Υποχωρήσεις ΚΑΠ με ευέλικτα eco-schemes και χαλαρές συνδεδεμένες

Υποχωρήσεις στην ΚΑΠ με αύξηση κονδυλίων για πράσινες πολιτικές ευέλικτα eco-schemes χαλαρές συνδεδεμένες

Σε δημοσίευμα των Financial Times γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στο ενδεχόμενο ενίσχυσης του προϋπολογισμού της ΚΑΠ με νέα κονδύλια, προκειμένου να καταστεί εφικτός ο πράσινος σχεδιασμός που αυτή εκφράζει. Κι αυτό, όταν είναι ήδη γνωστό ότι για αρκετά από τα επί μέρους μέτρα που συνθέτουν τους κανόνες της ισχύουσας ΚΑΠ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βάζει νερό στο κρασί της.

Στις προπαρασκευαστικές του Συμβουλίου των υπουργών Γεωργίας προτάσεις της Κομισιόν περιλαμβάνονται υπαναχωρήσεις που φέρνουν:

• Την συνολική εξαίρεση των παραγωγών που δηλώνουν κάτω των 100 στρεµµάτων από όλες τις πράσινες υποχρεώσεις για τη λήψη τσεκ (αιρεσιµότητα)
• Μια µείωση των επιτόπιων ελέγχων κατά 50% για την πληρωµή της ενιαίας ενίσχυσης
• Τροποποίηση των κανόνων διατήρησης των µόνιµων βοσκοτόπων (Αιρεσιµότητα ΚΓΠΚ1). Αφορά πρώην κτηνοτρόφους µε µεγάλες χορτολιβαδικές εκτάσεις που στράφηκαν στην παραγωγή αροτραίων καλλιεργειών ώστε να κληθούν να µετατρέψουν εκ νέου την αρόσιµη γη τους σε µόνιµους βοσκότοπους.

Επιπλέον, σε περίπτωση ενδιάµεσης τροποποίησης των βασικών κανονισµών, το πρότυπο ΚΓΠΚ 8 για τη γη υπό αγρανάπαυση, το πρότυπο ΚΓΠΚ 7 για την αµειψισπορά και το πρότυπο ΚΓΠΚ 6 για την κάλυψη του εδάφους θα µπορούσαν να αναθεωρηθούν ώστε να µειωθεί περαιτέρω η επιβάρυνση για τους γεωργούς.

Μπαλώματα σε συνδεδεμένες και eco-schemes

«Χρειαζόμαστε κάτι πρακτικό, κάτι πιο λειτουργικό» σχολίασε ο Γάλλος υπουργός Γεωργίας, Μαρκ Φεσνώ, εισερχόμενος στη σύνοδο κορυφής των υπουργών, με τα παραταγμένα τρακτέρ να βρίσκονται μερικά μόλις μέτρα έξω από τον χώρο.

Μέσα σε αυτόν τον αναβρασμό και με την Κομισιόν να επιχειρεί ενόψει Ευρωεκλογών να ανακόψει την ελεύθερη πτώση της δημοτικότητας κρίσιμων Επιτρόπων που την απαρτίζουν, αλλά και πολιτικών δυνάμεων που διευκόλυναν το 2019 τη σημερινή σύσταση, δεν αποκλείει περισσότερες διευκολύνσεις.

Ήδη από την πλευρά της Ελλάδας ακούστηκαν προτάσεις που θέλουν ένα πιο χαλαρό πλαίσιο στις συνδεδεμένες ενισχύσεις, κάτι που θα διευκόλυνε την πληρωμή συνδεδεμένης καλαμποκιού και σε περιοχές που σήμερα δεν δικαιούνται το πριμ των 50 με 55 ευρώ. Μια ακόμα επιδίωξη, που ωστόσο δεν δείχνει καλά ισορροπημένη, είναι η δυνατότητα μεταφοράς κονδυλίων ανάμεσα στις δράσεις των eco-schemes, κάτι που θα αδικούσε κόσμο, ειδικά στην Ελλάδα, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο «στήθηκε» η «στρατηγική».

«Μπορεί να υπάρχει χώρος για προσαρμογές εντός του υφιστάμενου πλαισίου, όμως δεν αποκλείεται να χρειαστεί να γίνει επανασχεδιασμός της ΚΑΠ προκειμένου να απαντήσουμε θετικά σε κάποια από τα αιτήματα των αγροτών» σχολίασε από την πλευρά του ο Γάλλος υπουργός, σε μια αιχμή που έστρωσε τη μπάλα για «περισσότερα χρήματα στην ΚΑΠ» κάτι που φέρετε να ζήτησαν οι υπουργοί της ΕΕ από την Κομισιόν στη σύσκεψη της Δευτέρας, όπου αποφασίστηκε να προχωρήσουν τα Ευρωπαϊκά Όργανα σε μια συνολική αναθεώρηση της ΚΑΠ και μάλιστα πριν από τις Ευρωεκλογές.

«Η ΚΑΠ με αυτές τις απαιτήσεις και αυτόν τον προϋπολογισμό απλά δεν βγαίνει»

Με φόντο μια αγροτική εξέγερση που φαίνεται να ξεφεύγει του πολιτικού ελέγχου των παραδοσιακών δυνάμεων της ΕΕ, οι υπουργοί Γεωργίας, δεν έκρυψαν την αγωνία τους τη Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου.

«Πρέπει να αυξήσουμε τα κονδύλια της ΚΑΠ. Οι αγρότες είναι ο μόνος κλάδος που δεν είδε τις αποδοχές του να βελτιθώνονται τα τελευταία χρόνια» σχολίασε ο υπουργός Γεωργίας της Ιρλανδίας, Τσάρλι Μακόναλογκ στα περιθώρια του συμβουλίου, συμπληρώνοντας πως οι αγρότες θα πρέπει να λαμβάνουν σωστές αποζημιώσεις για οτιδήποτε τους ζητά η Κομισιόν.

«Υπάρχουν απαιτήσεις από την ΚΑΠ οι οποίες δεν έχουν αποτιμηθεί σωστά ως τώρα με αποτέλεσμα να μην αποζημιώνουν καθόλου τους αγρότες» σχολίασε και ο Βέλγος υπουργός Νταβίντ Κλαρινβάλ, οικοδεσπότης και προεδρεύων του Συμβουλίου, ο οποίος ένιωθε αν μη τι άλλο πιο βαριά την παρουσία των αγροτών έξωαπό τις πόρτες του κτιρίου της Κομισιόν. «Η λανθασμένη αποτίμηση των ενισχύσεων που θα πρέπει να έχουν οι αγρότες για όσα ζητά η Κομισιόν αποτελεί και τον πυρήνα της σημερινής κρίσης» κατέληξε, σε μια ακόμα διαπίστωση που κλείνει το μάτι σε μια γεναία αύξηση των κονδυλίων της ΚΑΠ, που σήμερα ανέρχεται σε 60 δισ. ευρώ ετησίως για όλα τα κράτη μέλη.

Περισσότερο από 13 ώρες πέρασε σε συσκέψεις με αγρότες ο Εμανουέλ Μακρόν το περασμένο Σαββατοκύρια, λέγοντας πως «δεν μπορούσε να διορθώσουμε μια κρίση μέσα σε μερικές ώρες». Ωστόσο, οι πιέσεις έχουν φέρει και την Γαλλία στο μπλοκ των χωρών που απαιτούν ένα φρένο στις εισαγωγές από Τρίτες Χώρες.

Όλα αυτά δείχνουν πως λίγο έως πολύ, οι πολιτικοί ιθύνοντες έχουν αντιληφθεί πράγματι το αγροτικό πρόβλημα. Μένει να φανεί η ταχύτητα με την οποία μπορεί να κινηθεί ο μηχανισμός της ΕΕ, ενόψει και των εκλογών του Ιουνίου, αλλά και τον αντίκτυπο που οποιαδήποτε άλλη παραχώρηση θα έχει στις βλέψεις βιομηχανιών οι οποίες έχουν ευνοηθεί από τις εμπορικές συμφωνίες που μέχρι τώρα έκλεινε η Ευρώπη.


Διαρθρωτικές αλλαγές για να καμφούν οι αντιδράσεις των αγροτών

Κλείνοντας τις εργασίες του, το Συμβούλιο αναφέρθηκε στην πολιτική του βούληση να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανησυχίες των αγροτών και, ως πρώτο βήμα, συμφώνησε σε μια δέσμη συγκεκριμένων μέτρων που θα πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα για τη βραχυπρόθεσμη απάντηση στην τρέχουσα κρίση, και προσέφερε πολιτική καθοδήγηση για την μια διαρθρωτική προσέγγιση μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.

Η ανακοίνωση του συμβουλίου αναφέρει:

Οι Υπουργοί σημείωσαν ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του την 1η Φεβρουαρίου 2024, υπενθύμισε τον ουσιαστικό ρόλο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΓΠ) στην αντιμετώπιση των ανησυχιών που εξέφρασαν οι αγρότες και έδωσε εντολή στο Συμβούλιο και την Επιτροπή να προχωρήσουν τις εργασίες τους.

Κατά τη σύνοδό του, το Συμβούλιο χαιρέτισε τις πρόσφατες αποφάσεις που ανακοίνωσε η Επιτροπή στο πλαίσιο αυτό, όπως η μερική εξαίρεση από τους κανόνες για την αγρανάπαυση, το λεγόμενο πρότυπο καλής γεωργικής και περιβαλλοντικής κατάστασης 8 (GAEC 8), η απόσυρση της πρότασης για κανονισμό για την αειφόρο χρήση φυτοφαρμάκων (SUR) και τις πρόσθετες διασφαλίσεις στην προτεινόμενη ανανέωση των αυτόνομων εμπορικών μέτρων για εισαγωγές από την Ουκρανία.

Στο πλαίσιο της ανταλλαγής απόψεων, το Συμβούλιο συζήτησε τα βραχυπρόθεσμα μέτρα που αποσκοπούν στην απλούστευση και τη μείωση του διοικητικού φόρτου που αντιμετωπίζουν οι αγρότες και τόνισε ότι η ΕΕ πρέπει να αντιδράσει στις ανησυχίες των αγροτών. 

Το Συμβούλιο στήριξε αυτή τη συζήτηση σε υποδείξεις των κρατών μελών πριν από τη σημερινή συνεδρίαση, καθώς και σε έγγραφο που περιέχει μέτρα απλούστευσης που διαβίβασε η Επιτροπή. 

Οι βραχυπρόθεσμες δράσεις που προτείνει η Επιτροπή και εγκρίθηκαν σήμερα από το Συμβούλιο λαμβάνουν υπόψη τις συνεισφορές των γεωργικών οργανώσεων της ΕΕ, καθώς και τη συμβολή της γεωργικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Επικεντρώνονται στη μείωση του διοικητικού φόρτου και της γραφειοκρατίας τόσο για τους αγρότες όσο και για τις εθνικές διοικήσεις.

Μία από τις ενέργειες στις οποίες συμφώνησε το Συμβούλιο αφορά αλλαγές στους κανόνες για το πρότυπο GAEC 1, το οποίο επιβάλλει την απαίτηση να διατηρούνται σταθερές οι περιοχές μόνιμων λιβαδιών σε σύγκριση με το έτος αναφοράς 2018.

Σύμφωνα με την ΚΓΠΣ 1, οι πρώην κτηνοτρόφοι με μεγάλες εκτάσεις βοσκοτόπων που είχαν αναγκαστεί από διαταραχές της αγοράς στον τομέα του κρέατος και των γαλακτοκομικών να στραφούν στην παραγωγή αροτραίων καλλιεργειών θα μπορούσαν να κληθούν να μετατρέψουν εκ νέου την αρόσιμη γη τους σε μόνιμο λιβάδι. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια εισοδήματος για αυτούς τους αγρότες. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο χαιρέτισε την πρόταση της Επιτροπής για τροποποίηση των κανόνων ΚΓΠΣ 1 έως τα μέσα Μαρτίου, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη οι διαρθρωτικές αλλαγές που προκαλούνται από τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου και ότι οι γεωργοί χωρίς ζώα δεν είναι υποχρεωμένοι να μετατρέψουν εκ νέου την αρόσιμη γη σε βοσκότοπο ή λιβάδι.

Όσον αφορά την ΚΓΠΣ 6, το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να επανεξετάσει τις πρακτικές που είναι δυνατές για την κάλυψη των εδαφών, προκειμένου να ληφθούν υπόψη τα περιφερειακά χαρακτηριστικά, ώστε οι γεωργοί να μπορούν να επωφεληθούν από αυξημένη ευελιξία. Η Επιτροπή θα εξετάσει αυτή τη δυνατότητα και θα υποβάλει κατευθυντήριες γραμμές τον Απρίλιο.

Ένα άλλο μέτρο που χαιρετίστηκε από τους υπουργούς είναι η επικείμενη αναθεώρηση από την Επιτροπή της μεθοδολογίας για την αξιολόγηση της ποιότητας του Συστήματος Παρακολούθησης Περιοχών (AMS). Το AMS είναι ένα σύστημα που βασίζεται στην αυτοματοποιημένη ανάλυση δορυφορικών εικόνων από το Copernicus. Αυτή η αναθεώρηση, που αναμένεται τον Μάρτιο του 2024, θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του αριθμού των επισκέψεων στο αγρόκτημα από τις εθνικές διοικήσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις κατά 50% ή περισσότερο.

Επιπλέον, το Συμβούλιο χαιρέτισε το γεγονός ότι η Επιτροπή θα δημοσιεύσει επεξηγηματικό σημείωμα για να εξηγήσει και να διευκρινίσει τη χρήση της λεγόμενης έννοιας της ανωτέρας βίας ή των εξαιρετικών περιστάσεων.

Αυτή η ιδέα διασφαλίζει ότι οι αγρότες που δεν μπορούν να εκπληρώσουν όλες τις απαιτήσεις της ΚΓΠ λόγω έκτακτων και απρόβλεπτων γεγονότων εκτός του ελέγχου τους (όπως σε περιπτώσεις σοβαρής ξηρασίας ή πλημμύρας) δεν θα τους επιβληθούν κυρώσεις. Η δημοσίευση αυτού του σημειώματος έγινε δεκτή από τους υπουργούς Γεωργίας, οι οποίοι είχαν προηγουμένως τονίσει τη σημασία της βελτίωσης της επικοινωνίας με τους αγρότες και τη διασφάλιση ότι έχουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τη στήριξη της ΚΓΠ.

Όπως ζητήθηκε από τα κράτη μέλη, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να συνεργαστεί μαζί τους προκειμένου να καθορίσει πιθανούς τρόπους εξορθολογισμού των ελέγχων, με στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τους αγρότες.

Το Συμβούλιο χαιρέτισε επίσης την επικείμενη έρευνα που θα απευθύνεται στους αγρότες που θα ξεκινήσει η Επιτροπή τον Μάρτιο, προκειμένου να διασφαλίσει ότι θα ακούγεται η φωνή των αγροτών. Οι υπουργοί Γεωργίας τόνισαν τη σημασία αυτής της διαδικασίας, με στόχο τον εντοπισμό των βασικών πηγών ανησυχίας για τους αγρότες και την κατανόηση ποια στοιχεία που απορρέουν από τους κανόνες της ΚΓΠ οδηγούν σε μεγαλύτερο διοικητικό φόρτο. Τα αποτελέσματα της έρευνας, μαζί με μια λεπτομερή ανάλυση, πρόκειται να δημοσιευθούν από την Επιτροπή το φθινόπωρο του 2024.

Επιπλέον, το Συμβούλιο συμφώνησε ότι η διαδικασία τροποποίησης των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ θα πρέπει να απλοποιηθεί. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να τα βοηθήσει να απλοποιήσουν τις παρεμβάσεις τους και να διευκολύνουν τις τροποποιήσεις των στρατηγικών σχεδίων.

Εκτός από αυτές τις βραχυπρόθεσμες ενέργειες που αποσκοπούν στην απλούστευση της καθημερινής ζωής των αγροτών και στη μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους αγρότες όσο και για τις εθνικές διοικήσεις, οι υπουργοί τόνισαν ότι είναι επίσης απαραίτητη μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση. Ως εκ τούτου, το Συμβούλιο επέμεινε να εξετάσει τρόπους βελτίωσης της κατάστασης των γεωργών μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης της θέσης τους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.

Το Συμβούλιο επέμεινε επίσης ότι είναι απαραίτητη η αναθεώρηση των βασικών πράξεων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Αυτή η επανεξέταση θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό. 

Από την άποψη αυτή, το Συμβούλιο τόνισε την αποφασιστικότητα και την πολιτική βούλησή του να δώσει αποτελεσματική απάντηση στις ανησυχίες που εκφράζουν οι αγρότες.

Έχοντας κατά νου αυτόν τον πρωταρχικό στόχο, οι υπουργοί Γεωργίας παρείχαν πολιτική καθοδήγηση για τη βελτίωση του ρόλου των αγροτών ως εγγυητών της επισιτιστικής μας ασφάλειας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τηρούνται οι δεσμεύσεις μας για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Αυτό θα απαιτούσε στοχευμένες τροποποιήσεις των βασικών πράξεων της ΚΓΠ, διασφαλίζοντας ισορροπία στις επιπτώσεις των εμπορικών συμφωνιών και βοηθώντας τις ουκρανικές εξαγωγές γεωργικών προϊόντων να φτάσουν στις παραδοσιακές τους αγορές.

 Το Συμβούλιο κάλεσε την Ειδική Επιτροπή Γεωργίας να συνεχίσει να εξετάζει τις προτάσεις και τις προτάσεις που συζητήθηκαν από τους υπουργούς, σύμφωνα με την πολιτική καθοδήγηση που παρείχαν οι υπουργοί, και να υποβάλει έκθεση στο Συμβούλιο.

Παράλληλα, ο στρατηγικός διάλογος για το μέλλον της γεωργίας που ξεκίνησε η Επιτροπή θα συνεχίσει να διεξάγεται, προκειμένου να εντοπιστούν τρόποι βελτίωσης της ΚΓΠ μακροπρόθεσμα. Η Προεδρία τόνισε τη σημασία της διασφάλισης της ακρόασης των φωνών των κρατών μελών σε αυτή τη διαδικασία.

Τέλος, η Προεδρία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι θα αναφέρει το αποτέλεσμα της συνόδου του Συμβουλίου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.