε έναν ή και περισσότερους τύπους λιπασµάτων των οµάδων α’ –  δ’ (το ελάχιστον έναν) του άρθρου 4α της αριθ. 257921/15-6-2004 ΚΥΑ (ΦΕΚ Β’ 955).

Ένα σηµείο που πρέπει να συζητηθεί…

Ανάµεσα στα σηµεία που θα πρέπει να συζητηθούν εκ νέου για την καλύτερη εφαρµογή των ecoschemes και την επίτευξη των στόχων τους, αποτελεί η µεγαλύτερη ευελιξία στον αγρότη στο συνδυασµό τύπων λιπασµάτων. Είναι γεγονός ότι η διαχείριση αζώτου προκύπτει µε τη χρήση λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή και µε τη χρήση λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης. Συνεπώς, η ασυµβατότητα της χρήσης των διαφορετικών τύπων λιπασµάτων δεν τεκµηριώνεται αγρονοµικά.

Αντίστοιχα θα µπορούσε να εφαρµοστεί εναλλαγή τύπων λιπασµάτων που εµπίπτουν στο καθεστώς ενίσχυσης χωρίς να µεταβάλλεται η φιλοσοφία των οικολογικών σχηµάτων, αλλά ούτε και να περιορίζουν τις επιλογές των αγροτών.

Συγκεκριµένα λιπασµάτων βραδείας αποδέσµευσης ή/και λιπασµάτων µε αναστολέα/παρεµποδιστή ή/και λιπασµάτων µε βιοδιεγέρτη να εναλλάσσονται στη βασική και επιφανειακή λίπανση ανάλογα µε τις ανάγκες της καλλιέργειας, αλλά να διατηρείται το κριτήριο να µην υπερβαίνει το πλάνο λίπανσης τη µέγιστη ποσότητα αζώτου µε βάση τον Κώδικα Ορθής Γεωργικής Πρακτικής για την Προστασία των Νερών από τη Νιτρορύπανση Γεωργικής Προέλευσης (ΦΕΚ Β’ 4855/20.10.2021).

Πρακτικά παραδείγµατα

Παράδειγµα 1: Καλλιέργεια Ελιά

• Ψηφιακή Εφαρµογή: Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης της δράσης ανέρχεται σε 3 ευρώ/στρέµµα.
• Εφαρµογή σε βασική και επιφανειακή λίπανση ενός λιπάσµατος µε παρεµποδιστή/ αναστολέα. Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης ανέρχεται σε 6 ευρώ/στρέµµα.
• Εφαρµογή ενός προϊόντος µε βιοδιεγέρτη (ΥΑ 217217/8-1-2004 (ΦΕΚ Β’ 35) ή ΚΑΝ 1009/2019 – ΚΛΠ6). Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης ανέρχεται σε 6 ευρώ/στρέµµα.

Παράδειγµα 2: Καλλιέργεια Σιτάρι

• Ψηφιακή Εφαρµογή: Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης της δράσης ανέρχεται σε 3 ευρώ/στρέµµα.
• Εφαρµογή σε βασική και επιφανειακή λίπανση ενός λιπάσµατος βραδείας αποδέσµευσης. Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης ανέρχεται σε 4,5 ευρώ/στρέµµα.
• Εφαρµογή ενός προϊόντος µε βιοδιεγέρτη (ΥΑ 217217/8-1-2004 (ΦΕΚ Β’ 35) ή ΚΑΝ 1009/2019 – ΚΛΠ6). Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης ανέρχεται σε 3 ευρώ/εκτάριο.

Παράδειγµα 3: Καλλιέργεια Κηπευτικά

• Ψηφιακή Εφαρµογή: Το µέγιστο ύψος ενίσχυσης της δράσης ανέρχεται σε 3 ευρώ/στρέµµα.
• Εφαρµογή σε βασική και επιφανειακή λίπανση ενός λιπάσµατος µε βιοδιεγέρτη (Νέου Τύπου µε ουσίες βοηθητικές της ανάπτυξης των φυτών ή ΚΑΝ 1009/2019 – ΚΛΠ 7 (µε 1 ή περισσότερα ΚΛΠ6)).
• Εφαρµογή ενός προϊόντος µε βιοδιεγέρτη (ΥΑ 217217/8-1-2004 (ΦΕΚ Β’ 35) ή ΚΑΝ 1009/2019 – ΚΛΠ6).

Οι παραπάνω εφαρµογές, επειδή εµπίπτουν στο ίδιο ecoscheme-31.6-ΙΒ, λαµβάνουν µια ενίσχυση η οποία ανέρχεται σε 6 ευρώ/στρέµµα. Συνεπώς, οι αγρότες µπορούν να επιλέξουν άλλη µια δράση από τα ecoschemes.