Με όρους μνημονίων και ορατή την απώλεια κονδυλίων τα επόμενα προγράμματα της Ε.Ε. για αγροτική ανάπτυξη

Με όρους μνημονίων και ορατή την απώλεια κονδυλίων τα επόμενα  προγράμματα της Ε.Ε. για αγροτική ανάπτυξη 

Το πρώτο δείγμα για αυτήν την τροπή που ενδέχεται να λάβει η ευρωπαϊκή πολιτική των Ταμείων όπως το Συνοχής (ΕΣΠΑ) αλλά και το Αγροτικό (ΚΑΠ), είχε έρθει από τη συνάντηση των 27 Επιτρόπων τον περασμένο Μάρτιο όπου είχαν προταθεί αλλαγές στο πρόγραμμα του Ταμείου Συνοχής που θα συνέδεαν τη λήψη κεφαλαίων με την «εκπλήρωση στόχων»—όμοια με τον τρόπο κατανομής της χρηματοδότησης μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η πρόθεση πίσω από την αλλαγή είναι να καταστήσει σαφές από την αρχή στα νέα μέλη του μπλοκ -που προβλέπεται να είναι καθαροί αποδέκτες των ταμείων συνοχής- αλλά και τις υπόλοιπες χώρες όπως η Ελλάδα που λαμβάνει μεγάλη μερίδα των πόρων αυτών, ποιες εσωτερικές πολιτικές απαιτούνται εάν θέλουν να επωφεληθούν.

Σύμφωνα με έγγραφο που υπέγραψαν οι 27 Επίτροποι, η χρήση των κονδυλίων για την επιβράβευση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων που επιθυμούν οι Βρυξέλλες, μπορεί να «επιταχύνει την οικονομική εφαρμογή και να αυξήσει τον προσανατολισμό της πολιτικής στο αποτέλεσμα». Δηλαδή θα δίνονται τα χρήματα με ένα είδος μνημονίου που θα ανταλλάσσει ευρωπαϊκούς πόρους με μεταρρυθμίσεις.

Στα νέα μέλη του μπλοκ περιλαμβάνονται χώρες από τα δυτικά Βαλκάνια —δηλαδή την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο καθώς και από την Ανατολή (Μολδαβία, Ουκρανία και Γεωργία). Όλες αυτές οι χώρες έχουν κατά κεφαλήν ΑΕΠ σημαντικά χαμηλότερο από τη Βουλγαρία, η οποία είναι επί του παρόντος το λιγότερο ανεπτυγμένο κράτος μέλος της ΕΕ των 27. Για παράδειγμα, το 2022 το Μαυροβούνιο, η πιο προηγμένη από αυτές τις υποψήφιες χώρες, είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ μόλις 50% του μέσου όρου της ΕΕ των 27 μετρούμενο σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης.

Πρόκειται λοιπόν για χώρες που θα διεκδικήσουν αυτές πλέον τη «μερίδα του λέοντος» από το Ταμείο Συνοχής, αντί για τις χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα που παραδοσιακά λάμβανε μεγάλο μέρος των πόρων για τα προγράμματα ΕΣΠΑ. Σημειώνεται πως στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2021 – 2027 η Ελλάδα θα λάβει σχεδόν 21 δισ. ευρώ κοινοτικών κονδυλίων (εξαιρείται το πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης). Για να καταδειχθεί η επίδραση του ΕΣΠΑ στην οικονομία, αρκεί να αναφέρουμε ότι το οικονομικό επιτελείο έχει τοποθετήσει για φέτος τον πήχη της ανάπτυξης στο 2,9%, εκ του οποίου το 65% θα προέλθει από την αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων.

Παράλληλα, ενδεικτικό είναι πως από τα 365 δις ευρώ της ΚΑΠ, μόνο η ένταξη της Ουκρανίας θα πρέπει να απορροφήσει 86 δις ευρώ, σύμφωνα με τον καθηγητή Αγροτικής Πολιτικής του ΓΠΑ, Στάθη Κλωνάρη ο οποίος είχε σημειώσει τον κίνδυνο να μειωθεί ο προϋπολογισμός για τη χώρα μας δραματικά.

Σύμφωνα με το σχετικό χρονοδιάγραμμα, το Μάρτιο του 2025 η Κομισιόν θα παρουσιάσει τις προτάσεις της για την πολιτική συνοχής 2028 – 2034 με τις συζητήσεις να κορυφώνονται τον Ιούνιο του 2025, όπου θα κατατεθεί η πρόταση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της Ε.Ε. το οποίο θα κρίνει και τον προϋπολογισμό της προγραμματικής περιόδου 2028 – 2034.