Η σχετική συζήτηση αναµένεται να επικεντρωθεί στην ιδέα ότι οι άµεσες πληρωµές της ΚΑΠ θα πρέπει να ανακατευθυνθούν για πληρωµές δηµοσίων αγαθών και περιβαλλοντικών υπηρεσιών. Με αφορµή τα παραπάνω, ο Άλαν Μάθιους αγροοικονοµολόγος στο Πανεπιστήµιο Τρίνιτι στο ∆ουβλίνο, αναλύει τους τρόπους µε τους οποίους από τη µία θα αυξηθούν τα κονδύλια που είναι διαθέσιµα προς τον αγροτικό τοµέα και από την άλλη θα γίνει η µετάβαση σε πιο βιώσιµες πρακτικές και φιλικές προς το περιβάλλον λιγότερο βίαια. Σύµφωνα λοιπόν µε τη σχετική ανάλυση που αντλεί στοιχεία από το κείµενο-θέσεων του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Ευρώπης (IEEP), και του δικτύου «Think Sustainable Europe», προτείνεται η ίδρυση ενός νέου Ταµείου το οποίο θα λειτουργεί παράλληλα µε τα Ταµεία της ΚΑΠ, µε το όνοµα «Ευρωπαϊκό Ταµείο Βιώσιµης ∆ιαχείρισης Γης και Μετάβασης».
Τι σηµαίνει «Μετάβαση»
Το κείµενο της IEEP προτείνει την παροχή βοήθειας κατά τη µετάβαση των αγροτών, προκειµένου να προσαρµοστούν στις νέες νοµοθετικές απαιτήσεις και στις αλλαγές της αγοράς. Αυτή η βοήθεια µπορεί να περιλαµβάνει επενδυτική υποστήριξη, καθώς και µέτρα για τη µείωση των κινδύνων που µπορεί να προκύψουν. Το σκεπτικό πίσω από αυτό είναι ο κίνδυνος µείωσης των αποδόσεων κατά την µετάβαση σε πιο βιώσιµες µορφές γεωργίας. Απαιτούνται πειραµατικές δοκιµές, αναγνώριση του κατάλληλου εξοπλισµού και ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων. Η βοήθεια για τη µείωση των κινδύνων µπορεί να αντιµετωπίσει αυτήν την σηµαντική περίοδο προσαρµογής που µπορεί να αποθαρρύνει τους αγρότες από το να προβούν σε δραστικές αλλαγές.
Επιπλέον, παρέχεται βοήθεια σε περιπτώσεις όπου είναι απαραίτητη η µείωση ή και η πλήρης διακοπή της παραγωγής, ή όταν απαιτείται αλλαγή στη χρήση της γης, όπως για παράδειγµα, όπου πρέπει να µειωθεί ο αριθµός των κτηνοτροφικών ζώων ή όπου χρειάζεται αγρανάπαυση των εδαφών. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου η κατάργηση των άµεσων-µη στοχευµένων-πληρωµών να προκαλέσει ατοµικές δυσκολίες, δεδοµένου του τρόπου µε τον οποίο οι άµεσες πληρωµές υποστηρίζουν τις τιµές της γης και την τραπεζική δανειοδότηση. Συνεπώς αυτή η προτεινόµενη βοήθεια προορίζεται για να υποστηρίξει τους αγρότες που αντιµετωπίζουν δυσκολίες λόγω της κατάργησης των άµεσων πληρωµών, παρέχοντας µια µεταβατική περίοδο προτού οι πληρωµές για την παροχή περιβαλλοντικών υπηρεσιών αυξηθούν.
Αφαίρεση της πράσινης µετάβασης από τη χρηµατοδότηση της ΚΑΠ
Υπάρχει µια ισχυρή οικονοµική και πολιτική λογική πίσω από την ιδέα αφαίρεσης της χρηµατοδότησης της πράσινης µετάβαση από την ΚΑΠ και µεταφορά της σε ένα νέο ταµείο που θα βρίσκεται περισσότερο υπό τον έλεγχο των Περιβαλλοντικών Αρχών. Το κείµενο υπογραµµίζει τη σηµασία και τον προσδιορισµό των προτεραιοτήτων της Γεωργικής Πολιτικής. Ωστόσο, αναφέρει ότι η υλοποίηση τέθηκε υπό αµφισβήτηση, κυρίως λόγω του ρόλου των καθιερωµένων συµφερόντων κατά τη διανοµή πόρων στα εθνικά Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ.
Η βασική δικαιολογία για το νέο ταµείο βασίζεται στο γεγονός ότι οι αρχές που είναι υπεύθυνες για την επίτευξη κλιµατικών και περιβαλλοντικών στόχων θα έπρεπε να σχεδιάσουν και να διαχειριστούν τις παρεµβάσεις και τους πόρους τους. Παρόλα αυτά, η πρακτική υλοποίησης αντιµετωπίζει δυσκολίες όσον αφορά τη διακυβέρνηση. Σε επίπεδο ΕΕ, αυτό θα απαιτούσε αλλαγές στη διαχείριση της σχετικής νοµοθεσίας, ενώ σε εθνικό επίπεδο, εάν το κάθε υπουργείο διοικούσε το ταµείο θα ήταν ένα ζήτηµα επικρατούσης αντιπαράθεσης. Το κείµενο προτείνει τη διενέργεια έρευνας για να αξιολογηθεί πόσο αποτελεσµατική θα ήταν η συµµετοχή των Αρχών του Περιβάλλοντος και του Κλίµατος στην προετοιµασία των Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων της ΚΑΠ και πώς θα επηρέαζε το τελικό αποτέλεσµα.
Επαρκής προϋπολογισµός ύψους 38 δις ευρώ για τη στήριξη της µετάβασης
Στο κείµενο του IEEP γίνεται σαφές ότι «Μια έλλειψη χρηµατοδότησης για µια µετάβαση καθυστερεί την συνολική πρόοδο, και ο σχεδιασµός της νέας ΚΑΠ αποτελεί µια µεγάλη ευκαιρία για την αντιµετώπισή των ζητηµάτων που έχουν ήδη προκύψει. Η θέσπιση και εφαρµογή νέων κανονιστικών απαιτήσεων και στόχων που θα επιβάλουν νέες προκλήσεις στον τοµέα και θα πρέπει να συνοδεύεται από αρκετά υψηλά εξωτερικά κονδύλια και για τις προσαρµογές στην αγορά».
Το έγγραφο του IEEP προτείνει µια απλή υπολογιστική εκτίµηση για το πόσα πρόσθετα κονδύλια θα µπορούσαν να διατεθούν µε την ανακατεύθυνση των κονδυλίων της ΚΑΠ. Συµπεριλαµβανοµένου του 85% της βασικής εισοδηµατικής υποστήριξης και του 100% της συνδεδεµένης υποστήριξης, των επενδυτικών ενισχύσεων και της διαχείρισης του κινδύνου. Εκτιµάται ότι περίπου 38 δισ. ευρώ θα µπορούσαν να διατεθούν ετησίως ως χρηµατοδότηση για το νέο ταµείο για τη πράσινη µετάβαση.
Παρά το γεγονός ότι αυτή η προσέγγιση µπορεί να θεωρηθεί υπερεκτιµηµένη, διαπραγµατεύεται ότι κατά τη φάση µετάβασης, όταν οι πληρωµές εισοδηµατικής υποστήριξης σταδιακά καταργούνται, ορισµένοι από τους όρους GAEC θα πρέπει να αποτελέσουν υποχρεωτικές απαιτήσεις, ενώ για άλλους θα απαιτείται πληρωµή των αγροτών, είτε µέσω περιβαλλοντικών σχηµάτων είτε µέσω διαχειριστικών ελέγχων.
Το κείµενο αναφέρει επίσης ότι, λόγω της σταδιακής µετάβασης, δεν θα δηµιουργηθεί αρκετή χρηµατοδοτική ροή τα πρώτα χρόνια, όταν υπάρχει επείγουσα ανάγκη για χρηµατοδότηση λόγω της µεγάλης κλίµακας των αλλαγών που απαιτούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 2020 έως τις αρχές της δεκαετίας του 2030.
∆ιαφωνίες εντός του Κοινοβουλίου
Το θέµα αυτό προκαλεί διαφωνίες, καθώς ο Επίτροπος Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, υποστηρίζει ότι ο τρέχον προϋπολογισµός της ΚΑΠ είναι ανεπαρκής για την εξασφάλιση του γεωργικού αποθεµατικού. Από την άλλη πλευρά, ο πρώην αντιπρόεδρος Γιάνς Τίµερµανς υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει ανάγκη να αυξηθεί ο προϋπολογισµός της ΚΑΠ για να πραγµατοποιηθεί οµαλά η πράσινη µετάβαση, εφόσον τα υπάρχοντα χρήµατα δαπανώνται µε τον σωστό τρόπο.
Το κείµενο προτείνει ότι θα µπορούσε να υπάρξει µια αναζήτηση για εύρεση πρόσθετων πόρων για την υποστήριξη της γεωργίας στην πράσινη µετάβαση, εφόσον υπάρχει σαφής δέσµευση για την διαφορετική χρήση των χρηµάτων, και ότι αυτό θα επιτελείται καλύτερα µέσω της δηµιουργίας νέων δοµών χρηµατοδότησης και διακυβέρνησης. Παράλληλα, υπογραµµίζει την ανάγκη για εξέταση των επιλογών για µεγαλύτερη ανάγκη χρηµατοδότησης, ειδικά κατά τη διάρκεια της περιόδου προσαρµογής.
